Thiên nhiên kỳ thú cho trẻ

Cháu Hoàng Dũng - sáu tuổi sinh ra ở Sài Gòn. Dịp hè năm trước, lần đầu tiên Hoàng Dũng được về thăm quê nội ở Thanh Hóa. Cu cậu rất khoái chí lẫn không khỏi ngỡ ngàng trước những điều mắt thấy tai nghe, dù ngay từ khi Hoàng Dũng bước sang tuổi thứ hai, chị Hương - mẹ cháu đã dạy cách phân biệt màu sắc; lên ba tuổi, cháu đã biết được khá nhiều con vật trong sách vỡ lòng. Cha mẹ cháu tin rằng cháu không xa lạ gì với thiên nhiên, động vật, cây cỏ. Vậy mà dịp về quê, cháu đã có vô số những câu hỏi tưởng chừng rất đơn giản, nào là: “Lũy tre là gì hả mẹ?”, “Đình làng để làm gì hả mẹ?”, “Sao con trâu lội qua sông mà không bị chìm?”… Kỳ nghỉ hè đó là những kỷ niệm để lại dấu ấn không bao giờ phai trong tâm hồn của Hoàng Dũng. Mùa hè này cậu lại được mẹ cho về quê - về với thiên nhiên kỳ thú của mình.

Rõ ràng trẻ sinh ra ở thành thị ít có điều kiện tiếp xúc với thiên nhiên phong phú, sinh động như những đứa trẻ nông thôn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể giúp trẻ tìm hiểu về thiên nhiên. Các chuyên gia tâm lý khuyên, cha mẹ hãy tranh thủ thời gian đi chơi cùng con, như đi công viên, đi dã ngoại trên rừng, hay về với biển… đồng thời hãy hướng vào một số vấn đề để cùng trẻ giải quyết trong kỳ nghỉ hè.

Hãy để trẻ tự do khám phá thế giới tự nhiên trong sự kiểm soát của người lớn. Cha mẹ chỉ dẫn cho trẻ màu sắc khác nhau của các loài bướm, con tắc kè và giải thích cho trẻ biết những màu sắc sống động đó vừa giúp côn trùng khoe mẽ với đồng loại, vừa được sử dụng để ngụy trang trốn chạy kẻ thù hay làm vũ khí để săn bắt con mồi. Trẻ sẽ tiếp thu rất nhanh và nhớ lâu những bài học thú vị này. Đồng thời, cha mẹ nên đặt những câu hỏi, định hướng sự chú ý và khả năng quan sát, giúp trẻ cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả các giác quan như nghe ngóng, ngửi, sờ mó, thậm chí là nếm, chẳng hạn cùng trẻ cảm nhận vị mặn mòi của nước biển, vị ngọt của mật hoa... Cha mẹ sẽ nhận thấy con mình trưởng thành rất nhiều.

Hãy tạo điều kiện cho trẻ được nghe tiếng lá rơi hay tiếng chim hót, tiếng ve gọi hè hay tiếng dế mèn kêu khi đêm về… Nếu có cơ hội, bạn cùng trẻ cảm nhận tiếng sóng nước vỗ ì oạp lên chân cầu hoặc thân tàu, hoặc tiếng gió thổi rì rào, tiếng nước chảy róc rách. Bé sẽ sưu tập cho mình trọn bộ những âm thanh tuyệt vời từ thiên nhiên. Khi bạn cùng trẻ bắt chước mô tả, rồi khuyến khích trẻ diễn đạt lại sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và tạo hứng thú cho trẻ.

Nếu có dịp, người lớn cùng trẻ ngửi các loại mùi hương như hương hoa, mùi quả chín, hương lúa khi có dịp về đồng quê; hướng dẫn trẻ cách so sánh các hương vị với nhau; cho trẻ ngắm nghía những giọt sương mai đọng trên lá hay ánh nắng xuyên qua cửa sổ. Cha mẹ cũng không nên ngần ngại cùng trẻ chạm tay sờ nắn các vật như con ốc, thân cây, xây nhà bằng cát, chơi với cỏ cây, rơm rạ…, như thế trẻ mới có được sự cảm nhận rất thật về thế giới xung quanh. Cùng con quan sát côn trùng hoặc con cóc di chuyển, bạn sẽ hình thành ở trẻ những trò chơi ngộ nghĩnh thông qua việc bắt chước các động tác của loài vật. Nếu con muốn chạy nhảy, giẫm đạp lên thảm cỏ, hái hoa nơi công cộng, thì đây chính là điều kiện thuận lợi để dạy con biết yêu thiên nhiên và hướng dẫn bé các cách giữ gìn, bảo vệ môi trường.

Tùy theo từng điều kiện hoàn cảnh gia đình cũng như từng độ tuổi của trẻ để tổ chức chuyến đi với khoảng thời gian phù hợp, giúp trẻ cảm nhận được nhiều điều hay từ thế giới thiên nhiên mà không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của bé. Trẻ sẽ có được kỳ nghỉ hè thực sự bổ ích với những sân chơi rất thật từ cuộc sống.

Lê Phạm Phương Lan 

(Giảng viên tâm lý học -Trường ĐH Nguyễn Huệ)