Sống để làm việc hay làm việc để sống?

Những người trẻ tìm cách mang lại sự thú vị cho cuộc sống ngoài giờ làm và chia sẻ chúng trên mạng xã hội - Nguồn ảnh: Straits Times/TikTok

Tái tạo năng lượng, phát triển bản thân

Thay vì chỉ lướt mạng xã hội hay xem ti vi sau giờ làm, thế hệ trẻ ngày nay chọn một lối sống năng động hơn. Điển hình là chuyện của Calista Battista - một chuyên viên tiếp thị kỹ thuật số, 25 tuổi, sống tại Singapore. 6g chiều, sau khi tan sở, cô đạp xe hơn 17km về nhà như để tập thể dục, rồi vào bếp chuẩn bị bữa tối và thư giãn trước khi đi ngủ lúc 10g tối.

Simranjit Kaur - một cô gái 25 tuổi khác tại Singapore - cũng dùng mạng xã hội để ghi lại những hoạt động của mình sau giờ làm, từ chạy bộ cho đến sáng tạo nội dung bán thời gian. Cô chia sẻ những video này để có động lực, sống năng suất hơn và không muốn nhìn lại tuổi 20 của mình với sự trống rỗng, chỉ biết làm việc.

Xu hướng sống nói trên phản ánh một thực tế: Thế hệ Z (sinh từ 1997-2012) đang ngày càng chán với công việc “từ 9g sáng đến 5g chiều”.

Các chuyên gia nhận định, xu hướng “5-to-9” mang lại nhiều lợi ích tích cực cho người trẻ. Theo phó giáo sư Hong Reny (Đại học Quốc gia Singapore), phong trào này giúp người trẻ định hình một danh tính trọn vẹn hơn ngoài công việc. Nó khuyến khích họ chuyển từ các hoạt động giải trí thụ động như xem ti vi sang các hoạt động chủ động hơn như học thêm kỹ năng hay theo đuổi sở thích mới.

Việc ghi lại và chia sẻ những khoảnh khắc “5-to-9” trên mạng xã hội cũng giúp họ xây dựng một cộng đồng ngoài nơi làm việc, tìm thấy những người có cùng sở thích và nguồn cảm hứng.

Xu hướng này cũng gắn liền với phong trào “sự nghiệp tối giản” (career minimalism). Thế hệ Z không hẳn là thiếu tham vọng mà họ chỉ đang chuyển hướng tham vọng của mình. Thay vì làm việc chăm chỉ hơn để thăng tiến, họ đang ưu tiên sự an toàn tài chính và phát triển đa dạng các kỹ năng, bao gồm cả việc làm thêm hay kinh doanh.

Cái bẫy của cuộc sống hoàn hảo?

Tuy nhiên, không phải ai cũng ủng hộ xu hướng này. Một số chuyên gia cảnh báo, “5-to-9” có thể thành cái bẫy dẫn đến kiệt sức và áp lực không cần thiết. Nhiều video trên TikTok cho thấy một lịch trình cực kỳ dày đặc: thức dậy từ 5g sáng để thiền, tập thể dục, nấu bữa sáng cầu kỳ, rồi sau giờ làm lại tiếp tục với công việc phụ, tập thể thao và chuẩn bị bữa tối dinh dưỡng. Những lịch trình này không chỉ thúc đẩy văn hóa năng suất độc hại mà còn tạo ra cảm giác thua kém cho những người không thể theo kịp.

Tạp chí Fast Company (Mỹ) nhận định người trẻ đang phải đối mặt với nghịch lý: họ muốn cân bằng cuộc sống nhưng lại bị bao vây bởi những video về cuộc sống hoàn hảo của người khác, dẫn đến việc kiệt sức không chỉ vì công việc mà còn vì áp lực từ mạng xã hội.

Brooklyn Reece - một giáo viên ở New York (Mỹ) - cho rằng, những video “5-to-9” khiến cô nhận ra một sự thật đáng buồn: mọi người chỉ có khoảng 4 giờ để tận hưởng cuộc sống sau một ngày làm việc 8 tiếng. Nhiều cá nhân, đặc biệt là nhóm phụ huynh có con nhỏ, cũng không coi “5-to-9” là một sự lựa chọn lãng mạn mà là phương án cần thiết để tồn tại.

Trước những rủi ro trên, các chuyên gia khuyên rằng “5-to-9” nên tập trung vào việc chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất.
Mọi người không nên lãng mạn hóa những điều gây hại cho sức khỏe như thiếu ngủ. Thay vì cố gắng làm quá nhiều việc, chúng ta chỉ nên tập trung vào một nhiệm vụ duy nhất giúp bản thân cảm thấy tốt hơn.

Tiến sĩ Adaku Agwunobi - nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford (Anh)

Cuộc tranh luận xoay quanh “5-to-9” cho thấy sự thay đổi sâu sắc trong quan điểm về công việc và cuộc sống của thế hệ trẻ. Họ không còn chấp nhận sống để làm việc mà đang nỗ lực tìm kiếm một lối đi cho phép bản thân làm việc để sống. Phong trào này, dù còn nhiều tranh cãi, đã mở ra một cuộc đối thoại cần thiết về việc làm sao để cân bằng hạnh phúc giữa một thế giới đầy áp lực.

Linh La (theo Straits Times, Glassdoor, Womens Health, Medium)