Mong đợi gì từ thiên nhiên trong năm 2021?

Hiện trường đám cháy Creek ở khu vực Cascadel Woods, hạt Madera, tiểu bang California, Mỹ. Ảnh chụp ngày 7/9/2020 - Ảnh: AFP

Thời tiết khô nóng là nguyên nhân gây ra những đám cháy rừng lớn ở Úc, California (Mỹ), Brazil và Siberia (Nga) năm 2020. Bão Đại Tây Dương mạnh kỷ lục liên tiếp đổ bộ và tàn phá Trung Mỹ. Hạn hán kéo dài hủy diệt ngành nông nghiệp, đẩy hàng triệu người vào cảnh đói kém ở Zimbabwe và Madagascar, trong khi siêu lốc xoáy gây lũ lụt trầm trọng ở Ấn Độ và Bangladesh. Ngoài ra, còn phải kể đến những cơn mưa lũ ở Đông Nam Á mà Philippines, Việt Nam bị ảnh hưởng và thiệt hại nặng nề.

Năm 2020 có thể là năm nóng nhất được ghi nhận. Daniel Swain - chuyên gia khí hậu, Đại học California (Mỹ) - nhận định không biết năm 2021 sẽ phá nhiều kỷ lục thời tiết như 2020 hay không, nhưng có thể vẫn ghi nhận nhiều yếu tố khắc nghiệt. 

Bão, cháy rừng và hạn hán

Mùa bão Đại Tây Dương năm 2020 chứng kiến số lượng kỷ lục 30 trận bão, trong đó có 13 cơn bão nhiệt đới. Các chuyên gia không khẳng định liệu biến đổi khí hậu có làm tăng số trận bão trong năm 2021 hay không, nhưng chắc chắn sức tàn phá nặng nề hơn. Theo Liên minh Các nhà khoa học quan tâm (UCS), bão có thể mạnh hơn, tốc độ gió cao hơn và mưa lớn hơn. Các chuyên gia khí hậu Đại học Colorado (Mỹ) dự báo, bão Đại Tây Dương năm 2021 có thể sẽ rất mạnh.

Theo chuyên gia khí hậu Swain, trên phạm vi toàn cầu, năm 2020 được ghi nhận là năm ấm nhất kể từ năm 2016 (El Niño). Năm 2021 có thể mát hơn một chút do hiện tượng La Niña dự kiến kéo dài đến tận tháng Ba.  

Tuy nhiên, La Niña sẽ không ảnh hưởng như nhau trên toàn thế giới. Cơ quan Khí quyển và Đại dương quốc gia (NOAA, thuộc Bộ Thương mại Mỹ) dự đoán lượng mưa dưới mức trung bình và tình trạng hạn hán ngày càng tồi tệ ở nhiều nước trên thế giới.

Nhiệt độ cao kết hợp với thời tiết khô, gió mạnh và thảm thực vật phong phú sẽ dẫn đến khả năng xảy ra cháy rừng rất cao. Tháng 1/2020, nhiệt độ kỷ lục ở Úc và hạn hán kéo dài đã khiến các đám cháy rừng thiêu rụi hơn 27 triệu mẫu Anh trên khắp đất nước và phá hủy hàng ngàn ngôi nhà. Mùa cháy rừng của California (Mỹ) thiêu rụi hơn 4 triệu mẫu Anh vào tháng Mười, gấp đôi kỷ lục trước đó ở tiểu bang này.

Không thể biết năm 2021 có vượt các kỷ lục của năm 2020 về hạn hán, cháy rừng hay không, nhưng cháy rừng gia tăng “là một phần trong tương lai của chúng ta”. Một nhóm nhà khoa học có trụ sở tại Mỹ phát hiện ra rằng, kể từ đầu những năm 1980, biến đổi khí hậu đã làm tăng gấp đôi tần suất những ngày có thời tiết khắc nghiệt vào mùa thu.

Băng tan ở Bắc cực, khí thải carbon vẫn bất thường

Năm 2020 là năm băng tan nhiều thứ hai ở Bắc Cực sau năm 2012. Đây cũng là năm đầu tiên biển Bắc Cực không bắt đầu đóng băng vào cuối tháng Mười.

Bắc Cực ấm lên nhanh hơn so với phần còn lại của hành tinh, trong 40 năm qua, cứ mười năm tăng 10C. Kết quả chúng ta sẽ chứng kiến sự tan băng ngày càng nhanh hơn và đóng băng chậm hơn. Một nghiên cứu được công bố hồi tháng Tám trên tạp chí Biến đổi khí hậu trong thiên nhiên (NCC) cho biết, đến năm 2035, rất có thể Bắc Băng Dương sẽ không đóng băng vào mùa hè.

Khi nói đến lượng phát thải khí nhà kính dẫn đến những hiện tượng biến đổi khí hậu trên trái đất thì năm 2020 là một năm bất thường. Lượng khí thải carbon dioxide (CO2) toàn cầu đã đạt mức đỉnh mới vào năm 2019, người ta hy vọng lượng khí thải đang chững lại và sẽ giảm vào năm 2020, nhưng thực tế không phải vậy. 

Ông Glen Peters - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu khí hậu quốc tế (CICR) có trụ sở tại Oslo (Na Uy) - cho rằng chúng ta không nên hy vọng thời tiết sẽ dễ thở hơn vào năm 2021 vì hiện nay, “dữ liệu cho thấy, mức phát thải hằng tháng gần như đã trở lại mức năm 2019, khi các chính phủ mở cửa để các nền kinh tế hoạt động trở lại”. 

Hoàng Diệu (theo Time)