Nghịch lý người già có việc làm nhiều hơn người trẻ

Bà Lee là một trong rất nhiều người già Hàn Quốc đang phải ở lại lực lượng lao động. Theo dữ liệu của Cục Thống kê Hàn Quốc, 40,8% người Hàn Quốc từ 65 tuổi trở lên có việc làm trong năm 2025 - con số cao nhất từ trước đến nay. Tỉ lệ này đã tăng đều đặn trong nhiều năm liên tiếp, vượt qua mức 25,3% của Nhật Bản và vượt xa mức trung bình 13,6% của các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD).

Theo các chuyên gia, xu hướng này là do sự kết hợp của tuổi thọ ngày càng tăng, nghỉ hưu muộn và chế độ lương hưu không đủ. Tính đến năm 2022, mức chi trả trung bình hằng tháng cho cả lương hưu công và tư chỉ bằng một nửa mức chi phí sinh hoạt tối thiểu của 1 người.

Hiện nay, những người già tiếp tục làm việc chiếm số lượng lớn trên thị trường lao động thế giới - Ảnh minh họa bởi Park Sang-hoon

Sự thay đổi văn hóa đang làm trầm trọng thêm vấn đề. Cụ thể là sự phụ thuộc vào con cái để được hỗ trợ tài chính đang giảm dần. Một cuộc khảo sát xã hội cho thấy chỉ 12% người cao tuổi coi đóng góp của con cái là nguồn thu nhập chính, giảm so với mức 28,8% của 1 thập niên trước.

Mặc dù các nhà hoạch định chính sách thường coi hoạt động kinh tế liên tục của người cao tuổi là xu hướng tích cực, nhưng chất lượng của những công việc này vẫn là một mối lo ngại. Hầu hết người cao tuổi đều làm việc ở những vị trí lương thấp, không ổn định và hoàn toàn khác với công việc trước đây của họ. Một cuộc khảo sát riêng biệt với 10,74 triệu người Hàn Quốc từ 55-79 tuổi cho thấy chỉ 29,3% người cao tuổi làm việc trong các lĩnh vực liên quan đến chuyên môn của họ trong độ tuổi từ 30-50.

Trong khi đó, nhiều người trẻ đang phải đối mặt với thị trường lao động thắt chặt. Tỉ lệ việc làm trong nhóm tuổi từ 15-29 tuổi đã giảm liên tiếp, dẫn đến tỉ lệ việc làm của nhóm người trên 65 tuổi hiện nay đã vượt qua tỉ lệ việc làm của nhóm thanh niên.

Có mặt tại Trung tâm Việc làm Hello Work, Tokyo, Nhật Bản (dành riêng cho lao động cao tuổi), ông Keda Homa (66 tuổi) cho biết: “Tôi muốn làm đến 70 tuổi. Ở nhà không làm gì khiến tôi cảm thấy bất an và không khỏe mạnh”. Ông Keda Homa nghỉ hưu từ tháng Mười một năm ngoái và đang muốn tìm sự bận rộn mới.

Dữ liệu từ Chính phủ Nhật Bản cho thấy nhu cầu tìm việc của người trên 65 tuổi đã tăng gấp đôi trong vòng 10 năm qua. Trong đó, không khó để nhìn thấy những cụ ông cụ bà 70-80 tuổi. “Họ ưa chuộng công việc văn phòng nhưng thường phải nhận việc vệ sinh, chăm sóc người già bị bệnh hoặc quản lý chung cư” - đại diện của Hello Work nói.

Công ty dịch vụ tuyển dụng Staff Service cho biết, số lượng người cao tuổi làm việc trong lĩnh vực chăm sóc y tế tại gia của công ty đã tăng gấp 3 trong 4 năm. Khảo sát của OECD năm 2022 cho thấy Nhật Bản có 52% dân số độ tuổi 65-69 tham gia thị trường lao động, cao nhất trong số 37 quốc gia có dữ liệu. Tỉ lệ này ở Mỹ là 33%, Anh 26% và Đức 20%. Nhóm tuổi 70-74 còn lao động ở Nhật Bản là 34%, chỉ xếp sau Hàn Quốc với 41%.

Các nhà kinh tế cho rằng, thị trường lao động cho người cao tuổi đang là nhu cầu trên khắp thế giới.

Thu Thanh (theo Korea JoongAng, Japan Times)