Sách của nhà báo - trang viết của những cuộc dấn thân

Lửa nghề qua hàng thập kỷ

Trước thềm kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025), nhiều tựa sách của các nhà báo đã ra mắt, góp phần chia sẻ đến bạn đọc về hành trình đầy trải nghiệm và dấn thân của những người làm báo.

Mới đây, nhà báo Hồ Quang Lợi (hiện là Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Rumani, Phó chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam) có buổi ra mắt cuốn sách Sự thật, lẽ phải và ngọn bút. Gần nửa thế kỷ làm nghề được đúc kết trong 8 chương sách, với các chủ đề: Mạch đập thời đại, Tâm thế cầm bút, Ánh sáng nhân văn, Đạo đức báo chí, Mạng xã hội - AI và báo chí… Sách không chỉ có trải nghiệm làm nghề của một nhà báo dày dạn kinh nghiệm mà còn trao gửi những góc nhìn, phân tích, đúc kết sâu sắc về nghề báo, nhất là trong giai đoạn chuyển đổi số như hiện nay. Đạo đức nghề báo cũng là tinh thần chủ đạo được đề cập trong các bài viết của ông.

Một số tựa sách của các nhà báo vừa được ra mắt dịp 21/6 năm nay

Nhà báo Tô Đình Tuân - Tổng biên tập Báo Người Lao Động - cũng vừa có buổi giao lưu, ra mắt sách kỷ niệm 30 năm làm nghề: Dấu ấn 30 năm nghề báo. Gần 400 trang sách gói trọn một hành trình dài gắn bó với nghề của tác giả, từ khi còn là sinh viên đến lúc trở thành phóng viên rồi lãnh đạo 1 tờ báo lớn của thành phố. Những trang viết về nghề báo cũng lưu dấu những giai đoạn của báo chí từ thập niên 1990 đến nay. Mỗi kỳ một nhân vật, Những mảnh ghép, Người chọn nghề - nghề chọn người… là những ghi chép đầy trải nghiệm và chiêm nghiệm của ông, bên cạnh các phần quan trọng khác trong sách: phỏng vấn lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội…

Ở tuổi 96, nhà báo lão thành Hà Đăng viết cuốn Tinh hoa cách mạng Việt Nam. Gần 80 năm làm nghề của ông trong trang sách cũng là những giai đoạn đặc biệt của báo chí cách mạng Việt Nam từ thập niên 1950 trở về sau. Cuốn sách gần 800 trang, được giới chuyên môn đánh giá như một công trình nghiên cứu đồ sộ không chỉ về nghề báo mà còn có ý nghĩa về lịch sử, văn hóa và tư tưởng qua các thời kỳ.

Các nhà báo đã “đọc - đi - nghĩ - viết”, gắn bó với nghề bằng “trái tim nóng và cái đầu lạnh” để trao gửi những trang viết đầy lửa nghề đến thế hệ sau. Họ không chỉ “đi” trong hành trình chữ nghĩa mà còn đi dọc thời gian để ghi chép, lưu giữ những giá trị thuộc về hiện thực và thời đại. Các ấn phẩm báo chí vừa ra mắt kể trên đều là dấu ấn của những hành trình làm nghề đã trải qua hàng thập niên. Trong số những đầu sách của nhà báo ra mắt dịp 21/6 năm nay còn có Những tác phẩm báo chí đi cùng năm tháng (Nguyễn Anh Bình); sách ảnh 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2025) do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cùng Thông tấn xã Việt Nam thực hiện…

Khi nhà báo viết văn

Một trong những tác phẩm văn chương ấn tượng của nhà báo ra mắt trước thềm 21/6 năm nay là Vùng sương phủ, hầm sâu và đảo vắng của nhà báo Hồ Tấn Vũ (Báo Tuổi Trẻ). Trong tiểu thuyết đầu tay của mình, anh đã viết về những thân phận nơi bãi vàng, về cuộc sống nơi rừng thiêng nước độc, về những cuộc đấu tranh khốc liệt để sinh tồn giữa “hầm sâu” và “đảo vắng”… Nếu nhà văn Nguyễn Trí từng khiến người đọc ám ảnh với tiểu thuyết Bãi vàng, đá quý, trầm hương thì nhà báo Hồ Tấn Vũ mang đến những trang viết ngồn ngộn chất liệu sống về thân phận con người. Họ - dù là nhà văn hay nhà báo - đều đã bước ra từ hiện thực khốc liệt trong thế giới đào đãi vàng để có thể viết nên những trang văn chân thật và đầy rung động. Vùng sương phủ, hầm sâu và đảo vắng là tác phẩm văn chương nhưng những trang viết đã được kết tinh từ những trải nghiệm sâu sắc của tác giả.

Khi nhà báo viết văn, vốn sống và trải nghiệm từ hành trình làm nghề đã cho họ những chất liệu vô cùng quý giá cho trang viết. Nhà báo Lại Văn Long (Báo Công an TPHCM) viết bộ tiểu thuyết hình sự Hồ sơ lửa từ những năm tháng dấn thân tác nghiệp với thể loại phóng sự điều tra. Nhà báo Hồ Điệp Thanh Thanh (Báo Phụ nữ Thủ đô) có tác phẩm bestseller Mùa hè năm ấy bên em là mãi mãi viết về đại dịch COVID-19… Khi nhà báo viết văn, cảm hứng xê dịch cũng thường xuất hiện trong những trang sách của họ: Phan Quang với Tiếc nuối hoa hồng, Dương Thành Truyền với Trên đường về nhớ đầy, Nguyễn Hàng Tình với Giã biệt hoang vu, Khải Đơn với Mekong - Phù sa phiêu dạt…

“Sách của nhà báo” như một dòng chảy qua từng năm tháng và thế hệ những người cầm bút. Hàng trăm tựa sách đã được phát hành, với rất nhiều thể loại báo chí, cận văn học và văn học: phỏng vấn, ghi chép, phóng sự, du ký, bút ký chân dung, tiểu thuyết, tản văn… Mỗi năm, cứ đến dịp 21/6 lại có thêm nhiều tựa sách mới của nhà báo được ra mắt. Những trang viết đầy cảm hứng và lửa nghề của những người làm báo đã cùng góp phần trao gửi, sẻ chia và lưu giữ giá trị cho nghề báo nói riêng và 100 năm báo chí cách mạng nói chung.

Lục Diệp