Ký ức chiến tranh nối dài trong trang viết

Từ góc nhìn của người trong cuộc

Ngày 15/8, Hội Nhà văn TPHCM tổ chức buổi ra mắt truyện ký Những tháng năm khốc liệt của tác giả Hoàng Phương (nhà báo Trịnh Phi Long). Tác giả nguyên là chiến sĩ biệt động khu Sài Gòn - Gia Định, cựu tù chính trị Côn Đảo nên tập truyện ký là hồi ức bi hùng của người chiến sĩ cách mạng. Năm ấy, chiến sĩ biệt động thành vì bị chỉ điểm mà sa vào tay giặc, chịu bao đòn tra tấn dã man của kẻ thù, bị lưu đày ra Côn Đảo... Sau thắng lợi của Hiệp định Paris (1973), được trao trả về cho Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, ông lại tiếp tục cầm súng chiến đấu...

Một số tựa sách về ký ức chiến tranh vừa được ra mắt trước thềm Quốc khánh 2/9

Câu chuyện của một người nhưng gọi tên một giai đoạn lịch sử của đất nước, với tinh thần đấu tranh và lý tưởng cách mạng sáng ngời của những chiến sĩ cộng sản kiên trung. Tập truyện ký bổ sung những trang sử, những lát cắt của thân phận và góc khuất của chiến tranh trong những năm tháng khốc liệt của đô thành.

Trước đó, Ký ức người lính (Nhiều tác giả) cũng là tập sách viết về lực lượng biệt động Sài Gòn đã ra mắt nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025). Chưa kể, từng có rất nhiều tác phẩm viết về lực lượng biệt động Sài Gòn, nhưng những hồi ức của người lính không bao giờ cũ.

Mới đây, nhà văn, đạo diễn Đới Xuân Việt vừa cho ra mắt tiểu thuyết Lạc lối đến thiên đường (Nhà xuất bản (NXB) Tổng hợp TPHCM). Tác phẩm viết về “mùa hè đỏ lửa” năm 1972 tại thành cổ Quảng Trị. Đạo diễn Đới Xuân Việt cũng từng là người lính tham gia chiến đấu ở mặt trận Quảng Trị. Ông chọn kể về thời lửa đạn thông qua mối tình trong sáng, lãng mạn của chiến sĩ cách mạng và cô gái thanh niên xung phong.

Trong buổi giao lưu với bạn đọc tại Đường sách TPHCM mới đây, đạo diễn Đới Xuân Việt bày tỏ, chọn viết về tình yêu trong chiến tranh là cách ông trao gửi đến người đọc vẻ đẹp và giá trị bất biến trong tinh thần của người lính Cụ Hồ. Họ bước chân vào cuộc chiến và biết mình chiến đấu, hy sinh vì điều gì. Đó cũng là cội nguồn sức mạnh làm nên chiến thắng vĩ đại của dân tộc.

Khi các tác phẩm được viết từ góc nhìn của người trong cuộc, những câu chuyện luôn thấm đẫm chất liệu thật và đắt giá. Chiến tranh dù được kể từ hồi ức hoặc qua lăng kính riêng của những người cầm bút, vẫn luôn chứa đựng những giá trị lịch sử quý giá để trao gửi đến bạn đọc hôm nay.

Còn mãi những âm vọng

Ký ức chiến tranh còn được nối dài trong những trang viết của người ở lại, dành cho những người đã ngã xuống nơi chiến trường. 20 năm sau khi Nhật ký Đặng Thùy Trâm ra mắt (2005), ký ức về nữ liệt sĩ, bác sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Đặng Thùy Trâm được tiếp tục nối dài với cuốn sách Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba (tác giả Đặng Kim Trâm - chị gái liệt sĩ Đặng Thùy Trâm - viết về em gái mình, NXB Phụ nữ Việt Nam vừa phát hành). Tinh thần “Mãi mãi tuổi 20” một lần nữa được thắp sáng khi từ cuốn sách, thêm nhiều buổi giao lưu với bạn trẻ đã được tổ chức thời gian qua.

Từ ngày 1 - 15/8, trại sáng tác văn học chủ đề “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” được NXB Quân đội nhân dân tổ chức tại phường Nha Trang (Khánh Hòa), với sự tham gia của các nhà văn An Bình Minh, Nguyễn Minh Ngọc, Phùng Phương Quý, Châu La Việt, Hồ Kiên Giang, Hồ Thị Ngọc Hoài... Trong đó, đại tá, nhà văn Nguyễn Minh Ngọc vừa ra mắt tác phẩm Miền cỏ tranh viết về tiểu đoàn 840 (giai đoạn 1962 - 30/4/1975). Các trại viết về đề tài chiến tranh cách mạng vẫn được tổ chức thường xuyên từ các hội nghề nghiệp, Tạp chí Văn nghệ quân đội cùng các cuộc vận động sáng tác hay giải thưởng từ các bộ, ngành...

Lực lượng sáng tác không chỉ có những nhà văn, người lính cầm bút mà còn có thế hệ sau chiến tranh. Họ đã viết từ những cuộc tìm kiếm sự thật, lắng nghe và thấu hiểu nhân vật, kiến giải lịch sử và chạm đến những góc khuất thân phận bằng trái tim hậu thế. Sự đóng góp của những cây bút sinh sau chiến tranh cho mảng đề tài này không nhỏ: Nguyễn Đình Tú (Xác phàm), Võ Diệu Thanh (Về từ hành tinh ký ức), Hồ Kiên Giang (Trên núi Tưk-cot), Đinh Phương (Đợi đến lượt), Nguyệt Chu (Gió tháng Chạp), Nguyễn Thị Kim Hòa (Đỉnh khói), Minh Moon (Hạt hòa bình)...

Một thời lửa đạn còn mãi những âm vọng trong trang viết hôm nay. Đề tài chiến tranh cách mạng vẫn luôn là vỉa quặng nhiều tầng sâu và đẫm chất liệu cho những người cầm bút.

Lục Diệp