Giúp con trai trở thành người đàn ông tốt

Lạc lối vì thiếu hình mẫu?

Joeli Brearley - một tác giả và nhà vận động nữ quyền tại Anh, người sáng lập tổ chức từ thiện Pregnant Then Screwed để chấm dứt tình trạng phân biệt đối xử với phụ nữ tại nơi làm việc - chia sẻ: “Một đài phát thanh đưa tin: theo nghiên cứu, gần một nửa số nam thanh niên tin rằng xã hội đã đi quá xa trong việc thúc đẩy bình đẳng giới, đến mức mọi người có nguy cơ phân biệt đối xử với nam giới. Con trai tôi cho biết đồng tình với ý kiến đó”. Cô nói thêm: “Tất nhiên là tôi không đồng ý, nhưng đó là cảm nhận của con tôi và tôi không muốn ép buộc nó nghĩ khác. Tôi đã dành cả thập kỷ để đấu tranh cho quyền của phụ nữ, nhưng tôi nhận ra rằng điều đó là vô ích trừ khi chúng ta hiểu những gì đang xảy ra với nam giới và trẻ em trai”.

Các bé trai cần được dạy dỗ bằng tình yêu thương, ý thức được sự quan trọng của bản thân, được tin tưởng… để có thể trở thành người đàn ông tốt trong tương lai - Ảnh minh họa: iStock

Chimamanda Adichie - một tác giả người Nigeria - có quan điểm tương tự. Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 3/2025, cô nói: “Các bé gái hiện có hình mẫu những người phụ nữ mà chúng ngưỡng mộ và noi theo. Nhưng tôi không nghĩ các bé trai có được điều tương tự, mà thay vào đó là những nhân vật và ý tưởng độc hại. Tôi ước những người đàn ông tốt sẽ đứng lên trở thành hình mẫu lý tưởng. Văn hóa không tạo ra chúng ta, chúng ta tạo ra văn hóa. Chúng ta có thể tái định nghĩa sự nam tính theo cách tương thích với bình đẳng giới”.

“Nam tính” là một khái niệm thường được đề cập đến tập hợp các hành vi và vai trò liên quan đến việc trở thành một cậu bé hoặc một người đàn ông. Các chuẩn mực truyền thống về nam tính là phải cứng rắn, hung hăng, thích mạo hiểm, khắc kỷ, dị tính, chai sạn về mặt cảm xúc, thống trị và ngược lại với nữ tính. Theo báo cáo năm 2024 của The Man Box - một nghiên cứu toàn diện tập trung vào thái độ đối với nam tính và hành vi của nam giới Úc từ 18-45 tuổi - khoảng 1/5 nam giới và thanh niên nước này ủng hộ nam tính theo khuôn mẫu nhưng điều đáng nói là khuôn mẫu đó được cho là thể hiện qua các hành vi có thể gây hại cho bản thân hoặc gây hại cho người khác. Một số thanh niên phải đối mặt với nguy hiểm như thiếu tình bạn thân thiết và sự hỗ trợ cộng đồng, dễ nghĩ đến việc tự sát, thực hiện hành vi liều lĩnh khi say rượu hoặc lái xe nguy hiểm. Theo Bộ Giáo dục Mỹ, nam sinh cũng có nhiều khả năng bị đình chỉ việc học do rối loạn hành vi.

Vai trò của gia đình và xã hội

Sẽ không công bằng nếu chúng ta chỉ trông chờ vào cha mẹ để giải quyết những tác hại mà nam sinh, nam thanh niên phải chịu đựng và gây ra, trong khi trường học, truyền thông xã hội, chính phủ và cộng đồng có thể chung tay. Tuy vậy, cha mẹ có thể là những người ảnh hưởng mạnh mẽ đến kiểu đàn ông mà con trai họ sẽ trở thành. Quan điểm của Mark - tài khoản @Scarefacemark trên TikTok với hơn 400.000 người theo dõi - đã gây tranh cãi: nếu cha mẹ nuôi dạy con trai giống như cách họ nuôi dạy con gái thì con trai họ lớn lên sẽ trở thành những người đàn ông tốt. Anh cho rằng, con trai phải tuân theo ít quy tắc hơn hoặc các quy tắc được thực thi ít nghiêm ngặt hơn so với các bạn nữ đồng trang lứa. Đồng thời con gái cũng được trao nhiều trách nhiệm hơn trong gia đình. Thông điệp này của Mark được nhiều người đồng tình. Một người phụ nữ có tài khoản @Frankieaab chia sẻ: “Ít ai dạy các bé trai phải tôn trọng cơ thể của mình và đó là lý do tại sao rất nhiều người đàn ông và bé trai không nhận ra rằng họ cũng đã từng bị xâm hại tình dục”.

Nicholeen Peck - dân biểu của tiểu bang Utah (Mỹ) và là diễn giả trong các chương trình cố vấn gia đình - lưu ý: con trai được lập trình để học bằng cách thực hành, gắn kết thông qua những thử thách chung và phát triển dưới sự hướng dẫn tận tình của người cố vấn. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều bé trai phải vật lộn để xác định mục đích hoặc vị trí của mình trong xã hội. Màn hình và trò chơi điện tử giúp họ thoát khỏi thế giới tạm thời nhưng cũng khiến họ trở nên cô lập và xa cách hơn. Kết quả là ngày càng có nhiều bé trai lớn lên mà không có ý thức rõ ràng về việc trở thành một người đàn ông tốt. Theo bà Peck, cha, chú, bác, ông, người lãnh đạo thanh thiếu niên hay hàng xóm đều có thể đóng vai trò quan trọng trong việc trở thành hình mẫu nam tính cho bé trai.

Giáo sư Michael Flood - nhà nghiên cứu về nam giới, nam tính và giới tính tại Đại học Công nghệ Queensland (Úc) - lưu ý: việc nói chuyện với các bé trai về nam tính sẽ hiệu quả hơn nếu chúng ta có cách tiếp cận tích cực và đồng cảm, tập trung vào việc hỗ trợ các bé xây dựng những mối quan hệ và tình bạn lành mạnh, công bằng. Tránh sử dụng ngôn ngữ không hữu ích khiến các bé trai có thái độ phòng thủ, chẳng hạn như gọi nam tính là “độc hại”. Ngoài ra, chúng ta cần hiểu rằng các bé trai có thể đã tiếp xúc lâu dài với những thông điệp độc hại về nam tính, vì vậy hãy kiên nhẫn, ủng hộ các bé khi từng bước khám phá những vấn đề này.

Ngọc Hạ (theo Meridian Magazine, The Guardian, Upworthy, The Times, The Nation)