Thế giới và nỗi lo về một “đại dịch tự kỷ”

Tự kỷ không ngừng tăng

“Tự kỷ là một tình trạng thần kinh và phát triển liên quan đến sự phát triển của não bộ, ảnh hưởng đến cách nhận thức và giao tiếp với môi trường xung quanh. Các dấu hiệu của chứng tự kỷ được quan sát thấy khi tuổi còn thơ ấu qua những biểu hiện phổ biến như: kỹ năng vận động kém, hành vi lặp đi lặp lại, chậm nói, khó suy luận, sở thích rất hẹp và suy giảm trong tương tác xã hội và giao tiếp. Ngày nay, các trường hợp tự kỷ ở người lớn và trẻ em vẫn đang gia tăng. Các chuyên gia nghiên cứu tình trạng này không giải thích được tại sao nó ngày càng phổ biến như vậy” - tiến sĩ Karyl Rattay - Giám đốc phát triển con người và khuyết tật của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) - thông tin.

Nhiều chuyên gia cho rằng, sự gia tăng các trường hợp tự kỷ là một vấn đề của xã hội - Nguồn ảnh: Getty Images

Theo thống kê mới nhất tại Mỹ, vào năm 2022, ước tính cứ 31 trẻ 8 tuổi thì có 1 trẻ được chẩn đoán mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ (ASD), con số này tăng so với tỉ lệ 1/150 vào năm 2000. Những phát hiện mới nhất từ Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật toàn cầu (GBD) cho thấy số người mắc chứng tự kỷ trên toàn cầu là 61,8 triệu, riêng ở trẻ em dưới 5 tuổi có tỉ lệ là 1/100. Các nước đang phát triển hoặc thu nhập thấp và trung bình có số lượng trẻ tự kỷ nhiều nhất, bao gồm hơn 1 triệu trẻ em ở Nam Á và châu Phi cận Sahara trong khi tỉ lệ tự kỷ ở trẻ em cao nhất được ghi nhận ở Trung Đông, Trung Á và Bắc Phi. Ấn Độ là quốc gia có số lượng trẻ tự kỷ lớn nhất. Tiếp theo là Trung Quốc, Nigeria, Pakistan và Indonesia. Ở Bắc Mỹ và Tây Âu, trẻ bị tự kỷ ít hơn.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho rằng: “Số lượng lớn trẻ em mắc chứng tự kỷ sống ở các quốc gia hạn chế về việc được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ bệnh tự kỷ. Vì thế, việc xóa bỏ sự kỳ thị về chứng tự kỷ và cung cấp nguồn lực cho trẻ em trên thế giới bị tự kỷ nên là ưu tiên của Liên hiệp quốc”. Bộ trưởng Y tế Mỹ Robert F. Kennedy Jr. nói tự kỷ là “một đại dịch đang tràn lan”. Tổng thống Trump đã giao nhiệm vụ cho ông xác định nguyên nhân gốc rễ của đại dịch bệnh mạn tính ở trẻ em, bao gồm cả chứng tự kỷ.

Người lớn cũng không nằm ngoài vòng xoáy

Khi nói đến chứng tự kỷ, người ta vẫn nghĩ đối tượng là trẻ em. Tuy nhiên, các chuyên gia y khoa cho biết, người lớn cũng bị nhưng ít được chú ý. Jessica Lniker - một nhà thiết kế nội thất người Mỹ - thích cuộc sống yên tĩnh, ít ra ngoài giao tiếp. Ban đầu, người thân của cô nghĩ đó là do tính cách và công việc. Nhưng khi cậu con trai 3 tuổi của Jessica Lniker được phát hiện mắc chứng tự kỷ, cô cũng được bác sĩ chẩn đoán mắc tự kỷ. “Tôi có những thói quen của riêng mình. Tôi vẫn luôn cho rằng mình là một người đặc biệt, thậm chí là cá tính. Nhưng nếu bạn cứ đắm chìm vào thế giới của mình thì tôi khuyến khích mọi người đi khám bệnh” - Jessica Lniker chia sẻ.

So với trẻ nhỏ, người lớn ít được chẩn đoán tự kỷ. Một nghiên cứu được công bố năm 2024 trên JAMA Network Open cho thấy tỉ lệ chẩn đoán tự kỷ ở người lớn từ 26-34 tuổi tăng 452% so với năm 2011. Trong khi, một nghiên cứu năm 2021 tại Vương quốc Anh phát hiện từ 1998-2018, số ca chẩn đoán mắc chứng tự kỷ đã tăng 787%. Điều này cho thấy tỉ lệ bị tự kỷ không chỉ tăng ở trẻ nhỏ mà cả ở người lớn.

“Tuy nhiên, bạn đừng quá lo ngại hoặc nhầm lẫn. Con người ai cũng có thói quen và những niềm vui riêng. Khi bạn thích có một chút niềm vui và cảm thấy tốt hơn với thói quen đó, thì không có nghĩa là bạn bị tự kỷ” - tiến sĩ Arthur Westover - bác sĩ tâm thần chuyên về chứng tự kỷ tại Đại học Texas (Mỹ) - cho biết.

Cho đến nay, không có loại thuốc nào chữa khỏi chứng tự kỷ. Theo các chuyên gia, chìa khóa để khắc phục điều này là việc cởi mở về tình trạng của mình với gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp... Các chuyên gia tin rằng, người mắc tự kỷ có thể có cuộc sống hạnh phúc nếu những người xung quanh hiểu rõ và biết cách ứng xử phù hợp.

Thảo Nguyễn (theo Euronews, Japan Times, New York Post, Axios)