Sạt lở dồn dập ở miền Trung: Núi lở, làng trôi, nỗi sợ bao trùm

Thảm khốc đất chảy, núi vùi

Khoảng 23g đêm 16/11, tại đèo Khánh Lê trên tuyến đường nối Nha Trang - Đà Lạt (đoạn km45 thuộc xã Nam Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa) đã xảy ra sạt lở nghiêm trọng. Đất đá từ taluy dương tràn xuống mặt đường vùi một chiếc xe khách chở 32 người khiến 6 người tử vong, 19 người bị thương.

Trước đó, khoảng 18g cùng ngày, tại khu vực suối Tường Vy trên đèo Khánh Sơn (đoạn qua xã Cam An, tỉnh Khánh Hòa) cũng xảy ra sạt lở lớn, vùi lấp 3 người, 7 người đã chạy thoát.

Quốc lộ 48D - đoạn qua địa phận xã Hùng Chân - bị sạt lở nham nhở - ẢNH: PHAN NGỌC

2 ngày trước, vào khoảng 9g30 ngày 14/11, tại xã Hùng Sơn, TP Đà Nẵng, ở khu vực đầu nguồn đã xảy ra vụ sạt lở quy mô lớn, vùi lấp nhiều khu vực và gây ách tắc giao thông hơn 200m. Vụ việc khiến 3 người mất tích, thiệt hại 3 xe máy, 5 nhà rẫy, 15ha đất nông nghiệp... Bộ Chỉ huy quân sự TP Đà Nẵng điều động hơn 100 cán bộ, chiến sĩ, lập sở chỉ huy tại hiện trường; huy động drone, chó nghiệp vụ để tổ chức tìm kiếm người mất tích. Lãnh đạo xã Hùng Sơn cho biết, đã di dời 171 hộ với 664 nhân khẩu ở thôn Glao và thôn H’Jun đến nơi an toàn. Đến nay, sau 4 ngày tìm kiếm, các lực lượng vẫn chưa thể xác định được vị trí các nạn nhân mất tích do mưa lớn kéo dài, lại xuất hiện thêm nhiều vết nứt dọc núi.

Trước các đợt mưa lớn vừa qua, người dân thôn Phú Gia (xã Chân Mây - Lăng Cô, TP Huế) đã phải di tản lánh nạn tại nhà người thân, đề phòng núi lở. Bà Nguyễn Thị Quýt - một người dân địa phương - cho biết, đợt mưa lớn kéo dài đầu tháng Mười một khiến đất trên núi tràn xuống, vùi lấp khu đất phía sau nhà bà, khiến bà lo sợ, phải đóng cửa và chạy lại nhà người thân tá túc.

Thời gian qua, nhiều người dân xóm Thác Trượt, thôn Xuân Phú, xã miền núi Khe Tre, TP Huế cũng đã hứng chịu các đợt lũ dữ mà theo họ mô tả là chưa từng thấy và “không khác gì sóng thần”. Khi dòng Thác Trượt bớt gầm gừ, bà Nguyễn Thị Khuyên (52 tuổi) run rẩy tìm về tổ ấm thì thấy ngôi nhà mình đã bị nước lũ xé toạc, cuốn đi gần hết. Toàn bộ gia sản vun vén cả đời nay chỉ còn lại đống đổ nát. Đã 10 ngày trôi qua, bà không khóc nổi nữa, nhưng trong lồng ngực thì nhói đau.

Tại tỉnh Quảng Trị, mưa lớn, sạt lở làm sập nhà dân, buộc chính quyền xã Khe Sanh phải khẩn cấp sơ tán nhiều hộ khỏi khu vực nguy hiểm. Ông Nguyễn Anh Cư - Phó chủ tịch UBND xã Khe Sanh - cho biết, vào trưa 17/11, nửa sau căn nhà của bà N.N.B.T. ở khối 3A, bất ngờ bị sập do sạt lở đất. Rất may là vào thời điểm này không có người ở nhà. Trước nguy cơ sạt lở tiếp diễn, xã vận động 11 hộ dân rời khỏi nhà, tạm lánh nơi khác.

Mưa lũ kéo dài, cộng với nền đất yếu khiến nhiều khu vực gần núi, ven sông ở Nghệ An đứng trước tình trạng bị sụt lún, sạt lở. Bà Nguyễn Thị Minh (trú khối Sa Nam, xã Vạn An) cho biết, mưa lớn khiến tình trạng sạt lở bờ sông Đào diễn biến nghiêm trọng. Hiện khu đất phía sau nhà bà, dùng để chăn nuôi đã bị sạt lở xuống sông; sân sau và nhà tắm cũng bị đổ sập hơn một nửa; tường nhà chính cũng nứt đôi, vết nứt rộng gần bằng gang tay. Cả nhà lo không biết ngôi nhà sẽ đổ sập lúc nào.

