Vi nhựa đang xâm nhập vào não của chúng ta

Những mảnh hạt nhựa nhỏ được tìm thấy khắp nơi quanh chúng ta - Ảnh: Marfella

Những mảnh vi nhựa bé nhỏ mà đôi khi mắt thường không thể nhìn thấy đã được các nhà nghiên cứu tìm thấy ở khắp mọi nơi từ đỉnh núi cao nhất đến đáy đại dương sâu thẳm. Chúng đang "bay phấp phới" trong không khí và chúng ta hít vào rồi ăn chúng. Vi nhựa cũng đã được phát hiện trong khắp cơ thể con người, bên trong máu, phổi, tim, gan, nhau thai, sữa mẹ... và nay thậm chí đã được tìm thấy trong não người.

Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Nature Medicine cho thấy, các mảnh nhựa siêu nhỏ có thể vượt qua hàng rào máu–não, vốn được coi là tấm lá chắn bảo vệ não bộ khỏi tác nhân có hại trong máu.

Nhóm tác giả đã phân tích mô não của 52 người hiến tặng tại bang New Mexico (Mỹ) vào hai thời điểm 2016 và 2024. Kết quả cho thấy hàm lượng vi nhựa trong não tăng khoảng 50% theo thời gian.

Trung bình, tổng khối lượng này tương đương một chiếc thìa nhựa (7–10g) - tương đương trọng lượng một cây bút sáp màu mới.

Theo trưởng nhóm nghiên cứu, nhà độc chất học Matthew Campen thì lượng vi nhựa trong mẫu não bệnh nhân sa sút trí tuệ cao hơn đáng kể so với nhóm không mắc bệnh.

Trước đó, một nghiên cứu đăng trên New England Journal of Medicine năm 2024 cho thấy sự hiện diện của vi nhựa trong mạch máu có liên quan đến nguy cơ đau tim, đột quỵ và tử vong sớm ở bệnh nhân xơ vữa động mạch. Các hạt nhựa sắc cạnh còn được phát hiện trong tế bào miễn dịch và mảng mỡ bám thành động mạch.

Trong một thí nghiệm được thực hiện trên chuột hồi tháng 1/2025, các nhà nghiên cứu Trung Quốc cho biết đã phát hiện vi nhựa trong não của chuột và tác động này có thể gây ra cục máu đông hiếm gặp vì nó cản trở các tế bào.

Nghiên cứu mới hồi tháng 7/2025 vừa qua ở Pháp cho thấy, các hạt vi nhựa đang có khắp trong nhà hay xe hơi của chúng ta. Vi nhựa chủ yếu đến từ sự phân rã của các vật liệu chứa nhựa như thảm, rèm, đồ nội thất, vải dệt và các chi tiết nhựa trong xe hơi. Kết quả của nghiên cứu mới cho thấy một người trưởng thành có thể hít trung bình tới 68.000 hạt vi nhựa mỗi ngày - cao gấp 100 lần so với ước tính trước đây. Đặc biệt, không khí trong xe hơi chứa tới 2.238 hạt vi nhựa/m3 - nhiều gấp 4 lần so với trong nhà (528 hạt/m³). Các nhà khoa học cũng lo ngại về tác động lâu dài của vi nhựa sẽ gây ra rối loạn nội tiết, ảnh hưởng thần kinh, nguy cơ vô sinh, dị tật bẩm sinh, tim mạch và ung thư.

Đứng trức những nghiên cứu này, nhiều chuyên gia y tế đã kêu gọi các chính phủ cần có các nguyên tắc phòng ngừa, để hạn mối đe dọa tiềm ẩn mà vi nhựa có thể gây ra.

"Bằng cách hành động ngay bây giờ để hạn chế phơi nhiễm, cải thiện phương pháp đánh giá rủi ro và ưu tiên các nhóm dân cư dễ bị tổn thương, chúng ta có thể giải quyết vấn đề cấp bách này trước khi nó leo thang thành một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng rộng lớn hơn", báo cáo nói thêm.

Theo Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc (UNEP), mỗi năm thế giới sản xuất hơn 400 triệu tấn nhựa, trong đó 50% là sản phẩm nhựa dùng một lần. Tuy nhiên, chỉ khoảng 15% trong số này được thu gom để tái chế, và tỷ lệ nhựa được tái chế thành sản phẩm mới chỉ vào khoảng 9%.

Theo dự đoán, lượng nhựa sẽ sản xuất ra thị trường sẽ gấp 3 lần vào năm 2060.

Trọng Trí (theo sciencealert)