Kênh thoát nước mùa lũ bị “bức tử” vì nhà trái phép

Biệt thự “bức tử” lòng kênh

Kênh tiêu Vách Bắc dài hơn 20km được xây dựng từ năm 1976, có chức năng thoát lũ cho các xã vùng Tây Bắc huyện Yên Thành và hơn 12.000ha đất sản xuất nông nghiệp của 2 huyện Diễn Châu và Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, gần 4km của con kênh này (đoạn qua xã Đô Thành, huyện Yên Thành) đang bị “bức tử” bởi tình trạng xây nhà trái phép trên hành lang bảo vệ kênh và lấn chiếm lòng kênh. Dải đất dọc kênh Vách Bắc bám với đường liên xã trở thành đất ở và kinh doanh sầm uất. Ngoài hàng trăm căn nhà cao tầng kiên cố “mọc” san sát đã có người sinh sống, còn có nhiều căn nhà đang được xây dựng dang dở và một số móng nhà mới nhô lên.

Nhiều móng nhà được xây “chớp nhoáng” trong đêm trên hành lang kênh Vách Bắc rồi dựng tôn dù bị ngăn cản

Tại đây, khoảng 30 năm trước, một số hộ dân ở xã Đô Thành ra dựng lán bán nước giải khát, sửa xe đạp, xe máy… theo kiểu tự phát. Tình trạng này không những không được ngăn chặn mà UBND xã Đô Thành, sau đó, đã bán một số diện tích đất thuộc hành lang bảo vệ kênh và lòng kênh cho dân. Đến nay, trên hành lang bảo vệ kênh Vách Bắc qua xã Đô Thành đã có gần 200 căn nhà được xây dựng, mặt tiền nhà giáp đường liên xã, phía sau là lòng kênh. Tình trạng xây nhà trái phép “bức tử” kênh Vách Bắc ngày càng trở nên nóng bỏng, các cơ quan chức năng đã nhiều lần vào cuộc xử lý, song những biệt thự khang trang vẫn tiếp tục mọc lên.

Ông Luyện Xuân Huệ - Chủ tịch UBND xã Đô Thành - cho biết, việc ngăn chặn người dân xây nhà trái phép trên đất hành lang bảo vệ đê điều gặp rất nhiều khó khăn do chính quyền xã thời trước đã “lỡ” bán đất cho nhiều người dân. Đô Thành đất chật người đông, nhu cầu về đất ở hiện rất lớn. Trong khi dải đất nằm sát kênh Vách Bắc lại có vị trí rất thuận lợi để kinh doanh nên nhiều người đánh liều xây nhà trái phép dù bị chính quyền lập biên bản. Gần đây, tranh thủ thời điểm sáp nhập xã và cuối nhiệm kỳ lãnh đạo xã, việc xây dựng trái phép lại tiếp diễn. Một số căn nhà được người dân xây dựng chóng vánh trong đêm để tránh bị lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý.

Cách kênh tiêu Vách Bắc không xa, kênh Vũ Giang đoạn qua địa phận xã Liên Thành, huyện Yên Thành cũng đang bị “bức tử” do tình trạng xây nhà trái phép trên bờ kênh và lòng kênh. Kênh Vũ Giang dài hơn 10km, có nhiệm vụ tiêu nước vào mùa mưa lũ cho các xã Đại Thành, Mỹ Thành, Liên Thành và Vân Tụ (huyện Yên Thành). Tình trạng người dân đổ đất đá san lấp mặt bằng, đúc cọc bê tông cơi nới ra dòng kênh để xây dựng nhà cửa thời gian qua làm ảnh hưởng đến dòng chảy, đặc biệt là việc tiêu thoát nước trong mùa mưa lũ.

Ông Nguyễn Bá Tấn - Chủ tịch UBND xã Liên Thành - cho biết, đây là hệ lụy do chính quyền xã bán đất trái thẩm quyền cho 76 hộ dân trước năm 1993. Quá trình giao đất không quy định diện tích, chiều sâu lô đất mà chỉ giao theo chiều rộng bám mặt đường. Các hộ dân mua đất đều có hóa đơn và nộp thuế hằng năm, đến nay gần 30/76 hộ dân đã được Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhiều hộ khác đã chuyển nhượng đất cho người khác và xây dựng nhà kiên cố. “Chúng tôi đang thực hiện giải pháp kiểm soát chặt chẽ, không để tình trạng xây dựng, cơi nới phát sinh thêm trong khi chờ phương án xử lý của các cấp” - ông Nguyễn Bá Tấn nói.

Bế tắc tìm phương án

Theo ông Nguyễn Bá Tấn, việc người dân xây dựng nhà ở lấn kênh Vũ Giang là vấn đề khiến lãnh đạo địa phương rất đau đầu, kéo dài qua nhiều năm nhưng đến nay vẫn chưa thể giải quyết dứt điểm. 2 phương án được đưa ra để xử lý vấn đề này bao gồm: di dời 76 hộ dân đã mua đất, xây nhà bên kênh Vũ Giang đến khu tái định cư mới; hoặc tiến hành nạo vét, xây dựng kè 2 bên bờ rồi nghiên cứu hợp thức hóa cho các hộ dân đã mua đất. Tuy nhiên, cả 2 phương án đều bế tắc. “Chúng tôi đã quy hoạch 20ha để làm khu tái định cư. Nhưng phương án này cần rất nhiều kinh phí để thực hiện, khó khả thi hơn việc xây kè dọc bờ kênh” - ông Nguyễn Bá Tấn nói.

