Gấp rút tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn

Việt Nam tham gia sâu hơn vào công nghiệp bán dẫn

Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 791/QĐ-TTg để thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Ban chỉ đạo này do Thủ tướng Chính phủ làm trưởng ban, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan thành viên thường trực, chịu trách nhiệm điều phối và triển khai các nhiệm vụ để hướng đến mục tiêu đưa bán dẫn trở thành ngành công nghiệp mũi nhọn, đưa Việt Nam tham gia sâu vào các khâu có giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng chip toàn cầu.

Việt Nam chiếm 7% thị phần sản xuất điện tử toàn cầu

Ngày 11/9, tại hội thảo “Công nghệ phòng sạch 2025: Giải pháp phòng sạch cho ngành sản xuất điện tử và bán dẫn” do Hội Khoa học kỹ thuật lạnh và điều hòa không khí Việt Nam (VISRAE) phối hợp với nhiều đơn vị tổ chức, bà Đỗ Thị Thúy Hương - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam (VEIA) - cho biết, Việt Nam chiếm khoảng 7% thị phần sản xuất điện tử toàn cầu, cao hơn nhiều quốc gia khác. Những lợi thế lớn của Việt Nam là có vị trí địa lý thuận lợi, có khoảng 2 triệu người làm trong ngành điện tử, phần lớn là lao động trẻ, linh hoạt và dễ đào tạo, chi phí lao động ở Việt Nam rẻ.

Bà cũng cho hay, các công ty Việt Nam đã tiếp nhận sự chuyển giao công nghệ quản trị sản xuất, từ đó chuyên nghiệp hơn. Năm 2025, các doanh nghiệp của ngành điện tử và bán dẫn Việt Nam không chỉ gia công, lắp ráp mà còn tham gia vào khâu nghiên cứu, chế tạo, R&D và đầu tư tích hợp công nghệ cao để mang lại giá trị gia tăng bền vững.

Ý kiến:

Phải chú trọng xây dựng hạ tầng hệ sinh thái

Chưa bao giờ ngành bán dẫn lại được dư luận, doanh nghiệp và Chính phủ cùng quan tâm như hiện nay. Sự chú ý này mang đến cho Việt Nam một lợi thế hiếm hoi: có cơ hội chen chân vào chuỗi giá trị toàn cầu ở đúng thời điểm thế giới đang dịch chuyển. Tuy nhiên, lợi thế này không kéo dài mãi nếu Việt Nam không tạo dựng được hạ tầng hệ sinh thái đủ mạnh.

Điểm mấu chốt không chỉ là thu hút vài tập đoàn đa quốc gia đầu tư mà là phải có hệ sinh thái bán dẫn hoàn chỉnh, từ phòng thí nghiệm, trung tâm thiết kế, khu R&D đến vườn ươm khởi nghiệp và chuỗi doanh nghiệp phụ trợ. Đây chính là nền tảng để Việt Nam không chỉ gia công mà còn có thể từng bước tham gia các khâu có giá trị cao hơn. Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia đang triển khai xây dựng một số trung tâm thiết kế chip, kết nối với các tập đoàn công nghệ lớn, đồng thời mở cửa cho doanh nghiệp nội tham gia. Việc này cần song hành với đào tạo nguồn nhân lực không chỉ ở bậc đại học mà phải mở rộng xuống bậc phổ thông để nuôi dưỡng thế hệ kỹ sư mới.

Tôi cho rằng, nếu không kiên định theo hướng xây hệ sinh thái, chúng ta sẽ rơi vào tình thế “nóng sốt nhất thời” mà lại thiếu chiều sâu. Ngược lại, nếu làm tốt, bán dẫn hoàn toàn có thể trở thành một trong những ngành mũi nhọn, góp phần định vị lại nền kinh tế Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Ông Nguyễn Xuân Hoài - Phó giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Có thể đi lên từ ngách thị trường

Nhiều người nghĩ bán dẫn là lĩnh vực quá cao siêu và Việt Nam khó chen chân vào. Tuy nhiên, FPT Semiconductor đã chứng minh điều ngược lại khi tự làm được chip và đưa ra thị trường. FPT Semiconductor chọn tập trung vào các ngách nhỏ, vừa sức nhưng có nhu cầu lớn, như chip cho internet vạn vật (IoT) hay xe điện. Cách này khác với việc lao vào cuộc đua chip xử lý đòi hỏi vốn và nguồn lực khổng lồ. Khởi đầu từ ngách giúp chúng ta vừa có thị trường, vừa học hỏi về quy trình, gầy dựng thương hiệu và tạo ra niềm tin rằng “người Việt có thể làm chip”.

Hành trình của FPT Semiconductor không dễ dàng. Mỗi con chip là kết quả của hàng ngàn giờ thử nghiệm, hiệu chỉnh, thậm chí thất bại. Nhưng chính trong quá trình đó, đội ngũ kỹ sư trẻ của chúng tôi trưởng thành rất nhanh, học được cách làm việc với các chuẩn mực quốc tế. Việt Nam có lợi thế về con người: kỹ sư trẻ, chịu khó học hỏi, nhanh chóng cập nhật công nghệ mới. Nếu được hỗ trợ bằng chính sách và sự kết nối quốc tế, họ có thể tạo ra những sản phẩm có tính cạnh tranh cao. Chúng ta không nhất thiết phải làm “cái gì cũng to nhất” mà quan trọng là tìm đúng chỗ đứng, chứng minh năng lực, sau đó từng bước mở rộng. Con đường này tuy dài nhưng là con đường khả thi để doanh nghiệp Việt không bị lép vế ngay trên sân nhà.

Ông Nguyễn Vinh Quang - Giám đốc FPT Semiconductor

Chọn đúng vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu

Các chính phủ đều coi bán dẫn là hạ tầng an ninh quốc gia. Chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái định hình với những toan tính về kinh tế lẫn chiến lược.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam có cơ hội nhưng cũng phải đối diện với yêu cầu khắt khe: chất lượng nhân lực, tiêu chuẩn quốc tế, tính bảo mật, khả năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng. Bên cạnh sự nhiệt tình, chúng ta phải có bản lĩnh hội nhập, dám đặt tiêu chuẩn cao, dám từ chối những hướng đi dễ dãi. Ngành bán dẫn đòi hỏi tính chính xác tuyệt đối, chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể khiến cả lô sản phẩm bị loại bỏ. Vì thế, để tham gia sâu, Việt Nam phải sớm làm quen với những tiêu chuẩn khắt khe nhất từ khâu thiết kế, chế tạo đến kiểm thử. Điều này không chỉ liên quan đến doanh nghiệp mà còn đến hệ thống đào tạo, kiểm định và cả văn hóa làm việc.

Tôi đặc biệt nhấn mạnh đến yếu tố con người. Ngành bán dẫn thay đổi từng ngày, nên việc đào tạo nhân lực không thể chỉ dừng ở trường lớp truyền thống. Việt Nam cần tạo điều kiện để kỹ sư trẻ được tham gia các dự án quốc tế, làm việc trong môi trường chuẩn mực, từ đó trưởng thành nhanh chóng. Thế giới nhìn vào Việt Nam hiện nay với sự quan tâm nhưng cũng thận trọng, rằng liệu Việt Nam sẽ đi đường dài hay chỉ là điểm dừng chân tạm thời cho các nhà đầu tư. Trả lời câu hỏi đó chính là cách để Việt Nam khẳng định vị thế của mình trong bức tranh bán dẫn toàn cầu.

Bà Nguyễn Thị Bích Yến - nghiên cứu viên cao cấp của Tập đoàn Soitec (Pháp)