TPHCM bàn lộ trình khả thi để tiến tới 100% xe buýt điện

Chuyển đổi xanh là cần thiết

Ông Phạm Vương Bảo - Phó giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng TPHCM - cho biết, TPHCM hiện có 164 tuyến xe buýt với 2.342 phương tiện, trong đó có khoảng 26% xe chạy bằng điện, 23,1% xe chạy bằng khí thiên nhiên nén (CNG) và 50,7% xe chạy bằng dầu diesel. Dự kiến là đến năm 2030, có thêm 72 tuyến xe buýt mới với 1.108 xe ở khu vực TPHCM, 38 tuyến mới với 318 xe ở khu vực Bình Dương và 8 tuyến mới với 48 xe ở khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu.

Theo ông, xe buýt chạy bằng điện tiết kiệm chi phí vận hành, giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính gây ô nhiễm không khí đô thị, góp phần cải thiện chất lượng môi trường sống. Xe buýt điện không thải ra các khí độc hại như NOx (NO, NO2) và bụi mịn PM10 trong quá trình hoạt động. Chi phí bảo dưỡng xe buýt chạy điện chỉ bằng 62,5% và chi phí nhiên liệu của xe buýt chạy điện chỉ bằng 53,24% so với xe buýt chạy diesel.

Luật sự Nguyễn Văn Hậu - Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM - phát biểu tại hội nghị - Ảnh: Trang Nguyễn

Nhiều đại biểu tham gia hội nghị bày tỏ sự đồng thuận cao với dự thảo nghị quyết của HĐND TPHCM và các nội dung liên quan đến chuyển đổi xanh. Bà Ung Thị Xuân Hương - Chủ tịch Hội Luật gia TPHCM - cho rằng, việc chuyển đổi phương tiện giao thông chạy bằng xăng dầu sang chạy bằng điện và năng lượng xanh là rất cần thiết. Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM - cũng nhìn nhận, đây là chủ trương đúng đắn, cấp bách, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực tiễn, cần có nhiều giải pháp đồng bộ, tập trung vào các vấn đề cốt lõi như xử lý pin, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, tăng cường truyền thông.

Lường trước các thách thức

Đánh giá cao chủ trương chuyển đổi loại xe nói trên nhưng các đại biểu cũng chỉ ra nhiều thách thức. Bà Ung Thị Xuân Hương nói: “Trước khi ban hành một chính sách nào đó, cần tiên lượng được những khó khăn khi thực thi. Nếu không, sẽ thiếu tính khả thi, không thể thực hiện được”.

Bà băn khoăn về lộ trình chuyển đổi 100% xe buýt sang chạy bằng điện và năng lượng xanh vào năm 2030, cho rằng hơi gấp gáp. Bà cũng chỉ ra rằng, dự thảo nghị quyết chưa đề cập đến việc xử lý xe cũ, trong đó có những xe còn hạn sử dụng. Việc thu hồi toàn bộ số xe còn giá trị sử dụng là lãng phí, khó khả thi, ảnh hưởng xấu đến các doanh nghiệp đã đầu tư xe.

Tuyến xe buýt điện số 18 (Bến Thành - chợ Hiệp Thành) vừa được đưa vào vận hành đầu tháng 8/2025 - Ảnh: Thanh Tâm

Theo bà, nên có khoảng thời gian đủ dài để loại bỏ dần các phương tiện không đủ điều kiện dựa trên hạn sử dụng. Với những xe còn hạn sử dụng thì có thể cải tạo hoặc tìm cách hạn chế việc phát thải khí độc hại và tiếp tục dùng. Bà cũng đề xuất, cần hoàn thiện chính sách hỗ trợ, đơn giản hóa thủ tục hành chính để giảm thiểu chi phí và thời gian cho doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình xét duyệt. Cần xem xét kỹ lộ trình thực hiện để đảm bảo tính khả thi. Cần bổ sung chính sách hỗ trợ lãi suất vay khi cá nhân, doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi phương tiện và xây dựng trạm sạc để giảm gánh nặng ban đầu cho nhà đầu tư.

Ông Phan Vi Dân - Trưởng phòng Kinh doanh, Tổng công ty Cơ khí giao thông vận tải Sài Gòn - băn khoăn về phương án xử lý số xe hiện hữu của doanh nghiệp để chuyển sang xe điện và mong được chính quyền thành phố quan tâm, hỗ trợ. Bà Lê Thị Bích Liên - Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Sài Gòn - cho rằng, chính quyền thành phố cần quy hoạch lại nguồn điện, lưới điện, tích hợp năng lượng tái tại để tạo nguồn năng lượng điện cho xe.

Bà Hoàng Thị Lợi - thành viên Hội đồng Tư vấn về dân chủ, pháp luật của Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM - góp ý, cần tuyên truyền về sự hiện đại, tiện lợi của hệ thống xe buýt hiện tại để người dân đi xe buýt đông hơn, bớt dùng phương tiện cá nhân. Bà Nguyễn Thị Ngọc Yến - Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Bàn Cờ - cho rằng, để thu hút người dân đi xe buýt, cần có các loại xe buýt nhỏ, chạy được sâu vào các khu dân cư, ngang trường học, bệnh viện, trung tâm thương mại; xây dựng đội ngũ nhân viên xe buýt lịch sự, ân cần, niềm nở.

Theo ông Bùi Hòa An - Phó giám đốc Sở Xây dựng TPHCM - ô nhiễm không khí trong đô thị do nhiều nguồn gây ra, như sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải. Từ ngày 1/7, TPHCM có dân số khoảng 14 triệu người, có khoảng 1,4 triệu chiếc ô tô và 11,3 triệu chiếc xe máy. Để giảm phát thải, cần giảm phương tiện giao thông cá nhân, phương tiện giao thông chạy bằng xăng dầu, phát triển lĩnh vực vận tải công cộng, tăng số tuyến và chiều dài của đường sắt đô thị.

Ông nói: “Cố gắng đến năm 2030, chuyển đổi 100% xe buýt sang loại xe chạy bằng điện và năng lượng sạch là lộ trình có tính khả thi. Sở Xây dựng cố gắng triển khai lộ trình này sớm nhất có thể, góp phần làm cho giao thông thành phố trật tự, thuận lợi và hài hòa hơn, góp phần đảm bảo đời sống, sức khỏe của người dân. Sở sẽ tiếp thu các ý kiến để sớm hoàn chỉnh dự thảo để trình HĐND TPHCM”.

Trang Nguyễn