Năm 2025, thế giới tổn thất hơn 120 tỉ USD vì thảm họa khí hậu

Tại thị trấn Kuala Simpang, tỉnh Aceh (Indonesia), dấu vết của những cơn lũ sau mưa lớn ở Sumatra hồi tháng 11/2025 vẫn hiện hữu - Ảnh: Aisyah Llewellyn/SCMP

Theo báo cáo thường niên vừa được tổ chức từ thiện Christian Aid công bố, 10 thảm họa khí hậu tồi tệ nhất trong năm 2025 gây ra thiệt hại được bảo hiểm lên tới hơn 120 tỉ USD. Tuy nhiên, các tác giả báo cáo nhấn mạnh rằng đây chỉ là bề nổi của tảng băng chìm.

Con số thực tế chắc chắn cao hơn rất nhiều, bởi thiệt hại về sinh mạng, việc phải di dời dân cư và mất kế sinh nhai tại các nước đang phát triển thường không thể đo đếm được bằng tiền bảo hiểm.

Bức tranh toàn cầu về sự tàn phá

Năm 2025 chứng kiến thiên nhiên "nổi giận" trên khắp các châu lục. Tại Đông Nam Á, các trận bão và lũ lụt vào mùa thu đã cướp đi sinh mạng của hơn 1.750 người, gây thiệt hại hơn 25 tỉ USD.

Trong khi đó, ở bờ bên kia bán cầu, cháy rừng tại California (Mỹ) đã khiến hơn 400 người thiệt mạng và gây thiệt hại kinh tế lên tới 60 tỉ USD.

Trung Quốc đứng thứ ba trong danh sách các nơi ghi nhận thảm họa gây nhiều tổn thất nhất với trận lũ lụt khiến hàng ngàn người mất nhà cửa, ít nhất 30 người thiệt mạng và thiệt hại khoảng 12 tỉ USD.

Báo cáo cũng điểm lại hàng loạt sự kiện đau lòng khác: chuỗi bão tại Philippines khiến 1,4 triệu người phải di dời, lũ lụt tại Ấn Độ và Pakistan cướp đi sinh mạng của hơn 1.860 người, hạn hán nghiêm trọng tại Iran đang đe dọa cuộc sống của 10 triệu cư dân ở thủ đô Tehran.

Ngay cả tại các nước phát triển, cháy rừng kỷ lục ở bán đảo Iberia hay sóng nhiệt tại Scotland cũng là những lời cảnh báo không thể phớt lờ.

Không còn là "thiên tai" ngẫu nhiên

Chúng ta thường gọi những sự kiện này là "thảm họa thiên nhiên", như thể đó là sự biến động bình thường của thời tiết. Nhưng giáo sư Joanna Haigh - giáo sư danh dự về vật lý khí quyển tại Đại học Imperial College London (Anh) - khẳng định đó là một sự hiểu lầm tai hại.

Bà nhấn mạnh: "Thế giới đang phải trả cái giá ngày càng đắt cho một cuộc khủng hoảng mà chúng ta đã biết cách giải quyết. Những thảm họa này không phải là tự nhiên mà là kết quả tất yếu của việc tiếp tục mở rộng nhiên liệu hóa thạch và sự trì hoãn về mặt chính trị".

Ông Mohamed Adow - Giám đốc tổ chức tư vấn Power Shift Africa - đã chỉ ra sự bất công sâu sắc trong cuộc khủng hoảng này: "Trong khi các quốc gia giàu có tính toán chi phí tài chính của thảm họa, thì hàng triệu người trên khắp châu Phi, châu Á và vùng Caribe đang phải đếm số người chết, số ngôi nhà bị phá hủy và những tương lai bị mất".

Ông kêu gọi: "Vào năm 2026, các chính phủ phải ngừng việc ngó lơ và bắt đầu phản ứng bằng sự hỗ trợ thực tế cho những người đang ở tuyến đầu".

Lời cảnh báo cho tương lai

Tại Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hiệp quốc (COP30) diễn ra ở Belém (Brazil) hồi tháng 11/2025, các nước giàu đã đồng ý tăng gấp 3 lần số tiền tài trợ giúp các nước nghèo thích ứng với thời tiết khắc nghiệt, dự kiến đạt 120 tỉ USD vào năm 2035. Tuy nhiên, con số này vẫn "như muối bỏ bể" so với nhu cầu thực tế.

Đáng lo ngại hơn, nỗ lực xây dựng lộ trình loại bỏ nhiên liệu hóa thạch tại COP30 đã bị hạ cấp xuống thành một sáng kiến tự nguyện thay vì nhiệm vụ bắt buộc.

Ông Patrick Watt - Giám đốc điều hành của Christian Aid - cảnh báo: "Hóa đơn thiệt hại do thời tiết cực đoan sẽ tiếp tục tăng cho đến khi thế giới cắt giảm khí thải nhà kính và loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Những thảm họa này là lời cảnh báo về những gì đang chờ đợi phía trước nếu chúng ta không hành động ngay lập tức".

Dự kiến, công việc xây dựng lộ trình loại bỏ nhiên liệu hóa thạch sẽ sớm được khởi động lại, dẫn đầu bởi Brazil và một hội nghị đặc biệt do Colombia tổ chức vào tháng 4/2026, với sự tham gia của hơn 80 quốc gia.

Linh La (theo The Guardian)