Cẩn trọng với những chia sẻ về ăn uống, dinh dưỡng

Đang có rất nhiều nội dung chia sẻ về bữa ăn, dinh dưỡng thiếu cơ sở khoa học trên mạng xã hội - Ảnh minh họa: Shutterstock

Theo tiến sĩ Catherine Houlihan - giảng viên cao cấp về tâm lý học, Đại học Sunshine Coast (Úc) - rất ít người sáng tạo nội dung “Tôi ăn gì trong một ngày” có bằng cấp về sức khỏe hoặc dinh dưỡng. Họ thường mô tả chế độ ăn ít calo, loại trừ toàn bộ một nhóm thực phẩm. Một số thậm chí còn khuyến khích những hành vi nguy hiểm như bỏ bữa, ăn thật ít, hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng. Nhiều video sử dụng bộ lọc làm đẹp để tạo ra hình ảnh quảng cáo lý tưởng về cơ thể không thực tế.

Thỉnh thoảng, internet lại rộ lên một xu hướng thực phẩm hoặc hình ảnh cơ thể mới trên TikTok, Instagram và Reddit, đi cùng lời hứa hẹn giảm cân, kiểm soát vóc dáng và bảo vệ sức khỏe. Nhưng hết lần này đến lần khác, những xu hướng này được chứng minh là có hại nhiều hơn lợi. Vào đầu tháng 6/2025, TikTok đã cấm kết quả tìm kiếm cho từ khóa #SkinnyTok sau khi các cơ quan quản lý châu Âu nêu ra những lo ngại về chế độ ăn kiêng cực đoan để giảm cân. “SkinnyTok” là một góc gây tranh cãi của nền tảng truyền thông xã hội, nơi những người có ảnh hưởng lan truyền hình ảnh gầy gò dưới vỏ bọc là lời khuyên về sức khỏe và lối sống.

Người dẫn đầu phong trào #SkinnyTok là Liv Schmidt. Liv trở nên nổi tiếng trên internet bằng cách chia sẻ “mẹo dành cho những cô gái thích gầy”. Nội dung này làm dấy lên mối lo ngại về khả năng bình thường hóa tình trạng ăn uống không điều độ. Cho đến khi bị cấm, từng có hơn 74.000 video được chia sẻ cùng từ khóa #SkinnyTok. Nhiều video mô tả tình trạng thiếu hụt calo cực độ và thói quen kiểm tra cân nặng cơ thể thường xuyên. Chuyên gia dinh dưỡng Emily Van Eck (Mỹ) mô tả xu hướng này là một cách tiếp cận “nguy hiểm”, “cực đoan”. Emily nói với trang Healthline: “Việc tôn vinh sự gầy gò như một dấu hiệu của đạo đức, sức khỏe hoặc kỷ luật sẽ gây hại cho sức khỏe thể chất, cảm xúc và tinh thần”.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa thời gian sử dụng phương tiện truyền thông xã hội với nguy cơ mắc chứng rối loạn ăn uống. Một nghiên cứu công bố vào tháng 9/2024 trên tạp chí truy cập mở Eating and Weight Disorders cho thấy mỗi giờ sử dụng màn hình và phương tiện truyền thông xã hội sẽ làm tăng tỉ lệ mắc các triệu chứng rối loạn ăn uống. Cũng theo một nghiên cứu vào năm 2023 trên Tạp chí International journal of Eating Disorders, những thanh thiếu niên dành nhiều thời gian trực tuyến có nhiều khả năng bị bắt nạt trên mạng, tăng nguy cơ rối loạn ăn uống.

Ngoài đưa ra những hình ảnh có khả năng gây hại, nhiều người có sức ảnh hưởng được trả tiền để quảng bá các sản phẩm giúp giảm cân. Một số nội dung quảng cáo trông rất lộ liễu, nhưng do văn hóa ăn kiêng dần được bình thường hóa nên không phải ai cũng nhận ra xu hướng tiếp thị không tốt. Jennifer Rollin - người sáng lập Trung tâm Phòng chống rối loạn ăn uống tại thành phố Rockville (Mỹ) - nhận xét: “Điều nguy hiểm nhất là việc bình thường hóa mong muốn giảm cân nhanh chóng và ám ảnh về hình dáng cơ thể”.

Tiến sĩ Jason Nagata - phó giáo sư nhi khoa tại Đại học California (Mỹ) - nhắc nhở: “Bên cạnh việc hạn chế sử dụng mạng xã hội, điều quan trọng là phải duy trì các cuộc trò chuyện cởi mở giữa người lớn, thanh thiếu niên hoặc trẻ nhỏ về những gì mọi người thấy trên mạng xã hội và cảm giác mà chúng có thể mang lại. Nếu bạn nghĩ rằng bản thân hoặc con cái đang đối mặt với chứng rối loạn ăn uống hoặc lo lắng không lành mạnh về thực phẩm, bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp”.

Linh La (theo Healthline, The Conversation, CNN, News Medical)