Bờ sông Đào ở hạ du cống Bara xuất hiện các vết nứt, sụt lún kéo dài hơn 150m, rộng 2,5 - 3m. Nhiều vị trí sạt lở đã ăn sát vào khu dân cư, đe dọa trực tiếp 7 hộ thuộc khối Sa Nam. Trên tuyến đường chính chạy dọc sông Đào đi qua khu dân cư cũng xuất hiện những vết nứt, sụt lún, khiến người dân thấp thỏm. Mưa lớn kéo dài khiến Quốc lộ 48D, đoạn qua địa phận xã Hùng Chân và xã Mường Quàng (tỉnh Nghệ An) bị sạt lở nghiêm trọng cả taluy dương và âm. Hàng loạt điểm sạt lở làm đất đá tràn xuống mặt đường; một số điểm bị sụt lún, tạo thành hố sâu nguy hiểm ngay quốc lộ.

Chiều 15/11, tại xã Sơn Kim 2, tỉnh Hà Tĩnh, một khối lượng lớn đất từ mái taluy dương tràn xuống đường, gây tắc nghẽn giao thông. Người dân phát hiện một vết nứt thành rãnh sâu kéo dài hơn 150m từ trên một ngọn đồi.

Khẩn cấp di dời dân, tổng kiểm tra sạt lở

Tại xã Hùng Sơn, TP Đà Nẵng, trong lúc tìm kiếm 3 nạn nhân bị núi vùi buộc phải dừng lại do thời tiết xấu thì nhiều điểm sạt lở và vết nứt mới lại tiếp tục xuất hiện. Mới đây, chính quyền xã đã huy động toàn bộ lực lượng công an, biên phòng, dân quân… di dời khẩn cấp các hộ có nguy cơ cao bị sạt lở, trong đó có 28 hộ (104 nhân khẩu) ở thôn Glao, 98 hộ (359 nhân khẩu) ở thôn Ating, 51 hộ (214 nhân khẩu) ở thôn Da’ding về trường tiểu học, trụ sở UBND xã và một số nơi an toàn khác. Cùng thời điểm, tại xã Ch’ơm trước đây, chính quyền địa phương cũng di dời 2 hộ ra khỏi khu vực nguy cơ sạt lở. Hiện xã Hùng Sơn đang tiếp tục theo dõi diễn biến thời tiết, cảnh báo khu vực nguy hiểm, bố trí lực lượng trực, sẵn sàng hỗ trợ người dân.

Ông Trần Nam Hưng - Phó chủ tịch UBND TP Đà Nẵng - giao cho Bộ Chỉ huy quân sự thành phố chủ động phương án cứu hộ, cứu nạn. Đồng thời, điều động các lực lượng bộ đội, biên phòng, dân quân và phương tiện chuyên dụng tham gia nhiệm vụ. Ông yêu cầu Sở Chỉ huy tiền phương xác định đúng thời điểm, thời cơ phù hợp để triển khai tìm kiếm đảm bảo hiệu quả và an toàn, nhất là khi dự báo thời tiết có mưa lớn, nguy cơ sạt lở cao, đe dọa lực lượng cứu hộ. Tuyệt đối ngăn chặn, không cho người dân vào khu vực nguy hiểm. Bố trí lực lượng canh gác, cắm biển cảnh báo và chăm lo đầy đủ đời sống người dân được di dời.

UBND TP Đà Nẵng cũng yêu cầu các xã, phường, phối hợp với các sở ngành rà soát khu vực nguy cơ sạt lở, lũ quét cao, xây dựng phương án ứng phó; di dời các hộ dân tại khu vực nguy hiểm nhằm đảm bảo an toàn và sinh kế bền vững. Rà soát cụ thể nhu cầu hỗ trợ về nguồn giống (ưu tiên giống lúa, ngô, rau các loại), vật nuôi và các vật tư cần thiết khác để khôi phục sản xuất.

UBND TP Huế đã phê duyệt dự án di dời, tái định cư vùng sạt lở núi Phú Gia, kết hợp trồng cây tạo mảng xanh, với tổng kinh phí khoảng 65 tỉ đồng. Theo ông Nguyễn Văn Tánh - Phó chủ tịch UBND xã Chân Mây - Lăng Cô - qua rà soát có 14 hộ dân ở khu vực núi Phú Gia bị ảnh hưởng phải di dời. Dự kiến năm 2026, các hộ dân sẽ chuyển đến nơi ở mới tại khu định cư thôn Phước Lộc (xã Lộc Tiến trước đây) để đảm bảo an toàn và sinh kế lâu dài. Hiện, trên địa bàn TP Huế có 29 xã, phường nguy cơ sạt lở, gồm sạt trượt núi, bờ sông, biển, các tuyến giao thông… Ông Nguyễn Đình Đức - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Huế - cho hay, đã yêu cầu các đơn vị chức năng phối hợp với chính quyền địa phương rà soát, cắm biển cảnh báo những khu vực có nguy cơ sạt lở, sạt trượt; xây dựng phương án di dời dân. Về lâu dài có phương án đầu tư khu tái định cư để sơ tán người dân khỏi khu vực nguy cơ sạt lở cao.

Đình Dũng - Thuận Hóa - Phan Ngọc