Tình, tiền, quyền lực và lừa dối trong vụ Bạc Hy Lai

Phiên tòa xét xử cựu bí thư thành ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai tội tham ô, nhận hối lộ và lạm quyền diễn ra tại thành phố Tế Nam, tỉnh Sơn Đông. Ngày 22/8, Bạc Hy Lai lần đầu xuất hiện sau khi bị đình chỉ mọi chức vụ trong đảng, chính quyền và bị điều tra từ tháng 3 năm ngoái.

Khi được phát biểu ý kiến, bị cáo Bạc Hy Lai bất ngờ phản cung lời thú tội trước đó với lý do "chịu sức ép lớn" trong quá trình điều tra. Ông Bạc không nhận mọi tội danh dành cho mình và bác bỏ gần như tất cả lời khai của các nhân chứng.

Trong 5 ngày xét xử, ông gọi nhân chứng là "chó điên", vợ "bị điên", cánh tay phải một thời là "gian xảo và hai mặt". Bạc Hy Lai nói không hay biết số tiền hay căn nhà mà vợ được tặng, cũng không tham ô số tiền dự án ở Đại Liên. Ông đưa ra nhiều lập luận để chứng minh mình vô tội và không liên quan đến số tiền và việc phạm tội của vợ và các cấp dưới.

Ông Bạc thừa nhận ngoại tình khiến quan hệ với bà Cốc Khai Lai căng thẳng và cũng công khai chuyện Vương Lập Quân yêu thầm bà Cốc, theo ông đó chính là lý do cựu giám đốc công an Trùng Khánh muốn trốn đi Mỹ.

Tại tòa, các công tố viên khẳng định các chứng cứ phạm tội của Bạc Hy Lai là rõ ràng và Bạc đã phạm tội nghiêm trọng mà còn không thừa nhận, nên phải trị nghiêm, không được hưởng khoan hồng.

Ông Bạc Hy Lai đọc lời biện hộ cuối cùng tại phiên tòa ngày 26/8 (ảnh: CCTV)

Phiên tòa 'công khai'

Phiên xét xử được giới phân tích coi như phiên tòa thế kỷ của Trung Quốc được "tường thuật trực tiếp" trên mạng xã hội Sina Weibo cho tất cả mọi người theo dõi. Dù thiếu đơn vị kiểm chứng độc lập và không phải lúc nào cũng cập nhật ngay các diễn biến nhưng việc làm này thể hiện nỗ lực công khai của nhà chức trách, tờ báo hàng đầu Hong Kong SCMP nhận xét.

Trước đó, phiên tòa được giới quan sát dự đoán sẽ chỉ công khai với một số ít người, gồm các thành viên gia đình, các quan chức và báo chí nhà nước. Sau đó, truyền thông nhà nước Trung Quốc sẽ phát đi thông tin thẩm phán đọc một bản án dễ dàng đoán trước, như nhiều phiên tòa xử chính trị gia cấp cao từng diễn ra.

Tuy nhiên, trên thực tế, phiên tòa diễn biến đầy kịch tính với các chi tiết thắt nút và bất ngờ không chỉ với người dân Trung Quốc mà cả toàn thế giới. Những tiết lộ về những chuyến bao trọn máy bay, các biệt thự đắt tiền, thịt thú rừng quý hiếm, chuyện tình ngoài hôn nhân, những phát ngôn mạnh mẽ và thẳng thắn của ông Bạc là những thông tin hé lộ về đời sống của ngôi sao chính trường một thời, được đánh giá là bất ngờ hiếm có.

Hãng tn AP bình luận rằng Bạc đã rất quyết liệt trong việc bảo vệ bản thân trước các lời cáo buộc, tuy nhiên ông này đã không sử dụng phiên tòa làm nơi hạ bệ chính quyền và các đối thủ chính trị. Điều quan trọng nhất, ông ta đề cao sự lãnh đạo của đảng trong khi vẫn nhất quyết phủ nhận các lời buộc tội - hành động có thể giúp ông duy trì được sự ủng hộ của một bộ phận dân chúng.

Ông Bạc Hy Lai ở ngày cuối của phiên tòa (ảnh: AP, AFP)

"Tôi biết tôi không phải là người hoàn hảo. Tôi nóng tính và đã hành động chủ quan và tôi đã phạm những sai lầm nghiêm trọng", Bạc nói trong lời cuối trước tòa. "Tôi cảm nhận sâu sắc rằng tôi đã không làm chủ được gia đình và để điều đó ảnh hưởng đến đất nước. Tôi thành thực chấp nhận sự điều tra của đảng và các cơ quan tư pháp, nhưng lời buộc tội tham nhũng là hoàn toàn sai".

Ông Bạc còn tìm cách chạm đến trái tim những người ủng hộ mình - gồm chủ yếu nông dân, trung thành và có suy nghĩ truyền thống - bằng cách nói rằng chiếc jacket ông mặc được làm ra bởi một công ty may ở Đại Liên, và chiếc quần ông mang là do mẹ mua cho từ những năm 1960.

Phiên tòa gay cấn và nổi bật nhất Trung Quốc nhiều chục năm qua khép lại với nỗ lực tự cứu đến phút chót của Bạc.

Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Xinhua đăng bài xã luận ca ngợi việc công khai diễn biến phiên tòa là bước tiến lịch sử trong các quy định của pháp luật và cũng thể hiện sự minh bạch và quyết tâm chống tham nhũng của đảng.

Tờ báo độc lập hơn như Caixin cũng đăng bài bình luận của một chuyên gia pháp lý, Xiao Han, nói rằng các quan chức đã tạo bước tiến mới cởi mở, trong đó công bố cả việc ông Bạc nói rằng mình chịu sức ép từ các nhà điều tra của Ủy ban kỷ luật đảng.

Tuy nhiên, theo Chen Ping, giám đốc một nhà xuất bản ở Hong Kong, người có quan hệ gần gũi với các quan chức trong đảng, tòa án Trung Quốc chỉ xét xử tội danh của Bạc trong phạm vi hẹp, chứ chưa nhắc tới phạm vi rộng và các vấn đề khác ví dụ như chiến dịch chống tội phạm mạnh tay "đả hắc" của Bạc Hy Lai.

He Bing, một giáo sư luật, thì nói với New York Times rằng "bị cáo được hưởng đầy đủ quyền lợi của mình tại tòa án, tuy nhiên để kết luận phiên tòa có công bằng hay không thì còn phụ thuộc vào bản án được công bố trong những ngày tới".

Tháng 8 năm ngoái, vợ ông Bạc chờ đợi gần 2 tuần thì có kết quả bản án tử hình có ân hạn. Vương Lập Quân chỉ phải đợi 6 ngày thì bản án 15 năm tù giam cho ông được công bố. Trước đó, cựu bí thư Thượng Hải Trần Lương Vũ, án tù 18 năm, cựu thị trưởng Bắc Kinh Trần Hy Đồng, tù 16 năm, cũng chờ đợi khoảng hơn hai tuần thì biết kết quả bản án.

VŨ HÀ - VNExpress