Bỗng dưng nợ thuế ở công ty lạ hoắc

Bất an với khoản thuế “trên trời rơi xuống”

Anh K. cho biết, theo thông tin từ eTax Mobile, 2 công ty trên trú đóng ở Bình Dương và Cần Thơ. Anh đã dùng tính năng phản ánh thông tin sai lệch ngay trên ứng dụng eTax Mobile nhưng sau nhiều lần báo cáo, vẫn không nhận được phản hồi hay xác nhận nào từ cơ quan chức năng.
Do không thể giải quyết qua kênh trực tuyến, anh đành trực tiếp đến cơ sở thuế số 25 khu vực Bình Dương - nơi quản lý thuế của 1 trong 2 công ty khai vơ tên anh vào - và tốn gần 1 ngày đi đường, làm việc.

Tại đây, cán bộ thuế xác nhận, công ty này đã giải thể và đã hoàn thành nghĩa vụ thuế nên anh không cần phải đóng tiền nợ thuế. Còn với công ty ở Cần Thơ, tự tìm hiểu, anh thấy mình cũng chưa chịu khoản nợ thuế nào. Nhưng theo anh, việc không thể phản ánh thành công để gỡ bỏ thông tin sai lệch khiến anh không thể yên tâm bởi vẫn còn đó những rủi ro có thể phát sinh trong tương lai.

Người dân làm thủ tục khai, nộp thuế tại cơ quan thuế cơ sở 3 (TPHCM)

Theo thông tin từ Cục Thuế (Bộ Tài chính), ứng dụng eTax Mobile đã nhận trên 96.000 phản ánh về khai báo tổ chức chi trả không đúng với nội dung là “Tôi không làm tại công ty này” hay “Tôi không công tác tại đơn vị này”. Cục Thuế khẳng định, mọi phản ánh đều được ghi nhận để rà soát; nếu phát hiện sai phạm, cục sẽ xử phạt và yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp kê khai lại.

Cá nhân nên kiểm tra eTax Mobile 6 tháng/lần

Theo ông Nguyễn Thái Sơn - nguyên Trưởng phòng Thuế Thu nhập cá nhân, Cục Thuế TPHCM (nay là Thuế TPHCM) - có 2 nguyên nhân chính khiến thông tin cá nhân dễ bị doanh nghiệp lợi dụng để khai khống chi phí: do người dân vô tình để lộ thông tin; do doanh nghiệp lợi dụng công cụ tra cứu mã số thuế công khai rồi dùng số định danh của công dân để truy ra mã số thuế cá nhân, từ đó ngụy tạo hồ sơ lao động (hợp đồng, bảng lương, chứng từ chi trả) nhằm gian lận, giảm số thuế phải nộp cho ngân sách nhà nước. Ngoài trốn thuế, việc khai man này khiến người lao động bị gán những khoản thu nhập không có thực, có thể làm phát sinh nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân bất hợp lý.

Bà Ngô Thanh Hạnh - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Tư vấn và Đại lý thuế TPHCM - cho biết, tình trạng ai đó bị đưa tên vào danh sách khai thuế của doanh nghiệp không phải mới xảy ra gần đây. Tình trạng này chủ yếu do doanh nghiệp kê khai sai thông tin người lao động, bao gồm không giảm trừ người đã nghỉ việc hoặc cố tình khai khống chi phí tiền lương. Trước đây, người dân không có điều kiện tra cứu nên ít biết, nay có hệ thống eTax Mobile để tra nên người dân mới biết có thông tin sai lệch.

Theo bà, khi tra cứu thông tin thuế, người dân thường phát hiện mình nợ một số loại thuế mà lâu nay không để ý, gồm thuế thu nhập cá nhân từ tiền cho thuê tài sản (chẳng hạn từng cho thuê nhà, cho thuê mặt bằng, cho thuê xe nhưng không kê khai đầy đủ hoặc bên thuê kê khai thay nhưng không nộp); lệ phí môn bài đối với hộ kinh doanh hoặc cá nhân kinh doanh (từng đăng ký kinh doanh hộ gia đình, ngưng kinh doanh nhưng không làm thủ tục tạm ngừng hoặc giải thể đúng quy định); thuế thu nhập cá nhân từ tiền lương, tiền công (do doanh nghiệp khai sai hoặc khai khống chi phí tiền lương). Ngoài ra, còn có thuế từ các hoạt động thời vụ, cộng tác viên, như làm cho dự án ngắn hạn, nhận thù lao, hoa hồng, bản quyền… nhưng đơn vị trả thu nhập chưa khấu trừ thuế.

Theo bà Ngô Thanh Hạnh, có 2 nguyên nhân chính khiến nhiều người không biết mình đang có nghĩa vụ thuế cho đến khi kiểm tra eTax. Đó là do công tác thông báo và truyền thông của cơ quan thuế chưa phải lúc nào cũng đến được đúng người, đúng thời điểm. Trước đây, thông tin chủ yếu được gửi qua đường bưu điện hoặc thông báo cho doanh nghiệp; khi chuyển sang hình thức điện tử, ngành thuế chậm hướng dẫn người dân cách tra cứu và theo dõi nghĩa vụ thuế cá nhân. Bên cạnh đó, đa số người dân chưa có thói quen chủ động kiểm tra thông tin thuế của mình (thuế thu nhập cá nhân thường được doanh nghiệp khấu trừ và kê khai thay nên nhiều người nghĩ mình không cần làm gì thêm). Họ không biết rằng, khi doanh nghiệp kê khai sai, không nộp thuế đúng hạn thì nghĩa vụ thuế vẫn mang tên cá nhân.

Cũng theo bà, do một số khoản như thuế cho thuê tài sản, lệ phí môn bài hộ kinh doanh, thuế từ các hoạt động thời vụ thường phát sinh rải rác, không thường xuyên nên người dân dễ bỏ sót, nhất là khi họ chưa ý thức được rằng mình đang thuộc diện phải kê khai và nộp thuế. Bà khẳng định, lỗi không nằm ở một phía mà từ cả người nộp thuế lẫn cơ quan thuế. Việc tra cứu thông tin thường xuyên trên eTax Mobile là cách tốt nhất để người dân nắm rõ tình trạng thuế của mình và tránh những rủi ro không đáng có.

Theo bà Ngô Thanh Hạnh, có 3 giải pháp để hạn chế tình trạng “nợ thuế bất ngờ”. Thứ nhất, mỗi cá nhân nên hình thành thói quen kiểm tra eTax định kỳ, tối thiểu 6 tháng hoặc 1 năm/lần, giống như việc kiểm tra sao kê ngân hàng hay đánh giá sức khỏe tài chính. Đây là cách đơn giản nhất để phát hiện sớm sai sót, tránh bị tính tiền chậm nộp hoặc ảnh hưởng đến các giao dịch sau này, như vay vốn, sang tên tài sản hoặc quyết toán thuế.

Thứ hai, người dân cần hiểu rõ các loại thu nhập thuộc diện phải kê khai và nộp thuế.

Thứ ba, cơ quan thuế cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, hướng dẫn người dân về nghĩa vụ thuế và hoàn thiện hệ thống thuế điện tử, chẳng hạn cài đặt thêm tính năng cảnh báo tự động cho ứng dụng eTax, gửi thông báo qua tin nhắn, email hoặc ứng dụng khi phát sinh nghĩa vụ thuế; đơn giản hóa quy trình tra cứu và khiếu nại; hỗ trợ người dân cập nhật dữ liệu nhanh chóng, đặc biệt là trong các trường hợp bị doanh nghiệp kê khai sai.

Thanh Hoa