Thuế quan mới của Mỹ khiến người lao động điêu đứng

Ám ảnh thất nghiệp

Krysten Lawton đã gắn bó 30 năm với nhà máy động cơ Ford ở thành phố Windsor, Canada. Đây là nơi làm việc và nuôi sống gia đình nhiều thế hệ của cô. Thế nhưng, cuộc sống bình yên ấy bỗng chốc bị xáo trộn. Người phụ nữ 53 tuổi cho biết, kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng thuế nhập khẩu hàng hóa từ Canada lên 35%, đồng nghiệp của cô ai nấy đều lo lắng, thậm chí “căng thẳng tột độ”. Cô thừa nhận: “Thuế quan chắc chắn đã tác động rất lớn đến cuộc sống của nhiều người, đặc biệt là ở khu vực chúng tôi, trung tâm sản xuất của cả Canada”. Dù số liệu chưa phản ánh hết, nhưng trên thực tế, hàng ngàn công nhân trong ngành ô tô và kim loại tại Canada đã mất việc trong năm 2025.

Những nữ công nhân bên ngoài một nhà máy ở Phnom Penh. Phụ nữ chiếm hơn 75% lực lượng lao động trong ngành may mặc của Campuchia - Ảnh: FRIEDRICH STARK (Alamy)

Ngồi thẫn thờ tại một khu chợ lao động ở Quảng Châu, vẻ chán nản lộ rõ nơi bà Qiu. Bà đang tìm kiếm công việc may quần áo thuê theo ngày, nhưng mọi chuyện không còn dễ dàng nữa. Chiến tranh thương mại khiến hàng dệt may và quần áo xuất khẩu của Trung Quốc bị đánh thuế có lúc lên tới 145%. Dù 2 bên đã thỏa thuận tạm dừng thuế quan thương mại 90 ngày, nhưng khi thời hạn sắp kết thúc (ngày 12/8), những người công nhân như bà Qiu lại thấp thỏm: liệu họ có thể tiếp tục may quần áo để bán cho người Mỹ nữa không?

Tại Đông Nam Á, Campuchia từ lâu đã là một “công xưởng” lớn của thế giới, cung cấp sản phẩm cho các thương hiệu như GAP, Levi’s và Nike. Vì vậy, cuộc sống của hàng trăm ngàn công nhân may mặc ở đây dễ dàng bị chao đảo bởi chính sách thuế đối ứng mới từ bên kia đại dương lên đến 49% dành cho Campuchia vào tháng 4/2025. Yorn Yeut - lãnh đạo công đoàn tại nhà máy may Trax Apparel ở Phnom Penh - chia sẻ, công nhân rất lo. Nỗi lo này chỉ vừa giảm bớt khi Mỹ và Campuchia nhất trí về một thỏa thuận thương mại, giúp giảm mức thuế đối ứng về 19%.

Người lao động Mỹ cũng đau đầu

Tại Mỹ, nơi được cho là “được thụ hưởng” từ chính sách thuế quan đối ứng, nhiều doanh nghiệp cũng đứng ngồi không yên. Gia đình ông Dan Digre làm nghề sản xuất loa tại bang Minnesota và trụ vững trong suốt 75 năm qua, dù nhiều đối thủ đã phải đóng cửa và chuyển nhà máy sang châu Á. Tuy nhiên, từ năm 2018, khi Tổng thống Trump bắt đầu đánh thuế vào hàng nhập khẩu Trung Quốc, công ty MISCO của ông Digre lại rơi vào thế khó. Thuế quan làm tăng chi phí linh kiện nhập khẩu, buộc họ phải chuyển một phần sản xuất ra nước ngoài, nơi có thể xuất khẩu trực tiếp sang Canada và “né” được thị trường Mỹ. Ông chia sẻ: “Chúng tôi đang phải xoay xở với mức bất lợi 55% về chi phí vật liệu so với các đối thủ cạnh tranh toàn cầu”.

Chính sách thuế quan không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất trong nước. Ngược lại, nó có thể làm đứt gãy chuỗi cung ứng, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp nhỏ và cả nền kinh tế Mỹ. Theo một khảo sát gần đây, các nhà máy tại Mỹ đang phải cắt giảm việc làm. Cụ thể, chỉ trong tháng Sáu, có tới 11.000 việc làm bị mất trong lĩnh vực sản xuất. Bộ Lao động Mỹ báo cáo: các nhà tuyển dụng chỉ tạo thêm 73.000 việc làm trong tháng Bảy, thấp hơn nhiều so với mức 115.000 mà các nhà dự báo đã dự kiến, khiến tỉ lệ thất nghiệp tăng nhẹ từ 4,1% lên 4,2%. Những câu chuyện trên cho thấy, khi các cường quốc kinh tế “đấu đá” nhau bằng thuế quan, thì những công nhân nhỏ bé trên khắp thế giới sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Họ không chỉ lo cho công việc, mà còn lo cho cả tương lai của gia đình.

Linh La (theo The Guardian, New York Times, Al Jazeera, ABC.net, NBC News)