Tạo hình nhân vật của “Lệ Chi Viên! Bí mật vườn Lệ Chi” có khác lạ?

Phục trang vở Lệ Chi Viên! Bí mật vườn Lệ Chi được Nhà hát Kịch IDECAF chủ trương bám sát lịch sử, theo các tài liệu nghiên cứu, hết sức có thể.

“Tôi đã xem Bí mật vườn Lệ Chi cách đây hơn 10 năm và rất thích, rất trông chờ sự trở lại của vở diễn. Tuy nhiên, phần phục trang và tạo hình nhân vật lần này với tôi khá lạ mắt, hoàn toàn khác với ấn tượng thường thấy của mình khi xem các vở diễn sử Việt. Được biết, Nhà hát Kịch IDECAF chủ trương bám sát tài liệu lịch sử về bối cảnh, phục trang nên tôi càng tò mò, háo hức được xem vở” – chị Ái Khoa (quận 1), một khán giả kịch lâu năm, chia sẻ.

Những băn khoăn của chị Ái Khoa không phải là cá biệt, cũng là điều ê-kíp vở diễn từng cân nhắc với mong muốn cân bằng giữa tính chân thật của lịch sử, thẩm mỹ sân khấu và cả thói quen của người xem.

Kiểu tóc bới cao của các nhân vật nữ trong hậu cung triều hậu Lê khá lạ mắt với khán giả.

Theo anh Phan Ngọc Tuấn, phụ trách thiết kế phục trang của Nhà hát Kịch IDECAF, có một thời gian dài vì thiếu tài liệu tham khảo, thiếu điều kiện nghiên cứu, mà phục trang sân khấu được thực hiện chủ yếu theo phong cách ước lệ.

“Cứ vua là vẽ rồng, hoàng hậu là vẽ phụng, hễ tuồng sử Việt là đội mấn… Từ đó, tạo nên thói quen cho người xem nhìn các hoa văn, phụ kiện đó mà định hình nhân vật. Cho nên khi thấy vải vóc trơn, mũ mão không rồng phượng thì nhiều người sẽ thấy lạ, thậm chí thắc mắc đó có phải là trang phục Việt Nam không?

Như vở Lệ Chi Viên! Bí mật vườn Lệ Chi lần này, các kiểu tóc bới cao, mão đội đầu của các phi tần trong hậu cung nhà Lê chắc chắn rất lạ mắt. Nhưng đấy đều được thực hiện từ các kết quả nghiên cứu qua nhiều tài liệu, sách báo lịch sử, đặc biệt tham khảo từ công trình nghiên cứu Ngàn năm áo mũ của nhà nghiên cứu Trần Quang Đức” – anh Ngọc Tuấn cho biết.

Phục trang của vua Lê Thái Tông và Thần phi Nguyễn Thị Anh không thêu rồng, thêu phượng như mặc định của nhiều khán giả khi xem vở diễn sân khấu có bối cảnh cổ trang.

Lệ Chi Viên! Bí mật vườn Lệ Chi là vở diễn nối tiếp Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử trong chương trình Sân khấu Sử Việt học đường của Nhà hát Kịch IDECAF. So với Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt - Người mang 9 án tử với trang phục triều Nguyễn vẫn được bảo tồn đến hôm nay thì phần chuẩn bị phục trang của Lệ Chi Viên! Bí mật vườn Lệ Chi rất khó khăn.

Giai đoạn này gần như không còn hình ảnh cụ thể, đa số được phục dựng qua các tranh tượng trong đình chùa, các bức tranh, bức vẽ truyền thần lưu truyền trong dân gian.

“Dĩ nhiên vất vả và tốn kém hơn nhiều so với cách làm phục trang sân khấu thông thường, nhưng chúng tôi muốn hướng đến khán giả trẻ, đặc biệt là khán giả từ học đường, nhằm tạo không gian học tập, tìm hiểu lịch sử - văn hóa cho các em thông qua các yếu tố bối cảnh, phục trang, âm nhạc, đạo cụ… của tác phẩm. Cho nên, ưu tiên trước hết là phải làm đúng” – “ông bầu” Huỳnh Anh Tuấn của Nhà hát Kịch IDECAF cho biết.

Tạo hình Nguyễn Trãi đội mũ Ô sa (có cánh chuồn) có tham khảo từ tranh vẽ còn truyền lại.

Các hoạn quan đội mũ Đinh tự (chữ Đinh).

Theo ông Huỳnh Anh Tuấn, phục trang trong vở Lệ Chi Viên! Bí mật vườn Lệ Chi đã nỗ lực bám sát các nghiên cứu về y trang triều Hậu Lê, với: mũ Xung thiên của vua, Thái hậu Nguyễn Thị Anh (người đứng đầu hậu cung) đội Phượng quan, Tiệp dư Ngọc Dao đội vương miện, Nguyễn Trãi đội mũ Ô sa, quan nhân trong triều có mũ Đinh tự, các học trò đội mũ Bình đính… cùng các loại áo giao lĩnh, viên lĩnh, đối khâm…

Thứ bậc nơi hậu cung thể hiện qua mũ mão của các phi tử.

Các học trò đội mũ Bình đính (mũ vuông, đỉnh bằng).

Tạo hình của nhân vật Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ.

“Có thể sẽ có tranh cãi về thẩm mỹ sân khấu khi khán giả nhìn chưa quen, nhưng đã đến lúc “tập” cho khán giả và cả chính chúng ta quen với những hình ảnh đúng về lịch sử dân tộc. Trước đây vì thiếu thông tin, thiếu điều kiện nghiên cứu, chúng ta có thể cách điệu, ước lệ. Chứ thời buổi hiện nay thì không cho phép sự hời hợt, thiếu nghiêm cẩn trong các dự án lịch sử” – ông Tuấn nói.

Đông A