Ô nhiễm hóa chất là mối đe dọa sức khỏe không thua gì so với biến đổi khí hậu

Các nhà nghiên cứu phát hiện hơn 3.600 hóa chất tổng hợp được sử dụng trong chế biến và đóng gói thực phẩm đang có trong cơ thể con người. - Ảnh: Yola Watrucka

Trong khi biến đổi khí hậu đã trở thành vấn đề được toàn cầu cảnh báo và hành động mạnh mẽ, một mối đe dọa không kém phần nghiêm trọng - ô nhiễm hóa chất - lại đang âm thầm lan rộng mà không được chú ý đúng mức.

Một báo cáo mới từ tổ chức nghiên cứu Deep Science Ventures (DSV) cảnh báo ô nhiễm hóa chất là mối đe dọa ''cùng cấp độ'' với biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái.

Theo đó, nền kinh tế công nghiệp hiện đại đã tạo ra hơn 100 triệu hợp chất hóa học nhân tạo, trong đó từ 40.000 đến 350.000 chất đang được sử dụng thương mại. Những chất này được gọi là ''thực thể mới'', không tồn tại trong tự nhiên, có thể tác động đến sức khỏe con người và môi trường nhưng điều đáng lo ngại là nó vẫn chưa được kiểm soát hoặc đánh giá đúng mức.

Harry Macpherson - chuyên gia cấp cao về khí hậu tại DSV - chia sẻ: ''Nhiều người cho rằng mọi loại hóa chất trong thực phẩm, nước uống, sản phẩm vệ sinh hay đồ gia dụng đều đã được kiểm nghiệm an toàn. Nhưng thực tế không phải vậy''.

Nghiên cứu cho thấy hơn 3.600 chất tổng hợp từ vật liệu tiếp xúc thực phẩm đã được tìm thấy trong cơ thể người. Đáng lo ngại, có tới 80 chất trong số đó gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Đặc biệt, các ''hóa chất vĩnh viễn'' như PFAS - không phân hủy trong môi trường - đã hiện diện trong nước mưa, đất, không khí và cả trong thực phẩm. Hơn 90% dân số thế giới đang hít thở không khí có mức ô nhiễm vượt xa tiêu chuẩn an toàn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Các loại hóa chất này được chứng minh có mối liên hệ với hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như suy giảm miễn dịch, bệnh tim mạch, hô hấp, tổn thương gan, thận, rối loạn thần kinh và các vấn đề sinh sản.

Riêng thuốc trừ sâu được xác định có liên hệ rõ ràng với tình trạng sảy thai và vô sinh, làm dấy lên lo ngại về sức khỏe sinh sản toàn cầu.

Báo cáo cũng chỉ ra những bất cập trong hệ thống kiểm nghiệm hiện tại. Đặc biệt, nhiều hóa chất gây rối loạn nội tiết đi ngược với giả định khoa học cũ rằng ''liều thấp thì ít rủi ro''. Điều này cho thấy, các phương pháp đánh giá hiện tại chưa đủ để nhận diện và ngăn chặn các nguy cơ từ ô nhiễm hóa chất.

Các loại hóa chất trong hộp nhựa đựng thực phẩm có liên quan đến hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng - Ảnh minh họa: istock

Khác với khủng hoảng khí hậu cần hành động tập thể và chính sách toàn cầu, vấn đề ô nhiễm hóa chất có thể được giải quyết phần nào thông qua lựa chọn cá nhân. Người tiêu dùng có thể góp phần giải quyết bằng cách ưu tiên chọn các sản phẩm an toàn.

''Nếu mọi người bắt đầu yêu cầu thực phẩm sạch, sản phẩm tiêu dùng an toàn, các nhà sản xuất buộc phải thay đổi'' - ông Macpherson nhấn mạnh.

Từ nghiên cứu thực tế, các chuyên gia đề xuất một số thay đổi nhỏ trong thói quen sinh hoạt để giảm tiếp xúc với hóa chất độc hại như tránh hâm nóng thực phẩm bằng hộp nhựa, dùng chảo gang thay vì chảo chống dính, rửa sạch rau quả trước khi ăn, ưu tiên thực phẩm hữu cơ...

Ô nhiễm hóa chất không còn là vấn đề xa vời. Nó đang âm thầm phá hủy sức khỏe con người và môi trường từng ngày, từng giờ. Đã đến lúc thế giới cần nhìn nhận vấn đề này nghiêm túc hơn.

Nhật Minh (theo Guardian)