Nghệ thuật hát bội ở đâu trong đời sống giải trí của khán giả trẻ?

Góc nhìn đa chiều của thế hệ mới

So với việc xem qua mạng xã hội vốn chỉ là một lát cắt ngắn, việc được trải nghiệm hát bội trực tiếp, đặc biệt là trong các không gian biểu diễn mới, mang lại hiệu ứng tích cực rõ rệt.

Tại Đường sách TPHCM, Anh Thư và Phương Uyên (19 tuổi) đã có dịp thưởng thức chương trình Hát bội với Âm nhạc dân tộc 2025. Đôi bạn nhận ra hát bội “sống động hơn”, “thật hơn” và “có tính nghệ thuật hơn” so với qua màn hình.

"Khi còn nhỏ, tôi đã được xem hát bội mỗi dịp cúng đình. Đến nay xem lại thì bất ngờ bởi làn điệu của hát bội đã đẩy nhanh tiết tấu và lời thoại cũng dễ hiểu hơn nhiều". Anh Thư bày tỏ niềm vui khi hát bội đã cải tiến, dễ tiếp cận hơn với gen Z nhưng vẫn giữ được hồn cốt nghệ thuật vốn có.

Hát bội trong không gian đường phố

Minh Thư (21 tuổi) kể, cô từng nghĩ hát bội thuộc về người lớn tuổi, có nhiều câu thoại khó hiểu, nhưng khi được xem ở ngoài, cảm xúc ấy khác hẳn. “Khi xem hát ở đường sách, tôi theo kịp tình tiết, hiểu ý nghĩa động tác, rồi thấy mọi thứ cuốn hút hơn hẳn. Không hẳn vì hát bội khác đi, mà vì tôi được dẫn vào thế giới đó đúng cách", Thư nói.

Minh Thư (phải) và Linh Nga (trái) chăm chú xem trích đoạn Ôn Đình chém Tá tại Hát bội với Âm nhạc dân tộc 2025

Theo Thư, sự “hiểu ra” ấy không đến từ nỗ lực ép buộc, mà từ trải nghiệm đa giác quan: tiếng trống chầu vang lên trong không gian gần gũi, ánh sáng hắt lên những gương mặt hóa trang tinh xảo, hơi thở thật của nghệ sĩ chỉ cách người xem vài bước.

Bên cạnh đó, những hoạt động "giải mã ngôn ngữ hát bội" cũng giúp người trẻ cảm thấy loại hình này dễ hiểu và thú vị hơn. Bạn Trúc Linh (18 tuổi) tham gia tiết mục "Tập làm nghệ sĩ" thuộc khuôn khổ chương trình quảng bá nghệ thuật hát bội tại Di tích Lịch sử Quốc gia Lăng Lê Văn Duyệt. Cô cảm nhận việc được chạm, thử và nghe nghệ sĩ giải thích làm giảm cảm giác "bí mật" của loại hình và tạo cầu nối cảm xúc từ tò mò đến hứng thú.

Ngoài ra, đa số các bạn trẻ đều nhận thức được giá trị cốt lõi của hát bội cũng là một dấu hiệu đáng mừng. Họ cho rằng những bài học về lòng trung hiếu, nghĩa khí... trong các vở tuồng xưa cũ vẫn mang ý nghĩa sâu sắc cho cuộc sống hiện đại.

Tuy nhiên, một số bạn vẫn cảm thấy khó hiểu ở những phút đầu xem diễn nếu không có MC dẫn chuyện. Linh Nga (21 tuổi) chia sẻ: "Tôi thường không theo kịp tiết tấu và cách dẫn chuyện của vở diễn khi xem tại rạp, nên tôi thấy xem hát bội ở đường phố 'dễ thở' hơn vì có người dẫn chương trình".

Ở không gian ngoài trời, phần dẫn chuyện giúp khán giả dễ theo dõi, tiếp nhận hơn, trong khi không khí rạp hát đòi hỏi người xem phải có sự tập trung và hiểu biết nhất định. Điều này đặt ra bài toán cân bằng sự khác biệt trong trải nghiệm thưởng thức giữa không gian mở và rạp hát.

Khán giả tham gia các buổi quảng bá nghệ thuật hát bội đa số là gen Z

Đồng thời, dường như hát bội đã "chạm" được ý thức, nhưng chưa "chạm" đến thói quen thưởng thức tự nhiên của người trẻ. Khi nói sâu hơn về nhu cầu giải trí, một vài khán giả trẻ tiết lộ họ xem hát bội “để ủng hộ” hơn là vì yêu thích.

Dù cho rất hứng thú khi thưởng thức hát bội tại Đường sách, bạn Yến Nhi (22 tuổi) bộc bạch: "Tôi tôn trọng và xem hát bội vì đó là nơi có những người nghệ sĩ rất yêu nghề. Nhưng để đi xem đều đặn thì tôi nghĩ là chưa".

Linh Nga cũng thẳng thắn chia sẻ: "Tôi tìm thấy ở hát bội niềm tự hào văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, giữa bao loại hình giải trí khác hiện có, tôi chưa quen thuộc để nhớ đến hát bội đầu tiên".

Mong muốn được "thấy mình"

Từ những chia sẻ và trăn trở, đa số người trẻ nhận thấy họ không muốn hiện đại hóa hát bội đến mức đánh mất bản sắc, mà chỉ mong có thêm những cầu nối để hiểu và gắn bó hơn với loại hình này.

Trong thời đại số, không ít ý kiến người trẻ mong muốn hát bội được đầu tư đúng nghĩa về truyền thông, hình ảnh. Minh Thư cho biết bản thân đã theo dõi hát bội trên không gian mạng nhưng hầu như các sản phẩm quảng bá chưa đủ thu hút. Vì thế bạn đề xuất: "Nếu các video ngắn tóm tắt tích tuồng hay hậu trường nghệ sĩ trên TikTok, YouTube được làm chỉn chu và sáng tạo hơn thì nhiều khán giả trẻ như tôi sẽ dừng lại tìm hiểu thêm".

Thu hút được giới trẻ nhưng hát bội vẫn còn đối diện thách thức - Ảnh: Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TPHCM

Hơn nữa, theo Trúc Linh gợi ý, sự tương tác không chỉ dừng lại ở những trải nghiệm nhất thời tại buổi diễn, mà còn là những buổi giao lưu, đối thoại, phân tích sâu hơn về tính triết lý, thẩm mỹ và những giá trị của tuồng cổ có thể kết nối với cuộc sống đương đại.

Quan trọng hơn, người trẻ kỳ vọng một chiến lược phát triển nội dung mới - những vở diễn lấy cảm hứng từ đề tài đương đại nhưng vẫn dựa trên nền tảng kỹ thuật biểu diễn cổ điển.

"Tôi rất trân trọng những giá trị cũ mà hát bội mang lại nhưng tôi cũng mong được thấy mình trong những câu chuyện hoàn toàn mới. Nếu như hát bội phản ánh vấn đề xã hội ngày nay thì sẽ ra sao?", bạn trẻ Yến Nhi tự hỏi.

Hồng Nga