Thế giới quên tìm phương thuốc chữa COVID-19

Nhiều thử nghiệm “chết yểu”

Gần một năm sau khi COVID-19 lan rộng toàn cầu, giữa lúc hàng ngàn bệnh nhân tiếp tục chết mỗi ngày và việc tiêm chủng rộng rãi vẫn còn ở phía trước, các bác sĩ có rất ít phác đồ điều trị để chống lại SARS-CoV-2. Một số liệu pháp như remdesivir, kháng thể đơn dòng và steroid dexamethasone có thể cải thiện tình trạng của bệnh nhân COVID-19 nhưng chúng không dành cho tất cả mọi người, và cũng không đảm bảo hiệu quả 100%. 

Hiện nay, thế giới vẫn chưa có bất kỳ loại thuốc điều trị đặc hiệu nào chữa COVID-19, phác đồ điều trị phụ thuộc chủ yếu vào tình trạng của mỗi bệnh nhân - Ảnh: Getty Images

Chính phủ Mỹ đã rót 18,5 tỷ USD vào nghiên cứu vắc-xin COVID-19, giúp tạo ra ít nhất năm sản phẩm hiệu quả với tốc độ chóng mặt. Nhưng khoản đầu tư vào thuốc điều trị nhỏ hơn nhiều, khoảng 8,2 tỷ USD. Kết quả là, nhiều loại thuốc kháng virus hứa hẹn có thể ngăn chặn COVID-19 bị rơi vào quên lãng do các nhà nghiên cứu không thể tìm thấy nguồn tài chính hoặc tình nguyện viên tham gia thử nghiệm.

Hiện có rất nhiều bằng chứng khẳng định, thuốc trị sốt rét hydroxychloroquine và chloroquine không có tác dụng chống lại COVID-19. Thế nhưng, dữ liệu của Đại học bang Pennsylvania (Mỹ) cho thấy, hai loại thuốc trên vẫn tồn tại trong 179 thử nghiệm lâm sàng ở Mỹ với 169.370 bệnh nhân. Ngoài ra, chính phủ liên bang còn đầu tư hàng chục triệu USD vào một chương trình tiếp cận mở rộng đối với huyết tương phân lập từ bệnh nhân COVID-19 và truyền sản phẩm cho gần 100.000 bệnh nhân trước khi có bất kỳ bằng chứng chắc chắn nào về tính hiệu quả. 

Theo tiến sĩ Janet Woodcock - Ủy viên Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA), việc thiếu sự phối hợp tập trung khiến nhiều thử nghiệm đối với thuốc kháng virus “chết non”. Thay vào đó, nếu chính phủ thiết lập một mạng lưới bệnh viện có tổ chức để thực hiện các thử nghiệm lớn và nhanh chóng chia sẻ dữ liệu, giới chuyên gia sẽ có nhiều phát hiện khả quan hơn bây giờ.

Các loại thuốc kháng virus hoàn toàn mới cũng có thể hữu ích, nhưng việc đến tận bây giờ, Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) mới đưa ra sáng kiến​ phát triển chúng cho thấy, thành phẩm sẽ không xuất hiện kịp thời để chống dịch. Tiến sĩ Francis Collins - người đứng đầu NIH - cho biết trong một tuyên bố: “Nỗ lực này không thể cung cấp phương pháp điều trị vào năm 2021”.

Thiếu định hướng

Vào giữa đại dịch năm 2020, các chuyên gia khẳng định, hydroxychloroquine có khả năng chữa bệnh và cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng ủng hộ quan điểm này. FDA đã cho phép sử dụng thuốc trong trường hợp khẩn cấp để điều trị cho bệnh nhân COVID-19. Nhưng khi các thử nghiệm lớn kết thúc, loại thuốc này dường như không mang lại lợi ích gì, thậm chí có thể gây hại cho bệnh nhân. FDA đã rút lại giấy phép vào tháng 6/2020.

Tiến sĩ Michael Saag thuộc Đại học Alabama (Mỹ) viết trên tạp chí JAMA của Hiệp hội Y khoa Mỹ vào tháng 11/2020: “Bài học rõ ràng từ câu chuyện hydroxychloroquine cho cộng đồng y tế lẫn công chúng là: khoa học và chính trị không thể hòa trộn vào nhau”. Giờ đây, có thêm ivermectin - một loại thuốc khác đang trở nên phổ biến trước khi có bằng chứng chắc chắn rằng nó hiệu quả.
Một trong số những sản phẩm nhiều hứa hẹn là thuốc trị phong rẻ tiền có tên clofazimine. Thuốc này cho thấy khả năng chống lại SARS-CoV-2 ở động vật thông qua thí nghiệm trên mô phổi người và chuột đồng, nếu quá trình điều trị bắt đầu ngay sau khi cơ thể nhiễm bệnh.

Các công ty dược phẩm cũng bắt đầu tài trợ cho thử nghiệm thuốc thay thế. Một nghiên cứu công bố cuối tháng 1/2021 cho thấy, loại thuốc điều trị ung thư plitidepsin có hiệu lực gấp 27 lần so với remdesivir trong việc ngăn chặn COVID-19. Trong khi đó, gã khổng lồ dược phẩm Merck đang tiến hành cuộc thử nghiệm lớn ở giai đoạn cuối đối với thuốc molnupiravir, ban đầu được phát triển để điều trị bệnh cúm mùa. Theo dữ liệu trước đây, molnupiravir có thể chữa khỏi COVID-19 ở chồn; riêng kết quả của thử nghiệm lâm sàng có thể xuất hiện vào tháng Ba tới.

Giới chuyên gia đặc biệt mong đợi những dữ liệu mới từ các thử nghiệm, bởi có thể một trong những loại thuốc đó sẽ giúp chống lại các đại dịch trong tương lai.

Linh La (theo NY Times)