Tranh luận viên chức có được làm việc “chân trong, chân ngoài”?

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (ảnh: QH)

Sáng 13/11, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Luật Viên chức (sửa đổi). Vấn đề quy định công chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập... được nhiều đại biểu quan tâm.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (TP Hải Phòng) cho rằng, đây là quy định mở đối với viên chức. Từ đó, viên chức có thể phát huy năng lực, chuyên môn, đóng góp cho xã hội.

Song việc này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng. Bởi vì, quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư.

"Cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác. quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư, đặc biệt ở vị trí quản lý", bà đề nghị.

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (tỉnh Đồng Tháp) đồng tình với quy định viên chức có quyền ký hợp đồng làm việc ngoài giờ. Tuy nhiên, đối với người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập, theo ông, nếu được phép ký hợp đồng làm việc bên ngoài cùng ngành nghề thì sẽ không khách quan trong quản lý.

“Ví dụ, một người đang làm giám đốc đơn vị sự nghiệp, nhưng lại ký hợp đồng làm việc ở một đơn vị ngoài, cùng lĩnh vực, thậm chí cũng giữ vị trí quản lý, cũng làm giám đốc, như vậy là không khách quan”, ông Hòa nói và đề nghị chỉ cho phép viên chức và cấp phó của người đứng đầu được ký hợp đồng làm việc ngoài nhiệm vụ chính.

Ông nói thêm: “Nếu muốn làm việc ngoài thì nên nghỉ, ra ngoài làm hẳn, chứ không thể vừa lãnh đạo trong cơ quan nhà nước vừa làm giám đốc hoặc làm việc quản lý cho một đơn vị ngoài cùng ngành nghề; điều đó dễ dẫn đến xung đột lợi ích, tư lợi, ảnh hưởng đến công bằng trong quản lý”.

Đại biểu Trần Văn Lâm - ảnh: QH

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) đề nghị viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

Điều này nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong, chân ngoài”, tránh xung đột lợi ích, nhất là trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học. Nơi ranh giới giữa công vụ là lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn.

Bấm nút tranh luận, đại biểu Trần Văn Lâm (tỉnh Bắc Ninh) không đồng tình với quan điểm trên. Đại biểu cho rằng, viên chức đang làm việc rất giỏi ở lĩnh vực mình công tác.

Nếu hạn chế không cho hoạt động trong lĩnh vực đang hoạt động thì quyền này không mang lại ý nghĩa, “cho cũng gần như không cho”.

Theo ông, đây là biểu hiện của tư duy “không quản được thì cấm”. Điều quan trọng, cốt lõi là làm sao quản lý trong cơ sở sự nghiệp công lập.

Lo viên chức lạm dụng quyền để “né” nhiệm vụ Đại biểu Vương Thị Hương - ảnh: QH Đại biểu Vương Thị Hương (Tuyên Quang) nêu, dự thảo quy định, viên chức được từ chối thực hiện công việc hoặc nhiệm vụ nếu cho rằng công việc hoặc nhiệm vụ đó trái với quy định của pháp luật. Đại biểu chỉ ra, cụm từ “cho rằng” mang tính chủ quan, chưa có tiêu chí hay căn cứ cụ thể để xác định thế nào là “trái với quy định của pháp luật”. “Nếu không quy định rõ ràng có thể xảy ra tình trạng viên chức lạm dụng quyền từ chối để né tránh nhiệm vụ. Ngược lại, người dám từ chối thực hiện nhiệm vụ trái với pháp luật có thể bị trù dập, đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ nếu như không có cơ chế bảo vệ rõ ràng”, bà nói. Mặt khác nếu không có quy trình, cơ chế xem xét cụ thể, viên chức dù nhận thấy mệnh lệnh sai, trái với pháp luật cũng không dám từ chối, vì sợ bị quy là chống lệnh, vi phạm kỷ luật. Quy định này dù có ý nghĩa bảo vệ viên chức trước những mệnh lệnh sai trái với pháp luật nhưng khó phát huy hiệu quả thực chất trong thực tiễn. Do đó, đại biểu kiến nghị điều chỉnh theo hướng:“Khi nhận thấy công việc hoặc nhiệm vụ được giao có dấu hiệu trái với quy định của pháp luật, viên chức có quyền báo cáo bằng văn bản nêu rõ căn cứ cho người giao nhiệm vụ và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập. Người đứng đầu có trách nhiệm xem xét, trả lời bằng văn bản trong thời hạn nhất định. Trong thời gian chờ kết luận, viên chức được tạm hoãn thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi không gây hậu quả nghiêm trọng; nếu người đứng đầu yêu cầu thực hiện bằng văn bản thì viên chức phải chấp hành nhưng không phải chịu trách nhiệm pháp lý nếu có hậu quả phát sinh”.

Minh Quang