Những di sản bị hủy hoại - kỳ 1: Cổng thành 600 tuổi của Hàn Quốc chìm trong lửa

26/05/2025 - 18:56

PNO - Sau vụ việc ngai vàng triều Nguyễn bị đập gãy, nhiều người không khỏi đau xót trước hình ảnh một bảo vật quốc gia bị hủy hoại. Trên thế giới, nhiều di sản trăm năm cũng từng bị kẻ xấu hủy hoại chỉ trong tích tắc.

Cổng Namdaemun (Sungnyemun) thiệt hại nặng sau vụ phóng hỏa năm 2008
Cổng Namdaemun (Sungnyemun) thiệt hại nặng sau vụ phóng hỏa năm 2008

Ngay sau khi vụ đập phá ngai vàng triều Nguyễn xảy ra tại điện Thái Hòa, Đại nội Huế vào trưa ngày 24/5, công an đã bắt giữ nghi phạm Hồ Văn Phương Tâm (42 tuổi). Bước đầu xác định, nghi phạm có dấu hiệu loạn thần và từng nhận quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Trên thế giới, những hành vi phá hủy, làm hư hại các hiện vật mang giá trị lịch sử không phải hiếm. Đó cũng là bài học nhãn tiền cho việc đừng “mất bò mới lo làm chuồng”, vì ngay cả khi được tái tạo, phần giá trị lịch sử của hiện vật cũng mất đi ít nhiều.

Năm 2008, kẻ phóng hỏa Chae Jong-gi bị kết án 10 năm tù vì đốt cổng Namdaemun, hay còn được gọi là Sungnyemun, ở trung tâm thủ đô Seoul, Hàn Quốc.

Chae (69 tuổi, vào thời điểm phóng hỏa) đã thú nhận hành vi của mình, và bị Tòa án quận trung tâm Seoul kết án. Vụ hỏa hoạn đã làm hư hại nghiêm trọng kết cấu gỗ của cổng. Tòa án tuyên bố hành động của Chae đã gây "tổn thương tinh thần không thể diễn tả được", và làm tổn hại đến lòng tự hào dân tộc.

Theo lời thủ phạm, hắn phóng hỏa vì bức xúc trước khoản bồi thường ít ỏi sau khi đất đai bị tịch thu để xây dựng một dự án chung cư ở thành phố vệ tinh Koyang, phía tây bắc Seoul.

Namdaemun, hay còn gọi là Cổng Nam lớn, được xếp hạng bảo vật quốc gia số một của nhà nước. Có niên đại từ thời Triều đại Joseon (1392-1910), đây là công trình bằng gỗ lâu đời nhất ở thủ đô, và đóng vai trò trung tâm trong bản sắc văn hóa của Hàn Quốc.

Theo phương tiện truyền thông địa phương, đám cháy bùng phát vào đêm 10/2/2008, và có lúc dường như đã được kiểm soát sau khi 360 lính cứu hỏa dùng vòi rồng phun nước bên ngoài công trình.

Tuy nhiên lính cứu hỏa quá thận trọng không dám làm hỏng kết cấu, không phá cửa vào bên trong để phun nước dập tắt hoàn toàn ngọn lửa âm ỉ. Kết quả, đám cháy bùng phát trở lại ngoài tầm kiểm soát, và sau 5 giờ, mái nhà cổ đổ sụp.

Giáo sư Lee Su-kyung của Đại học Công nghệ Quốc gia Seoul cho biết: "Đám cháy lẽ ra đã được kiểm soát ngay từ giai đoạn đầu".

Namdaemun ban đầu là một trong ba cổng chính ở thành phố Seoul. Việc xây dựng bắt đầu vào năm 1395 và hoàn thành vào năm 1398. Cổng được xây dựng lại vào năm 1447 và được cải tạo nhiều lần trong những năm qua. Bức ảnh này được chụp vào 1904
Namdaemun ban đầu là một trong 3 cổng chính của thủ đô Seoul. Công trình được xây dựng vào năm 1395 và hoàn thành vào năm 1398. Cổng được xây dựng lại vào năm 1447 và được cải tạo nhiều lần trong những năm sau. Bức ảnh này được chụp vào năm 1904.

Nhân chứng cho biết, một người đàn ông trung niên được cho là đã leo lên cầu thang của cổng Namdaemun với một chiếc túi mua sắm, ông ta châm lửa và nhanh chóng rời khỏi hiện trường khi đám cháy bùng phát. Lính cứu hỏa đã tìm thấy 2 chiếc bật lửa dùng một lần tại nơi xảy ra đám cháy.

5 năm sau vụ phóng hỏa chấn động, cổng Namdaemun mới được xây dựng lại và khánh thành vào tháng 4/2013, sau quá trình tái thiết tỉ mỉ.

"Sử dụng các phương pháp và vật liệu truyền thống, chúng tôi đã cố gắng hết sức để khôi phục lại trạng thái ban đầu" - Kang Kyung-Hwan, người đứng đầu Cục Bảo tồn Di sản của chính phủ lúc đó - cho biết.

Dự án tái thiết trị giá 27 tỉ won (24,4 triệu USD) có sự tham gia của 35.000 người, bao gồm hơn 1.000 nghệ nhân sử dụng các công cụ truyền thống để khôi phục cổng thành như trước.

Nhóm phục chế cho biết đã sử dụng nhiều nhất có thể những viên đá và vật liệu ban đầu, nhưng một số cột gỗ bị cháy sém vẫn được giữ nguyên trạng thái hư hỏng để cảnh báo công chúng về nguy cơ hỏa hoạn.

Các bức tường thành bị phá hủy trong thời kỳ cai trị thuộc địa của Nhật Bản từ năm 1910-1945 đã được khôi phục hình dạng ban đầu, và được kết nối lại với cổng Namdaemun.

Tất cả 22.000 viên ngói lợp đều được làm thủ công. Sơn trang trí được nhập khẩu từ Nhật Bản, vì các chuyên gia Hàn Quốc đã đánh mất kỹ thuật làm chúng theo cách truyền thống.

Cổng Namdaemun ngày nay giữa khu đô thị Seoul
Cổng Namdaemun ngày nay giữa khu đô thị Seoul sau quá trình phục dựng

Sau vụ việc, Chính phủ Hàn Quốc cam kết chú trọng việc ngăn ngừa hỏa hoạn. Các camera hồng ngoại đủ nhạy để phát hiện ngọn lửa (dù chỉ từ một chiếc bật lửa) đã được lắp đặt, cùng với các camera giám sát bổ sung và 152 vòi phun nước.

Linh La (theo The Guardian, France 24)

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI