Phụ nữ và trẻ sơ sinh trở thành mục tiêu trong các cuộc xung đột trên khắp thế giới

Người mẹ bế con đi tản khỏi ngôi làng ở Cộng hòa Dân chủ Congo - Ảnh: Hugh Kinsella Cunningham / Getty Images

Kỹ thuật viên phòng thí nghiệm Abdo-Rabo Ahmed (28 tuổi) không thể nào quên những cảnh ám ảnh trong phòng trú ẩn tại một bệnh viện phụ sản ở Sudan. Đó là đêm 28/10, một vụ thảm sát kinh hoàng khiến gần 500 bệnh nhân thiệt mạng.

Trong số những nạn nhân này, có hơn 30 phụ nữ vừa sinh con, một số đang chuyển dạ.

"Tôi nghe thấy tiếng la hét của phụ nữ và tiếng khóc trẻ con. Họ đã giết tất cả mọi người trong bệnh viện. Chúng tôi may mắn chạy thoát được" - Abdo-Rabo Ahmed nhớ lại.

Cuộc thảm sát này là một trong những cuộc tấn công kinh hoàng nhất trong cuộc nội chiến kéo dài 2 năm ở quốc gia Bắc Phi này. Các binh sĩ vũ trang từ Lực lượng hỗ trợ nhanh (RSF), đang chiến đấu với quân đội Sudan để giành quyền lực.

"Đó là một sự tàn bạo không thể diễn tả được" - các nhóm nhân quyền nói. Và tình hình tại Sudan là một trong những ví dụ tồi tệ nhất gần đây về sự sụp đổ trong việc bảo vệ hàng trăm triệu thường dân bị mắc kẹt trong các khu vực xung đột ở Ukraine, Gaza, Myanmar, Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) và Sudan.

Thực tế, tất cả các cường quốc đều ký kết công ước Geneva, cam kết bảo vệ thường dân khỏi các bên tham chiến, nhưng trong năm qua đã có rất nhiều những cuộc tấn công vào hệ thống chăm sóc sức khỏe.

Theo số liệu của Liên hiệp quốc, trong 3 năm qua có gần 300 cuộc tấn công vào các cơ sở chăm sóc thai sản, nhân viên và phụ nữ mang thai.

Hầu hết các cuộc tấn công này đã diễn ra ở Ukraine, Gaza và Sudan, nơi hàng trăm ngàn phụ nữ mang thai bị mắc kẹt trong các vùng chiến sự.

Nhiều phụ nữ bị giết, không được tiếp cận dịch vụ chăm sóc hoặc phải sinh con trong điều kiện không an toàn. Dữ liệu cũng cho thấy ít nhất 68 nữ hộ sinh, bác sĩ sản phụ khoa đã bị giết, 15 người bị bắt cóc và 101 người bị bắt trong khi hỗ trợ sinh nở.

Năm 2024, có báo cáo của Cơ quan Liên hiệp quốc vì Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) rằng một nửa số phụ nữ chết trong khi mang thai hoặc sinh con đang ở trong khu vực xung đột. Sima Bahous, giám đốc điều hành của UN Women, nói: "Đây không phải là hậu quả tự nhiên của chiến tranh. Chúng tạo thành một mô hình bạo lực sinh sản".

Năm qua, có hơn 676 triệu phụ nữ trong môi trường xung đột, chiến tranh có rất ít biện pháp bảo vệ hoặc truy tố tội ác chiến tranh đối với những người nhắm vào chăm sóc thai sản.

"Các cuộc tấn công vào chăm sóc sức khỏe sinh sản, như mang thai cưỡng bức và triệt sản cưỡng bức, có thể được hiểu là hành vi diệt chủng bằng cách ngăn chặn sinh nở hoặc phá hủy sự sống" - Payal Shah, luật sư nhân quyền tại tổ chức phi chính phủ Bác sĩ vì nhân quyền - cho biết.

Bệnh viện El Fasher ở Sudan đang trong tình trạng kiệt quệ, phụ nữ và trẻ sơ sinh thiếu thuốc và suy dinh dưỡng nặng.

Tại DRC, những vụ giết chóc nhắm vào các bà mẹ, trẻ sơ sinh và y tá thường xuyên diễn ra. Tại Myanmar, trong 2 năm qua, nhiều cơ sở y tế bị đánh bom, hàng chục nữ hộ sinh và bệnh nhân đã bị bắt, bị giết chết hoặc bị thương.

Các chuyên gia y tế cho biết, hầu hết các trường hợp tử vong ở bà mẹ đều có thể ngăn ngừa được bằng các biện pháp thông thường, nhưng hệ thống y tế có thể sụp đổ trong chiến tranh, phá hủy các điều kiện giúp sinh con an toàn. Các nhóm nhân quyền cho biết, nỗi sợ hãi cũng đang đẩy phụ nữ ra khỏi các cơ sở từng được coi là an toàn, buộc họ phải chấp nhận rủi ro, như sinh con tại nhà mà không có sự hỗ trợ hoặc tiếp cận dịch vụ chăm sóc khẩn cấp.

"Nếu các bệnh viện phụ sản đang bị nhắm mục tiêu một cách có chủ ý thì điều đó cho thấy xu hướng sử dụng bạo lực tại bệnh viện như một vũ khí để gieo rắc nỗi sợ hãi và xé nát cấu trúc xã hội gắn kết các cộng đồng" - Maarten Van Der Heijden, luật sư và nhà nghiên cứu tại Trường Vệ sinh và Y học nhiệt đới London - cho biết.

Trọng Trí (theo Guardian)