Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn: Cơ hội để nâng chất lượng, đổi mới toàn diện giáo dục

Trả lời báo chí trước thềm năm học mới 2025-2026, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho rằng, sự quan tâm và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục cùng với việc chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo đang mở ra cơ hội chưa từng có để nâng cao chất lượng và đổi mới toàn diện giáo dục.

Phóng viên: Thưa bộ trưởng, ông có thể nói rõ hơn về nhận định trên của mình?

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn: Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến giáo dục và xem giáo dục là quốc sách hàng đầu. Mới đây, Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển GD-ĐT. Đây là nền tảng chính trị quan trọng để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT vốn được xác lập từ Nghị quyết 29-NQ/TW (năm 2013) và tiếp tục được nhấn mạnh trong Kết luận số 91-KL/TW (năm 2024). Bộ GD-ĐT đang khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 71 và sẽ cụ thể hóa bằng Kế hoạch hành động của Bộ GD-ĐT để triển khai thực hiện ngay từ đầu năm học này.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn

Bộ đang xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển GD-ĐT và trước đó đã soạn dự thảo 4 đạo luật quan trọng gồm Luật Nhà giáo, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp sửa đổi. Dự kiến, 4 luật này sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua trong năm nay, tạo nền tảng vững chắc để vận hành một nền giáo dục hiện đại, đồng bộ, hiệu quả. Việc chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và tăng cường giáo dục STEM (các môn khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học) cũng mở ra cơ hội để ngành giáo dục bước vào giai đoạn nâng cao chất lượng, đổi mới toàn diện.

Bên cạnh cơ hội, ngành cũng đối mặt với nhiều thách thức. Việc vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đặt ra yêu cầu cao về quản trị sự thay đổi trong tổ chức, nhân sự và bộ máy. Ngành cũng phải giải quyết hiệu quả vấn đề công bằng giáo dục, dạy thêm - học thêm, tuyển dụng và luân chuyển giáo viên, nâng chất lượng phổ cập giáo dục.

* Ông đánh giá thế nào về lứa học sinh đầu tiên tốt nghiệp THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới (năm 2018)?

- Có nhiều điểm tích cực. Các em được trải nghiệm các hoạt động đa dạng, bộc lộ sở trường, lựa chọn môn học gắn với định hướng nghề nghiệp, tiếp cận tri thức toàn diện. Tuy nhiên, quá trình thực hiện chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 cũng bộc lộ một số bất cập. Cụ thể, ở cấp THPT, việc thiếu giáo viên, phòng học đã làm hạn chế việc lựa chọn môn học. Ở cấp THCS, năng lực giáo viên và học liệu chưa đồng đều khiến việc dạy môn tích hợp gặp khó.

Để khắc phục, ngày 5/8/2025, bộ đã ban hành Công văn số 4555/BGDĐT-GDPT yêu cầu các trường cấp THPT công khai kế hoạch tổ chức dạy và học các môn lựa chọn, phối hợp liên trường để mở rộng cơ hội cho học sinh; hỗ trợ học sinh khi cần điều chỉnh lựa chọn môn học; các trường cấp THCS tiếp tục bồi dưỡng giáo viên dạy tích hợp, biên soạn học liệu minh họa, triển khai mô hình cụm giáo viên hỗ trợ nhau.

Năm học 2025-2026, bộ sẽ đánh giá toàn diện chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 sau một chu kỳ triển khai nhằm làm rõ mức độ đạt được về phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; chỉ ra ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và đề ra giải pháp điều chỉnh, bảo đảm chương trình thực chất, hiệu quả, bền vững. Việc đánh giá tập trung vào các yếu tố cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý, chất lượng tập huấn, tính phù hợp của sách giáo khoa, hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá. Bộ cũng đánh giá việc dạy học các môn lựa chọn ở bậc THPT và hoạt động hướng nghiệp ở bậc THCS để bảo đảm quyền lựa chọn của học sinh là thực chất.

* Việc dạy thêm, học thêm có tác động lớn trong xã hội. Xin ông cho biết quan điểm quản lý của Bộ GD-ĐT về vấn đề này cũng như việc dạy học 2 buổi mỗi ngày?

- Về quản lý dạy thêm, học thêm, bộ tiếp tục kiên trì quan điểm “học thêm có thể đem lại sự củng cố kiến thức nhưng ít đem lại giá trị cho sự phát triển con người”. Cần tiếp tục chấn chỉnh những hệ lụy sâu xa của tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan. Trong năm học 2025-2026, bộ sẽ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các địa phương ban hành quy định quản lý dạy thêm, học thêm nhằm tăng cường trách nhiệm của chính quyền, đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông.

Thực hiện Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 6/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ về dạy học 2 buổi mỗi ngày, bộ đã chỉ đạo các trường xây dựng kế hoạch giáo dục thể hiện rõ phương án huy động, sử dụng nguồn lực để triển khai ở những nơi đủ điều kiện, trong đó cụ thể hóa nội dung, thời lượng, đối tượng học sinh, đồng thời phân công giáo viên hợp lý, đúng quy định. Kinh phí cho buổi học thứ hai chủ yếu từ ngân sách nhà nước, một phần từ nguồn xã hội hóa. Thời gian tới, bộ sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và chính quyền các địa phương xây dựng cơ chế, chính sách cụ thể về huy động kinh phí cho việc dạy học 2 buổi mỗi ngày.

* Nhiều địa phương vẫn còn tình trạng thiếu giáo viên. Bộ GD-ĐT có giải pháp gì để mở rộng nguồn tuyển và giữ chân giáo viên?

- Ngay sau khi Quốc hội thông qua Luật Nhà giáo, Bộ GD-ĐT đã chủ động xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành. Bộ đang xây dựng thông tư hướng dẫn về tuyển giáo viên với định hướng giao sở GD-ĐT chủ trì thực hiện, hoặc tham mưu UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền phù hợp với thực tiễn của địa phương. Cách này giúp thực hiện chủ trương giảm đầu mối trung gian, đồng bộ về chất lượng tuyển dụng (dự tuyển một lần nhưng được xét tuyển vào nhiều trường theo kết quả thi, xét), tiết kiệm chi phí, tăng cơ hội cho người tham gia tuyển dụng, góp phần khắc phục tình trạng thừa, thiếu cục bộ, đảm bảo cơ cấu đội ngũ theo cấp học, môn học, hoạt động giáo dục.

Bộ cũng đang hoàn thiện dự thảo quy định chi tiết về tiền lương, phụ cấp và các chính sách thu hút, hỗ trợ nhà giáo. Dự kiến tiền lương cơ bản của mọi nhà giáo đều tăng thêm ít nhất khoảng 2 triệu đồng, nhiều nhất có thể 5-7 triệu đồng/người/tháng. Tiền tăng thêm này chỉ tính với lương cơ bản, chưa tính với các loại phụ cấp khác.

* Xin cảm ơn bộ trưởng!

Dung Nhi (thực hiện)