Nhiều quốc gia thiếu hụt lao động chăm sóc người già

Nhu cầu tăng nhanh

Tại Đài Loan (Trung Quốc), Astuti đang chuẩn bị bữa trưa cho ông chủ 86 tuổi, mắc bệnh thận và chứng mất trí. Người phụ nữ 26 tuổi đến từ Indonesia nghiền đậu phụ non và mì trong chảo cho đến khi hỗn hợp trông giống như bột. Cô giải thích: “Ông chủ không nhai được nhiều nhưng lại rất thích ăn mì. Vì vậy, tôi đã nghĩ ra cách này”.

Nấu ăn là một trong nhiều việc Astuti phải làm. Cô đã làm công việc này trong 1,5 năm qua tại TP Tân Bắc. Những người nhập cư như cô Astuti đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nhóm dân số đang già đi nhanh chóng ở Đài Loan.

Người già ở Đài Loan (Trung Quốc) được người chăm sóc nước ngoài đưa ra công viên ngắm cảnh - Nguồn ảnh: EPA

Năm 1992, Đài Loan bắt đầu mở cửa cho lao động nước ngoài vào làm nghề chăm sóc người già. Thời điểm đó chỉ có 306 người được chọn. Nhưng con số này đã tăng lên 214.514 vào năm 2024. Phó giáo sư Liang Li-fang - một nhà xã hội học tại Đại học Dong Hwa (Đài Loan) - cho biết: việc thuê người chăm sóc sống cùng người thân lớn tuổi được coi là cách báo hiếu trong thời đại mới.

Tại Nhật Bản - đất nước có khoảng 1/5 dân số đang ở tuổi 75 trở lên - hiện có khoảng 2,15 triệu nhân viên chăm sóc điều dưỡng. Tuy nhiên, quốc gia này ước tính sẽ thiếu hụt khoảng 250.000 người vào năm 2026 và 570.000 người vào năm 2040.

Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đã tích cực thúc đẩy việc tuyển dụng nhân viên chăm sóc điều dưỡng từ Đông Nam Á. Theo Cơ quan Dịch vụ di trú, đến cuối năm 2023 đã có 28.400 công dân nước ngoài nhập cảnh Nhật Bản bằng thị thực lao động chăm sóc điều dưỡng. Con số này chỉ đạt hơn 50% mục tiêu của chính phủ.

Đằng sau tình trạng thiếu hụt này là cuộc chiến giành nhân lực toàn cầu trong ngành phúc lợi khi dân số già đi nhanh chóng, đặc biệt là ở các nước phát triển. Theo báo cáo do Ngân hàng Hàn Quốc công bố vào tháng 3/2024, nước này thiếu hụt 190.000 nhân viên trong các dịch vụ chăm sóc vào năm 2022 và ước tính con số sẽ tăng lên 610.000-1.550.000 vào năm 2042.

Tại tỉnh Gyeonggi, hội đồng địa phương có kế hoạch áp dụng mức lương tối thiểu (10.030 won/giờ) cho người chăm sóc nước ngoài trong năm nay. Khi mức lương tối thiểu này được áp dụng, những người chăm sóc nước ngoài sẽ nhận được 2,09 triệu won mỗi tháng, bao gồm cả trợ cấp nghỉ phép hằng tuần, nếu họ làm việc 8 giờ/ngày, 5 ngày/tuần.

Lao động nước ngoài chưa được trân trọng

Theo Viện Nghiên cứu RAND Europe, trên khắp Liên minh châu Âu (EU), gần 10% nhân viên chăm sóc dài hạn là người nước ngoài. Một số đến từ nội bộ EU, nhiều người đến từ Nam Mỹ (20%), châu Phi (12%) và châu Á (10%). Họ lấp đầy một khoảng trống quan trọng trong hệ thống chăm sóc, đảm nhận những công việc mà lao động địa phương không muốn hoặc không thể làm.

Mặc dù có vai trò thiết yếu, nhưng lao động nhập cư thường bị đối xử tệ bạc. Nhiều người làm việc theo hợp đồng tạm thời, hưởng mức lương thấp hơn những đồng nghiệp châu Âu và phải đối mặt với điều kiện làm việc bóc lột. Một số làm những công việc không được khai báo, không được pháp luật bảo vệ, khiến họ dễ bị lạm dụng.

Ở Na Uy, những người chăm sóc nhập cư có xu hướng được giao những công việc có địa vị thấp hơn, ngay cả khi họ có trình độ ngang bằng hoặc vượt trội so với đồng nghiệp địa phương. Tại Đức, một gia đình đã sốc khi biết người chăm sóc họ (đến từ Ba Lan) chỉ nhận được 1.000 euro/tháng, trong khi họ phải trả 2.800 euro cho công ty môi giới.

Tại đảo Síp và Malta, những người chăm sóc nhập cư có thị thực tạm thời không được hưởng các phúc lợi xã hội, ngay cả sau nhiều năm phục vụ. Nhiều người cũng gặp khó khăn với rào cản ngôn ngữ, khiến việc đảm bảo quyền lợi cá nhân hoặc được công nhận trình độ rất khó khăn.

Tại Mỹ, chăm sóc người cao tuổi thường là công việc lương thấp và đòi hỏi nhiều sức lực. Gần đây, tin tức về các cuộc truy quét người nhập cư và các vụ trục xuất hàng loạt đang gây ra rất nhiều căng thẳng. Nelly Prieto - 62 tuổi, người Mexico - hiện đang chăm sóc một người đàn ông 88 tuổi mắc bệnh Alzheimer và một người đàn ông ngoài 30 tuổi mắc hội chứng Down ở quận Yakima, bang Washington.

Cô chia sẻ: “Chúng tôi đang làm những công việc mà người Mỹ không muốn làm. Nếu họ không thể trân trọng công việc của chúng tôi, cách chúng tôi chăm sóc cha mẹ, ông bà, con cái của họ, thì tôi không biết họ muốn điều gì nữa”.

Linh La (theo Straits Times, Press Telegram, Chobiz Sun, The Conversation)