Ở xã Đô Thành, Chủ tịch UBND xã Luyện Xuân Huệ nói, xã này cũng đã quy hoạch cánh đồng lúa rộng hơn 20ha để làm khu tái định cư cho các hộ dân sống bên bờ kênh Vách Bắc theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Nhưng đến nay việc di dời người dân đến nơi ở mới vẫn đang “nằm trên giấy” vì không có kinh phí để thực hiện và khó khăn trong việc xác định tính pháp lý của các hộ dân: có thuộc diện được bồi thường để di dời hay không.

Mới đây, khi thực hiện giải phóng mặt bằng làm đường cao tốc Bắc Nam, 8 hộ dân xây nhà trái phép trên hành lang kênh được bồi thường với giá 12,5 triệu đồng/m2 và hỗ trợ tài sản trên đất. Nhiều hộ dân sau đó viện dẫn lý do này để lén lút xây nhà trái phép.

Trước thực trạng này, UBND huyện Yên Thành đã yêu cầu xã Đô Thành lập 2 tổ gồm công an, công chức xã, giao 2 phó chủ tịch xã chỉ huy thay nhau túc trực ngày đêm tại các vị trí người dân đã xây móng nhà và những điểm đang có nguy cơ tiếp tục xây nhà trái phép trên kênh Vách Bắc. UBND huyện Yên Thành cũng đã lập 1 tổ công tác nhằm hướng dẫn, đôn đốc xã Đô Thành xử lý các hộ dân cố tình vi phạm, xác định mức độ vi phạm cụ thể của các hộ để tham mưu biện pháp xử lý.

Ông Nguyễn Văn Dương - Phó chủ tịch UBND huyện Yên Thành - cho biết, trong khi chờ phương án xử lý, UBND huyện yêu cầu xã Đô Thành và xã Liên Thành cắt cử lực lượng túc trực để kịp thời ngăn chặn và xử lý việc xây nhà lấn chiếm hành lang, lòng kênh. Riêng tại xã Đô Thành, huyện sẽ có phương án cưỡng chế phá dỡ đối với những hộ dân cố tình xây nhà trái phép trên kênh Vách Bắc.

“Mình đi kiểm tra thì họ nghỉ mà mình về thì họ làm. Có người thậm chí còn lợi dụng đêm khuya, trời mưa gió để xây nhà. Chỉ cần tranh thủ vài ngày nghỉ, hoặc chỉ cần 1 đêm là họ làm xong cái móng nhà nhỏ rồi dựng tôn lên” - ông Luyện Xuân Huệ nói và cho hay đây chỉ là giải pháp tạm thời. Nhiều nhà xây trái phép trên kênh Vách Bắc nay đã xuống cấp, hư hỏng. Để người dân làm mới hoặc sửa chữa, cơi nới thì xã phải chịu trách nhiệm, nhưng không cho dân sửa nhà để ở cũng rất nguy hiểm. Với thực tế này, chính quyền xã gặp rất nhiều khó khăn trong việc ngăn chặn xây nhà trái phép và giữ nguyên hiện trạng bờ kênh Vách Bắc.

“Bóp nghẹt” lòng sông để nuôi hàu Nhiều năm nay, sông Rác, đoạn chảy qua xã Cẩm Lĩnh, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh bị hàng chục hộ dân chiếm dụng trái phép, cắm hàng ngàn cọc bê tông và cọc tre xuống đáy để nuôi hàu. Khi thủy triều rút, cọc bê tông chi chít lộ ra như “trận địa bẫy chông” khiến diện tích mặt nước bị thu hẹp. Các bãi cọc này không chỉ gây ảnh hưởng đến cảnh quan, dòng chảy, khai thác thủy sản mà còn khiến việc đi lại của tàu thuyền, đặc biệt là vào mùa mưa lũ, gặp nhiều khó khăn. “Trận địa” cọc nuôi hàu “bóp nghẹt” lòng sông ở xã An Hòa Thực trạng chiếm dụng lòng sông nuôi hàu trái phép cũng diễn ra trên một số dòng sông ở tỉnh Nghệ An nhiều năm qua. Dọc bờ sông Mai Giang chảy từ phường Mai Hùng đến cửa biển Lạch Cờn (phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai) có hàng ngàn bè mảng kết bằng tre, xung quanh cọc tre đóng chi chít. Nhiều đoạn giàn tre nuôi hàu phủ kín quá 1/3 lòng sông. Tương tự, sông Hầu (đoạn đổ ra cửa biển ở xã An Hòa, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) cũng đang bị “bóp nghẹt” bởi hàng trăm giàn nuôi hàu bằng bè tre và cọc tre cắm chi chít, chiếm dụng 2/3 lòng sông. Lãnh đạo xã An Hòa cho biết có 20 hộ nuôi hàu gây ảnh hưởng đến việc đi lại của tàu thuyền, mùa mưa bão tiềm ẩn nguy hiểm cho phương tiện vào tránh trú. Chính quyền đang nỗ lực vận động người dân tháo dỡ, di chuyển lồng bè nuôi hàu ra khỏi lòng sông. Tuy nhiên, việc này không thể nhanh mà cần có thời gian vì ảnh hưởng đến đời sống và chuyển đổi nghề của người dân.

Phan Ngọc