Người lao động dễ tổn thương trước những bất công

Lao động nhập cư đang làm việc trên đồng ruộng ở tỉnh Gangwon, Hàn Quốc - Nguồn ảnh: Yonhap

Bắt nạt, phân biệt đối xử và quỵt lương

Người lao động bậc thấp thường xuyên phải đối mặt với hành vi lạm quyền từ khách hàng và người sử dụng lao động, tạo ra một môi trường làm việc đầy áp lực. Sự việc một nhân viên phải quỳ gối xin lỗi khách hàng chỉ vì nhắc nhở con họ đừng chạy nhảy tại cửa hàng Daiso ở thành phố Suncheon, Hàn Quốc vào cuối tháng Mười một vừa qua là minh chứng rất rõ ràng.

Trong khi đó, vấn đề quỵt lương đặc biệt phổ biến với nhóm lao động có thu nhập thấp và người trẻ. Tại Los Angeles (Mỹ), báo cáo của Đại học Northwestern và Đại học Rutgers cho thấy, năm 2024, 25% lao động ngành thức ăn nhanh bị trả lương dưới mức tối thiểu, con số này cao gấp 8 lần so với năm 2009.

Mỗi nạn nhân mất trung bình 3.479 USD/năm, với tổng số tiền lương bị mất hằng năm trong khu vực lên đến 44 triệu USD. Tình trạng này đang gia tăng do ngành này có tỉ lệ công đoàn thấp, nhiều người nhập cư và người trẻ thiếu kiến thức hoặc sợ lên tiếng.

Ở Ấn Độ, cô Smitha, một người giúp việc gia đình ở Delhi, bị buộc tội ăn cắp và bị chủ đánh đập công khai. Cô chỉ nhận được 1.000 rupee (khoảng 310.000 đồng) cho một tháng làm việc mà không dám báo cảnh sát vì tin rằng sẽ không có ai giúp mình. Theo Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), số lao động giúp việc gia đình ở Ấn Độ lên đến 20-80 triệu người, hầu hết là phụ nữ, thường xuyên đối mặt với sự thiếu bảo vệ pháp lý.

Tại Úc, nghiên cứu từ Trường Luật Melbourne chỉ ra hơn 1/3 lao động trẻ (dưới 30 tuổi) đã bị bóc lột, được trả lương thấp hơn mức tối thiểu hoặc không được trả lương cho thời gian thử việc. Tương tự, ở Hy Lạp, lao động trẻ phải đối mặt với tỉ lệ thất nghiệp cao (vượt 20% vào tháng 7/2024) và tình trạng làm việc không ổn định. 7/10 công việc mới được tạo ra là bán thời gian, khiến nhiều người trẻ không thể kiếm được mức lương tối thiểu và trở thành tầng lớp nghèo mới.

Tăng cường biện pháp bảo vệ và cải cách pháp luật

Trước thực trạng trên, việc bảo vệ người lao động cần được tăng cường khẩn cấp thông qua cơ chế lương và văn hóa nơi làm việc. Tại Úc, chính phủ đã đưa ra luật mới để bảo vệ người lao động khi quy định lương cơ bản cao hơn, giúp người lao động ổn định cuộc sống.

Chính phủ Hàn Quốc cũng đang sửa đổi Luật Kiểm soát nhập cư nhằm bảo vệ nạn nhân bị quỵt lương là lao động nước ngoài, kể cả những người không có giấy tờ hợp pháp, giúp họ an tâm tố cáo hành vi vi phạm. Ngoài ra, những chủ lao động không trả lương sẽ bị hạn chế tuyển dụng lao động nước ngoài trong tương lai.

Điều cốt lõi là phải tạo ra một khuôn khổ pháp lý, coi mọi lao động đều được bảo vệ. Đối với lao động giúp việc gia đình, việc thiếu luật coi nhà riêng là “nơi làm việc” khiến họ không được hưởng các bảo vệ xã hội cơ bản. Do vậy, cần có sự thay đổi về tư duy, coi lao động giúp việc là công việc có kỹ năng và thiết lập hệ thống đăng ký để khách hàng và chủ lao động chịu trách nhiệm về hành vi của mình.

Bảo vệ những lao động dễ bị tổn thương không chỉ là vấn đề pháp luật mà còn là trách nhiệm xã hội. Mọi lao động, không phân biệt tuổi tác, xuất xứ hay ngành nghề, đều xứng đáng được hưởng mức lương thỏa đáng, quyền lợi chính đáng và được tôn trọng ở nơi làm việc.

Linh La (theo The Guardian, Korea Times, Northwestern, Tovima)