Gen Z đang rời xa sự khiêm tốn?

Thế hệ trẻ, đặc biệt là từ cuối 9X trở đi, lớn lên trong một môi trường đủ đầy hơn nhiều so với các thế hệ trước. Họ được tiếp cận với công nghệ hiện đại, có điều kiện học tập tốt, được lắng nghe nhiều hơn và ít khi phải chịu cảnh thiếu thốn. Chính vì thế, không ít bạn cho mình quyền được đòi hỏi, được ưu tiên. Và khi gặp phải một chút thiếu thốn về sự phục vụ hay không được đáp ứng đúng ý, họ sẵn sàng bày tỏ sự khó chịu, thậm chí gay gắt.

Vừa qua, trong dịp kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, các phương tiện truyền thông cũng đồng loạt phản ánh về một bộ phận giới trẻ cư xử thiếu tôn trọng với thế hệ đi trước, không còn giữ được truyền thống “kính trên nhường dưới”, một giá trị vốn từng là nền tảng trong giao tiếp của người Việt.

Tôn trọng và khiêm nhường là một giá trị nền tảng trong giao tiếp. (ảnh: Shutterstock)

Tôi từng gặp một cô gái trẻ trong chuyến du lịch. Cô có dáng người thanh mảnh, gương mặt xinh xắn và thanh tú. Phong cách thời trang của cô rất chỉn chu, cuốn hút ánh nhìn. Thoạt đầu, ai cũng dễ thiện cảm, nhưng chỉ một thời gian ngắn tiếp xúc, mọi thứ dần vỡ ra. Cô ấy hầu như không cười, cũng không chủ động bắt chuyện. Khi có ai hỏi đến, cô chỉ trả lời với thái độ hờ hững, gương mặt lạnh lùng và luôn tránh ánh mắt đối phương, kiểu như “Tôi không quan tâm, đừng làm phiền tôi”.

Đỉnh điểm là khi chúng tôi tình cờ chứng kiến một tình huống tại ngân hàng. Khi phía ngân hàng không đáp ứng đúng yêu cầu, cô ấy lập tức bực dọc, gằn giọng rồi… buông lời tục tĩu bằng tiếng Việt - vì biết người nước ngoài không hiểu. Dù nói bằng ngôn ngữ nào, thái độ ấy cũng khiến người ta ái ngại thay. Tôi và nhiều vị cao niên đứng gần trở nên ngao ngán, buồn cho cô gái ấy.

Một tình huống khác mà tôi từng trải qua là khi tuyển dụng một bạn sinh viên đến làm thử việc. Tuần đầu tiên, em tiếp nhận mọi góp ý rất ngoan ngoãn. Nhưng sang tuần thứ hai, em bắt đầu trở nên thờ ơ, không phản hồi trước bất kỳ nhận xét nào.

Có lần, khi tôi nhẹ nhàng góp ý vì em không tuân thủ giờ giấc và chưa hòa nhập được với nhịp làm việc chung, em thẳng thừng đáp: “Chị và mọi người không thích em thì cho em nghỉ việc đi, nhắc hoài vậy!”.

Trong giờ nghỉ trưa, khi mọi người ăn uống, nghỉ ngơi, em lại ngồi lướt máy tính, ngân nga hát… như thể đang ở một thế giới khác, không bận tâm đến xung quanh.

Điều gì khiến một bộ phận giới trẻ ngày càng xa rời sự khiêm tốn, lòng biết ơn và tinh thần tôn trọng người khác?

Phải chăng chính sự đầy đủ quá sớm khiến một số bạn trẻ nhầm lẫn giữa “tự do” và “vô kỷ luật”? Giữa “cá tính” và “ích kỷ”? Hiện nay, ngay từ mầm non đã có chương trình giảng dạy kỹ năng sống, nhưng lẽ nào họ chưa từng được dạy rằng: cái đẹp thật sự không nằm ở gương mặt hay quần áo đắt tiền, mà ở thái độ, ở cách một người đối xử với người khác khi không còn ai để chứng kiến.

Giới trẻ cần áp dụng kiến thức học đường vào đời sống thực tế. (ảnh: Shutterstock)

Cũng có thể, một phần lỗi đến từ chính chúng ta, những người đi trước. Đôi khi vì quá bận rộn hoặc quá mềm mỏng, chúng ta quên mất việc dạy trẻ cách biết lắng nghe, biết hòa mình vào tập thể, và hiểu rằng không ai có quyền được phục vụ vô điều kiện, ngay cả khi họ giỏi giang hay xinh đẹp.

Thực tế, không ai nói thế hệ trẻ là xấu. Thậm chí, thế hệ đi trước còn học hỏi được ở họ rất nhiều từ sự tự tin, năng động đến tư duy toàn cầu mà thế giới hiện đại luôn cần. Chỉ là, họ vẫn cần một bàn tay dắt đi đúng hướng, không phải bằng la mắng hay áp đặt mà bằng tình yêu thương đủ nghiêm khắc, đủ sâu để đánh thức điều đẹp đẽ nhất trong họ. Không phải để bảo bọc họ suốt đời mà để giúp họ trưởng thành thật sự.

Để cái đẹp không chỉ dừng lại ở vẻ ngoài, mà còn lan tỏa trong từng hành xử nhỏ nhất giữa người với người, có lẽ người trẻ cần học cách sống chậm lại một chút - với đôi mắt biết nhìn, biết thấu hiểu và một nụ cười sẵn lòng trao đi cho thế giới, sau khi đã thực sự nhìn thấy nó bằng cả trái tim.

Huỳnh Đông