Cùng hành động để trẻ bớt phụ thuộc vào màn hình điện tử

Kết quả nghiên cứu ở Singapore cho thấy việc sử dụng màn hình điện tử quá nhiều ở trẻ 12 tháng tuổi có thể làm suy yếu chức năng trí não khi trẻ lên 9 tuổi - Nguồn ảnh: iStock

Khó cấm trẻ em dùng thiết bị công nghệ

Luật cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội của Úc đã làm bùng nổ cuộc tranh luận về thời lượng và mức độ tiếp xúc với nội dung kỹ thuật số ở trẻ em. Theo luật mới sẽ có hiệu lực đầy đủ vào cuối năm 2025, trẻ em dưới 16 tuổi tại Úc sẽ không được phép sở hữu tài khoản trên các mạng xã hội như Facebook, X, Instagram, TikTok và Snapchat.

Bộ trưởng Bộ Phát triển Kỹ thuật số và Thông tin Singapore Rahayu Mahzam cũng cho biết vào ngày 7/1: chính phủ nước này đang đàm phán với Úc để chia sẻ kết quả nghiên cứu về tính hiệu quả của lệnh cấm trên, nhằm hướng đến biện pháp tương tự.

Bộ trưởng Bộ Truyền thông và Kỹ thuật số Indonesia Meutya Hafid tuyên bố: Chính phủ Indonesia đang soạn thảo các quy định để thiết lập giới hạn độ tuổi tối thiểu của người dùng truy cập mạng xã hội, nhằm bảo vệ trẻ em khỏi nội dung có hại. Bà cho biết trong cuộc họp báo ngày 13/1: “Chúng tôi muốn tiến hành một nghiên cứu toàn diện trước khi chính phủ ban hành một quy định chặt chẽ hơn”.

Với màn hình điện tử, trẻ em không chỉ lướt mạng xã hội mà còn đắm chìm trong trò chơi, những nội dung phát trực tuyến và nhiều lựa chọn giải trí kỹ thuật số khác. Người lớn không thể cắt đứt mối liên hệ của trẻ em với thế giới kỹ thuật số, bởi bọn trẻ sẽ tìm mọi cách để quay lại, lén lút và thiếu kiểm soát hơn. Lệnh cấm có vẻ là một giải pháp đem lại hiệu quả nhanh chóng nhưng nó không dạy trẻ cách điều hướng trong thế giới kỹ thuật số một cách có trách nhiệm.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế Singapore, trẻ em từ 18-36 tháng tuổi nên có thời gian sử dụng màn hình dưới 1 giờ mỗi ngày. Tuy vậy, nghiên cứu của tổ chức Suncare SG (Singapore) phát hiện: 9/10 phụ huynh dù hiểu rằng khoảng thời gian vui chơi không liên quan thiết bị điện tử là quan trọng nhưng họ vẫn cho phép trẻ mẫu giáo sử dụng thiết bị trong 1-2 giờ vào cuối tuần. Khi cha mẹ thường làm việc toàn thời gian và trẻ em được người giúp việc hoặc ông bà chăm sóc, việc thực thi các quy tắc về thời gian dùng thiết bị là rất khó. Lúc trẻ bước vào giai đoạn thanh thiếu niên, nhu cầu sử dụng thiết bị độc lập để giao lưu và định hình bản sắc cá nhân lại càng tăng.

Xây dựng cộng đồng và môi trường đô thị

Quá trình nuôi dạy trẻ “không màn hình” không chỉ là nhiệm vụ của gia đình. Cha mẹ, hàng xóm, cơ quan chức năng và thậm chí cả các công ty công nghệ phải hợp tác với nhau để cung cấp các giải pháp thay thế. Các nhà quy hoạch đô thị và doanh nghiệp phát triển nhà ở cần chú ý bổ sung nhiều tiện nghi hơn như sân chơi, vườn cây và sân cộng đồng trong các dự án khu dân cư tương lai. Trẻ em được hưởng lợi rất nhiều từ việc giao tiếp xã hội sớm.

Theo sáng kiến​ Learning Through Play của Quỹ LEGO (Đan Mạch), trẻ em tham gia các trò chơi có cấu trúc với bạn bè thường xuyên sẽ phát triển ngôn ngữ, kỹ năng giải quyết vấn đề tốt hơn và trí tuệ cảm xúc được cải thiện. Điều này đặc biệt đúng trong các môi trường như nhóm chơi, câu lạc bộ gia đình hoặc trường mẫu giáo mở - nơi trẻ được khuyến khích tương tác với người khác trong một môi trường an toàn, được hỗ trợ.

Cha mẹ cũng cần chủ động tạo ra các nhóm hỗ trợ nuôi dạy con cái, nơi các gia đình chia sẻ, giúp đỡ nhau chăm sóc trẻ em và tổ chức các buổi chơi hoặc hoạt động nhóm. Các hoạt động có tổ chức như lớp học nghệ thuật, âm nhạc hay nhóm khám phá thiên nhiên đóng vai trò nền tảng để gắn kết gia đình.

Tại Anh, các tổ chức như National Childbirth Trust điều hành các nhóm chơi thường xuyên và các cuộc họp hỗ trợ cho những người vừa bắt đầu làm cha mẹ. Tại đây, phụ huynh có thể thảo luận tự do về các chủ đề như cho con bú, rèn giấc ngủ, trong khi con cái của họ tham gia các trò chơi có giám sát.

Cuối cùng, thay vì áp đặt các hạn chế về độ tuổi và lệnh cấm hoàn toàn, hãy khuyến khích các công ty công nghệ, nền tảng truyền thông xã hội và nhà phát triển trò chơi đóng góp các giải pháp. Vào năm 2023, nhà sản xuất trò chơi điện tử Electronic Arts đã ra mắt FC Futures, một sáng kiến ​​trị giá 10 triệu USD nhằm cải thiện khả năng tiếp cận bóng đá thông qua các sân bóng được tân trang.

Tương tự, nhà xuất bản số 8th Note Press của công ty ByteDance sẽ phát hành sách in vào năm 2025. Các tựa sách dự kiến tập trung những thể loại phổ biến với người dùng TikTok trẻ tuổi, chẳng hạn như tiểu thuyết lãng mạn và tiểu thuyết dành cho thanh thiếu niên.

Linh La

(theo CNA, Titis, Straits Times, Phys.org, Jakarta Globe)