Nữ giảng viên kinh tế số đến từ bản nghèo

Tuổi thơ cơ cực và khát vọng tự chủ

Chị chia sẻ, tháng 8/2025 là quãng thời gian đáng nhớ nhất của chị. Trong 6 ngày liên tiếp, chị đến các xã Mường Lay, Tuần Giáo, Mường Ảng của tỉnh Điện Biên để hướng dẫn chị em người Mông, Thái, Kinh học quay video, live stream bán hàng.

Chị kể: “Cứ dạy xong xã này lại đi tiếp 40 - 100km đến xã khác. Có lúc mệt muốn bỏ, nhưng nhìn ánh mắt háo hức của chị em, tôi lại có thêm sức mạnh để bước tiếp. Chỉ sau 1 ngày tập huấn, có học viên đã làm được video hàng ngàn lượt xem, lần live stream đầu tiên bán được 7 - 9kg thịt trâu. Có người cõng con 3 tháng tuổi đi từ 3g sáng để kịp đến lớp. Nhìn thấy chị em tự tin, dám nói, dám làm, tôi thực sự hạnh phúc”.

Chị Ma Thị Chú trong vai trò giảng viên kinh tế số - Ảnh: M.T.

Khóa học mà chị đứng lớp do The Asia Foundation phối hợp Trung tâm Hỗ trợ nguồn lực tài chính cộng đồng tổ chức trong khuôn khổ dự án “Nâng cao năng lực và ứng dụng công nghệ số cho nhóm thu nhập thấp”. Với chị Ma Thị Chú, hành trình 6 ngày đó cũng là cách để chị trả ơn cuộc đời.

Sinh năm 1991 trong gia đình nghèo, ở vùng khó khăn nhất tỉnh, tuổi thơ của chị gắn với đói nghèo và bạo lực. “Cha tôi uống rượu say là đánh mẹ. Từ ngày mẹ đi bán thổ cẩm, có tiền, ông mới dần nể và không gây sự. Khi tự chủ được kinh tế, phụ nữ mới có tiếng nói trong gia đình” - chị đúc kết.

Ngày bé, nhà chị không có điện, bữa ăn chỉ độc món mèn mén. Chị từng bị bạn bè chê cười vì nghèo, từng phải nghỉ học giữa chừng do bị cha cấm. Nhờ sự can thiệp của thầy cô, chị Chú được trở lại trường. Mẹ là người gieo cho chị niềm tin: “Phụ nữ phải biết làm kinh tế để không sợ hãi điều gì”. Từ năm lớp Bảy, chị Chú đã theo mẹ đi chợ phiên, tập bán hàng. Ban đầu, chị buôn bán thổ cẩm, sau chuyển sang buôn bán nông sản địa phương.

Lan toả tinh thần tự chủ

Những năm đầu khởi nghiệp, hàng hóa ế ẩm, nông sản được mùa thì mất giá. Đại dịch COVID-19 khiến hợp tác xã của chị gần như tê liệt. Trong khó khăn, chị Ma Thị Chú quyết định học cách bán hàng qua mạng.

Chị kể: “Tôi bắt đầu từ con số 0: tự học quay video, tự học nói trước ống kính, tự học marketing và cả cách tạo lòng tin với khách hàng”. Bằng nỗ lực không ngừng, chỉ sau vài năm, kênh Facebook của chị đã thu hút hơn 420.000 người theo dõi, mỗi phiên live stream của chị có hàng vạn lượt xem. Có phiên, chị bán được hơn 1 tấn lê chỉ trong 1 giờ phát trực tiếp. Từ đó, đặc sản Mường Khương (quýt, lê, tương ớt, mật ong…) không còn quanh quẩn trong vùng mà đến tay người tiêu dùng khắp cả nước. “Khi mình chân thành và kiên trì, khách hàng sẽ tin và tìm đến. Cảm xúc chính là thứ giúp nông sản vùng cao vươn xa trong thế giới số” - chị nói.

Không chỉ lo làm kinh tế cho riêng mình, chị Chú còn mở lớp dạy miễn phí về bán hàng online cho phụ nữ dân tộc thiểu số, mỗi buổi hướng dẫn trực tuyến cho khoảng 20 học viên, các khóa học được duy trì đều đặn. Chị nói: “Tôi không muốn họ đi làm thuê mãi mà phải biết tự làm chủ”.

Hiện, các hợp tác xã do chị Ma Thị Chú điều hành đang tạo việc làm cho hơn 10 lao động thường xuyên với thu nhập 7-8 triệu đồng/tháng và rất nhiều lao động thời vụ. Mục tiêu mà chị đặt ra là giúp 1.000 phụ nữ dân tộc thiểu số tự chủ kinh tế. Điều chị tự hào nhất là khi thấy chị em dám đứng trước máy quay, dám nói và dám mơ. Chị tin rằng, nếu có cơ hội, phụ nữ vùng cao sẽ làm được. Bên cạnh hoạt động kinh doanh, chị đang ấp ủ dự án nông nghiệp sạch kết hợp du lịch trải nghiệm tại Mường Khương nhằm quảng bá cảnh đẹp, phong tục vùng cao đến du khách. Chị mong đến một ngày, khách đến Mường Khương không chỉ để mua nông sản mà còn được tận hưởng văn hóa, ẩm thực và tình người nơi đây. “Khi phụ nữ biết tự đứng lên, bản làng sẽ đổi khác” - chị nói.

Có người nhận xét, chị Ma Thị Chú là người truyền cảm hứng số, là biểu tượng cho một thế hệ phụ nữ vùng cao mới: dám mơ, dám làm và tự tin viết lại câu chuyện đời mình.

Minh Tuệ