Lý tưởng thôi chưa đủ, người trẻ cần một hệ sinh thái để trưởng thành

Chúng tôi chia sẻ, bày tỏ chính kiến, tham gia các hoạt động cộng đồng bằng tất cả sự nhiệt thành, dù đôi khi vẫn nhận về những ánh nhìn hoài nghi rằng liệu “bọn trẻ” đã đủ hiểu, đủ sâu sắc để bước vào những câu chuyện lớn của xã hội hay chưa?

Thế nhưng đằng sau mỗi chiến dịch lan tỏa mạnh mẽ, mỗi hành động dấn thân, là một điều không phải ai cũng thấy: khát khao được trưởng thành một cách vững vàng trong một thế giới quá nhiều nhiễu động và áp lực. Chúng tôi không thiếu lý tưởng. Nhưng để lý tưởng ấy không lạc hướng, điều chúng tôi cần là một hệ sinh thái lành mạnh để học, để sai, để hiểu và hành động đúng.

Rất nhiều bạn trẻ đang tham gia những nhóm tình nguyện bảo vệ môi trường - Ảnh trang cá nhân nhóm Fly to Sky

Người trẻ không chỉ bận rộn với học hành, công việc hay đời sống cá nhân. Nhiều người sẵn sàng dành thời gian, công sức cho những chiến dịch cộng đồng. Lướt mạng xã hội, không khó để bắt gặp lời kêu gọi tham gia những cộng đồng, hoạt động vì môi trường được bạn trẻ tổ chức và lan tỏa bằng tinh thần rất thật.

Chúng tôi sẵn sàng lên tiếng. Nhưng đôi khi, chính sự thiếu hụt kiến thức nền, kỹ năng phản biện hay khả năng chọn lọc thông tin khiến những điều tốt đẹp bắt đầu bằng thiện chí lại dễ đi chệch hướng. Như bạn Ngân Linh, 24 tuổi, nhân viên một công ty Digital Marketing từng chia sẻ về trải nghiệm tham gia một chiến dịch bảo vệ động vật hoang dã. Ban đầu, mọi thứ rất tích cực. Nhưng dần dà, chiến dịch trở nên cực đoan, phản đối cả những hình thức bảo tồn trong thảo cầm viên hay sử dụng vật liệu giả da. Linh chọn rút lui vì thấy thông điệp không còn nguyên vẹn như lúc đầu.

Câu chuyện của Linh không hiếm. Theo khảo sát của UNICEF Việt Nam năm 2021, khoảng 60% thanh thiếu niên cho biết họ quan tâm đến các vấn đề xã hội. Một khảo sát khác của Plan International cho thấy người trẻ Việt ngày càng chủ động, sẵn sàng chia sẻ chính kiến và tham gia cộng đồng. Nhưng sự quan tâm ấy không đồng nghĩa với sự vững vàng. Khảo sát của Viện Nghiên cứu Thanh niên năm 2023 cũng chỉ ra rằng nhiều bạn trẻ vẫn cảm thấy hoang mang trước những lựa chọn quan trọng trong học tập, công việc và đời sống.

Trong khi đó, môi trường mạng, nơi chúng tôi tiếp cận thông tin mỗi ngày, lại ngập tràn nội dung giật gân, phiến diện. Không ít bạn dễ bị cuốn theo các “làn sóng chính kiến” chỉ vì ai cũng chia sẻ, ai cũng phẫn nộ. Tôi từng thấy một chương trình bị tẩy chay rầm rộ vì một thông tin chưa kiểm chứng, để rồi khi sự thật sáng tỏ, tất cả chỉ còn lại một lời thừa nhận: “Lúc đó, mình chia sẻ vì… thấy ai cũng làm vậy”.

Công nghệ phát triển càng nhanh, ranh giới giữa thật – giả càng khó nhận ra. Deepfake, AI, mạng xã hội… có thể khiến chúng tôi dễ lạc hướng nếu không được trang bị một nội lực đủ mạnh để phân tích, nghi ngờ và lựa chọn.

Vì thế, thay vì trách người trẻ nông nổi hay mộng tưởng, đã đến lúc xã hội nên đặt một câu hỏi khác: Ai đang giúp “bọn trẻ” trưởng thành? Trường học vẫn thiên về kiến thức hơn là kỹ năng sống. Gia đình, vì mưu sinh hoặc khoảng cách thế hệ, đôi khi không còn là nơi lắng nghe thực sự. Truyền thông, một phần, lại chạy theo tương tác hơn là định hướng.

Chúng tôi không mong được khen ngợi. Chúng tôi chỉ cần được trao cơ hội để rèn giũa những lý tưởng của mình thành năng lực thực sự. Một hệ sinh thái trưởng thành không thể thiếu một nền giáo dục giúp người trẻ phát triển toàn diện, truyền thông có trách nhiệm và sự đồng hành của những người lớn thật lòng tin tưởng “bọn trẻ”.

Không ai lớn lên một mình. Chúng tôi cũng vậy.

Nguyễn Thị Anh (Thủ Đức)