Phó chủ tịch Quốc hội: Thời chúng tôi phải giặt giẻ, mang chổi lao động, giờ phụ huynh bỏ tiền thuê hết

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định (trái) phát biểu tại thảo luận tổ sáng 25/11 - Ảnh: QH

Nguồn lực hạn chế, không thể “giải mành mành”

Tại phiên thảo luận tổ về Tờ trình Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035 và Tờ trình Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng cả hai chương trình đều có tầm vóc lớn nhưng đang đối diện những mâu thuẫn rất rõ giữa mục tiêu và nguồn lực.

Theo ông Nguyễn Khắc Định, hai chương trình mới mà Chính phủ trình tại Kỳ họp Quốc hội này đặt mục tiêu rất tham vọng trong 10 năm. Tuy nhiên, chúng ta đang phải đối diện giữa mâu thuẫn “vốn ít, mục tiêu lớn”.

Ông cho biết việc tinh giản biên chế, giảm chi thường xuyên thời gian qua chỉ tạo thêm phần dư địa cho tăng đầu tư, trong đó có các chương trình mục tiêu quốc gia. Nhưng trong bối cảnh ngân sách còn hạn hẹp thì các bộ ngành và địa phương cần rà soát lại toàn bộ mục tiêu, bảo đảm phù hợp khả năng.

Nguồn vốn từ ngân sách địa phương chi cho các chương trình, theo ông không phải “cào bằng”. Có thể một tỉnh phải tự đảm đương gần như 100% nhưng có địa phương chỉ phải bố trí từ 5 – 7%.

Ông cũng nhấn mạnh, chương trình mục tiêu quốc gia phải tập trung vào một thời gian và một số trọng tâm nên không thể đầu tư hết được các nội dung. “Phải chọn cái gì đột phá, không thể giải mành mành chỗ nào cũng có được”, ông nói.

Chương trình mục tiêu quốc gia phải rà soát, không được trùng với kinh phí bố trí chi thường xuyên. Đây là chi đặc biệt dành cho những mục tiêu đặc biệt.

Kỳ vọng giáo dục từ những điều nhỏ

Tiết học cầu lông của học sinh một trường tại TPHCM - Ảnh: Phùng Huy

Với hai chương trình liên quan đến giáo dục, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng các mục tiêu nâng cao chất lượng, hiện đại hóa và tăng cường tiếng Anh là đúng hướng, nhưng triển khai sẽ gặp nhiều thách thức, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Ông dành nhiều thời gian nhấn mạnh những điều tưởng nhỏ nhưng lại phản ánh chất lượng giáo dục nền tảng của trẻ em Việt Nam hiện nay.

Theo đó, điều đầu tiên khi trẻ đến trường là phải thực hành tốt 5 điều Bác Hồ dạy. Tuy nhiên, từ kỹ năng chăm sóc và giữ vệ sinh cá nhân đến nề nếp lao động... ở nhiều nơi, nhiều vùng, nhiều trẻ làm chưa tốt.

Ông chỉ ra thực tế: “Thời chúng tôi đi học phải giặt giẻ lau bảng, mang chổi, mang rễ ở nhà đi để lao động. Bây giờ kể cả nông thôn, phụ huynh cũng bỏ tiền ra thuê.”

Ông cũng lưu ý rằng nhiều trường hiện không còn không gian để học sinh tập thể dục, trong khi thể chất là một phần quan trọng của giáo dục toàn diện. Chính vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội kỳ vọng trường học sẽ quay lại những giá trị giản dị nhưng thiết yếu: “Trẻ con phải yêu lao động, đến lau, lau bảng, vệ sinh lớp cũng không biết thì lớn lên làm gì?”.

Bên cạnh những kỹ năng cơ bản, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng nhấn mạnh mục tiêu học sinh phải biết chơi ít nhất 1 môn thể thảo, 1 môn nghệ thuật. Ông nhắc lại quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm, muốn dạy thể thao, nghệ thuật thì không nhất thiết tăng biên chế mà có thể mời vận động viên, nghệ sĩ có thể tham gia như cộng tác viên, kiểu bình dân học vụ.

Ở lĩnh vực y tế, ông Định cho biết hợp phần dân số của chương trình chỉ chiếm tỉ lệ vốn nhỏ trong khi mục tiêu lại rất lớn. Theo ông, mạng lưới y tế cơ sở cần được tổ chức lại theo dân cư chứ không cố định theo mô hình “mỗi xã một trạm” mà “ở đâu có dân thì ở đó phải có trạm”. Đồng thời lưu ý tình trạng lãng phí như đầu tư phòng đẻ tại trạm y tế nằm sát bệnh viện, trong khi người dân đều sinh con tại bệnh viện.

Phó chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị siết chặt chất lượng đào tạo đại học và đào tạo y khoa. Ông cho rằng việc mở ngành ồ ạt, nhất là ở các ngành như luật, khiến chuẩn đầu ra bị phân tán. Ngành y càng phải nghiêm ngặt hơn vì đào tạo y khoa phải gắn với bệnh viện thực hành, “không có bệnh viện thì không cho đào tạo”.

Ông đề xuất công nhận tương đương văn bằng chuyên khoa I và chuyên khoa II vì “nhiều nước đã công nhận”, để đội ngũ bác sĩ được hưởng chế độ chính sách và đào tạo phù hợp. Chuyên khoa I có thể tính tương đương thạc sĩ; chuyên khoa II tương đương tiến sĩ.

Minh Quang