Văn hoá dân gian là nền tảng vững chắc cho công nghiệp sáng tạo

Tọa đàm khẳng định vai trò bền vững của văn hóa, văn nghệ dân gian trong đời sống đương đại - không chỉ như một di sản quá khứ mà còn là nguồn lực quan trọng cho công nghiệp văn hoá, sáng tạo Việt Nam hiện nay.

GS.TS Lê Hồng Lý và TS. La Mai Thi Gia chủ trì buổi toạ đàm

Toạ đàm có sự tham dự của GS.TS Lê Hồng Lý - Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam; PGS.TS Phan Mạnh Hùng - Phó trưởng khoa Văn học; TS La Mai Thi Gia - Trưởng bộ môn Văn học dân gian khoa Văn học và Ngôn ngữ Trường ĐH KHXH & NV TPHCM, cùng các giảng viên đến từ ĐH Văn Lang, ĐH Văn Hiến, nhà nghiên cứu và sinh viên.

Phát biểu tại toạ đàm, GS.TS Lê Hồng Lý cho rằng văn hóa dân gian vẫn đang hiện diện mạnh mẽ trong đời sống đương đại với nhiều hình thức phong phú: du lịch cộng đồng (tại các tour, homestay...), ẩm thực, lễ hội, ca dao, tục ngữ, phim ảnh hay nghệ thuật biểu diễn. Theo ông, văn hóa dân gian không còn là di sản tĩnh mà đang được hiện đại hóa để phản ánh đời sống, niềm tin và tâm thức xã hội hôm nay.

Toạ đàm đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến vị trí của văn hoá, văn nghệ dân gian trong xã hội đương đại.

Bàn về công nghiệp văn hóa, GS. Hồng Lý nhấn mạnh: "Chúng ta nên khởi đầu từ chính nền tảng truyền thống bằng cách khai thác cái mình đã có trước khi đi tìm cái mình chưa có”. Theo đó, văn hóa dân gian là chất liệu quý giá cho sáng tạo nghệ thuật.

Trong thực tế, xu hướng tích hợp yếu tố dân gian trong âm nhạc đại chúng của các nghệ sĩ trẻ như Hòa Minzy, Đức Phúc, Phương Mỹ Chi được xem là hướng đi hiệu quả và giàu tiềm năng. Đặc biệt, ông cũng ghi nhận sự phát triển mạnh mẽ của các ngành sáng tạo như hội họa, kiến trúc - những lĩnh vực có khả năng hội nhập quốc tế cao.

Từ góc độ nghiên cứu, các chuyên gia tại toạ đàm đề xuất cần tiếp cận văn hóa dân gian dưới lăng kính nhân học văn hóa (không chỉ là văn học), kết hợp các ngành triết học, sử học, kiến trúc, y học để hiểu sâu về tâm lý và bản sắc dân tộc. Họ khẳng định thế hệ trẻ có tiềm năng lớn trong việc sáng tạo và phát huy giá trị dân gian, nhưng muốn làm được phải thật sự hiểu gốc rễ của văn hóa Việt, cần phải ở trong "dân" để trải nghiệm.

PGS.TS Phan Mạnh Hùng gửi lời cảm ơn đến GS.TS Lê Hồng Lý vì những chia sẻ thiết thực

Cùng chia sẻ quan điểm, TS. La Mai Thi Gia cho biết người trẻ hiện nay đang tiếp cận văn hóa dân gian theo cách khác, thậm chí có sự biến tấu trong môi trường mạng. Tuy nhiên, theo bà, điều này là tất yếu và có thể chấp nhận trong một ngưỡng nhất định: “Văn hóa là một động thái, không thể đứng yên trong thời đại số. Chính âm nhạc, phim ảnh hay truyền thông, những hình thức của công nghiệp văn hoá đã đưa dân gian đến gần hơn với giới trẻ”.

Mặt khác, PGS.TS Phan Thị Yến Tuyết cảnh báo tình trạng lợi dụng danh nghĩa “văn hóa dân gian” để trục lợi, đặc biệt là việc lan truyền các “bài thuốc dân gian” thiếu kiểm chứng. Bà khẳng định, cần nhìn nhận văn hóa dân gian như một lĩnh vực khoa học, đòi hỏi sự trung thực và chuẩn mực trong nghiên cứu, tránh “đổi trắng thay đen” làm sai lệch giá trị.

Hồng Nga