Công khai hành vi lãng phí để tăng tính răn đe

Công khai hành vi lãng phí

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (tỉnh Khánh Hòa) cho rằng, từ năm 2013, Quốc hội đã ban hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nhưng tình trạng lãng phí vẫn diễn ra ở nhiều lĩnh vực, từ quản lý ngân sách nhà nước, đầu tư công, quản lý tài sản công đến tổ chức bộ máy và quản lý sử dụng lao động...

Bà hy vọng dự thảo Luật Tiết kiệm, Chống lãng phí sẽ tạo ra bước đột phá, trong đó nổi bật là quy định công khai hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý, kèm theo thông tin về cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm. Quy định mới này góp phần tăng tính răn đe, trách nhiệm giải trình và là công cụ để nhân dân giám sát việc thực thi luật pháp. Để quy định đi vào thực tiễn, bà đề nghị dự thảo quy định rõ về thời điểm công khai: “Sau bao lâu kể từ khi phát hiện, xử lý hành vi lãng phí thì phải công khai? Theo tôi, nếu không có mốc thời gian cụ thể thì việc công khai có thể bị chậm trễ, làm giảm tác dụng của chính sách”.

Bà Mỹ Hương cũng kiến nghị bổ sung biện pháp chế tài trong trường hợp không công khai, chậm công khai hoặc công khai không đầy đủ, mang tính hình thức, chẳng hạn niêm yết ở nơi ít người qua lại. Về hình thức công khai, bà đề nghị phải đổi mới, tập trung ở môi trường điện tử và báo chí. Bà cũng đề nghị cơ quan soạn thảo luật nghiên cứu, bổ sung hình thức niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan hoặc thông báo qua hệ thống loa phát thanh để mọi người dân được biết.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (TP Hải Phòng) đóng góp ý kiến tại hội nghị

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (tỉnh Quảng Trị) băn khoăn về việc cung cấp, xử lý thông tin phát hiện lãng phí và bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí: “Thông tin về người chống lãng phí sẽ được bảo mật ra sao?”. Theo bà, dự thảo luật cần quy định rõ để tránh việc người cung cấp thông tin có thể bị trả thù, trù dập bằng nhiều phương thức, thủ đoạn. Ngoài ra, phải quy định rõ quyền được biết về việc xử lý của các cơ quan chức năng đối với thông tin mà họ đã cung cấp, như vậy mới khuyến khích công dân tham gia đấu tranh phòng, chống lãng phí.

Nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (TP Hải Phòng) cho rằng, dự thảo luật cần có cơ chế nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác cho công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí để xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn xã hội. Dự thảo luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân theo hướng khuyến khích, định hướng. Quy định này là phù hợp nhưng nên giao cho cơ quan chức năng như MTTQ Việt Nam cụ thể hóa hành vi thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư. Thông qua hoạt động này, trong các cộng đồng cư dân sẽ có quy tắc xử sự chung, bàn bạc, quyết định và thực hiện.

Bà Mai Thoa nói: “Nếu không có hướng dẫn cụ thể, rất có thể trong hương ước, quy ước sẽ quy định rất chung chung về tiết kiệm, chống lãng phí, khó đẩy mạnh việc thực hiện phong trào và nâng cao văn hóa tiết kiệm trong đời sống sinh hoạt của nhân dân”. Bà đề nghị có các quy định về nêu gương, tôn vinh, khen thưởng và phê bình trong cộng đồng để thực hiện tốt nhất chủ trương “tiết kiệm là mục tiêu, chống lãng phí là nhiệm vụ” trong toàn xã hội.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (TP Huế) lại cho rằng, do phạm vi của dự thảo luật rộng nên có quy định chưa nhất quán với cách tiếp cận của đa số luật chuyên ngành, từ đó khó xác định biện pháp chế tài. Bà đề nghị phân biệt rõ khu vực công và tư, chỉ điều chỉnh đối với khu vực ngoài nhà nước khi liên quan nguồn lực nhà nước, nguồn lực công.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (TP Cần Thơ) góp ý, dự thảo đã có quy định về xử lý vi phạm và bồi thường thiệt hại nhưng chưa cụ thể hóa việc miễn trừ và giảm nhẹ trách nhiệm cho cán bộ sáng tạo. Điều này có thể dẫn đến sự e ngại đối với công tác đổi mới sáng tạo trong thực tiễn. Bà đề nghị ban soạn thảo cân nhắc bổ sung nội dung cụ thể hóa việc miễn trừ, giảm nhẹ trách nhiệm pháp lý đối với cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo để khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.

Tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho hay, các nội dung về cơ chế phát hiện, xử lý hành vi lãng phí, quyền và trách nhiệm của các cơ quan liên quan, thời điểm công khai kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí... đang được quy định chi tiết trong Nghị định số 84 của Chính phủ. Dự thảo luật này đã kế thừa các quy định hiện hành, đồng thời tuân thủ nguyên tắc lập pháp là không luật hóa những nội dung đã được thực hiện ổn định trong các văn bản dưới luật. Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, chỉnh lý, đảm bảo các quy định trong dự thảo luật được cụ thể hóa hơn các văn bản hướng dẫn thi hành, đảm bảo tính rõ ràng và tính khả thi cao.

Công khai hành vi lãng phí

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (tỉnh Khánh Hòa) cho rằng, từ năm 2013, Quốc hội đã ban hành Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nhưng tình trạng lãng phí vẫn diễn ra ở nhiều lĩnh vực, từ quản lý ngân sách nhà nước, đầu tư công, quản lý tài sản công đến tổ chức bộ máy và quản lý sử dụng lao động...

Bà hy vọng dự thảo Luật Tiết kiệm, Chống lãng phí sẽ tạo ra bước đột phá, trong đó nổi bật là quy định công khai hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý, kèm theo thông tin về cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm. Quy định mới này góp phần tăng tính răn đe, trách nhiệm giải trình và là công cụ để nhân dân giám sát việc thực thi luật pháp. Để quy định đi vào thực tiễn, bà đề nghị dự thảo quy định rõ về thời điểm công khai: “Sau bao lâu kể từ khi phát hiện, xử lý hành vi lãng phí thì phải công khai? Theo tôi, nếu không có mốc thời gian cụ thể thì việc công khai có thể bị chậm trễ, làm giảm tác dụng của chính sách”.

Bà Mỹ Hương cũng kiến nghị bổ sung biện pháp chế tài trong trường hợp không công khai, chậm công khai hoặc công khai không đầy đủ, mang tính hình thức, chẳng hạn niêm yết ở nơi ít người qua lại. Về hình thức công khai, bà đề nghị phải đổi mới, tập trung ở môi trường điện tử và báo chí. Bà cũng đề nghị cơ quan soạn thảo luật nghiên cứu, bổ sung hình thức niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan hoặc thông báo qua hệ thống loa phát thanh để mọi người dân được biết.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (tỉnh Quảng Trị) băn khoăn về việc cung cấp, xử lý thông tin phát hiện lãng phí và bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí: “Thông tin về người chống lãng phí sẽ được bảo mật ra sao?”. Theo bà, dự thảo luật cần quy định rõ để tránh việc người cung cấp thông tin có thể bị trả thù, trù dập bằng nhiều phương thức, thủ đoạn. Ngoài ra, phải quy định rõ quyền được biết về việc xử lý của các cơ quan chức năng đối với thông tin mà họ đã cung cấp, như vậy mới khuyến khích công dân tham gia đấu tranh phòng, chống lãng phí.

Nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (TP Hải Phòng) cho rằng, dự thảo luật cần có cơ chế nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác cho công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí để xây dựng văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí trong toàn xã hội. Dự thảo luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân theo hướng khuyến khích, định hướng. Quy định này là phù hợp nhưng nên giao cho cơ quan chức năng như MTTQ Việt Nam cụ thể hóa hành vi thực hành tiết kiệm, chống lãng phí vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư. Thông qua hoạt động này, trong các cộng đồng cư dân sẽ có quy tắc xử sự chung, bàn bạc, quyết định và thực hiện.

Bà Mai Thoa nói: “Nếu không có hướng dẫn cụ thể, rất có thể trong hương ước, quy ước sẽ quy định rất chung chung về tiết kiệm, chống lãng phí, khó đẩy mạnh việc thực hiện phong trào và nâng cao văn hóa tiết kiệm trong đời sống sinh hoạt của nhân dân”. Bà đề nghị có các quy định về nêu gương, tôn vinh, khen thưởng và phê bình trong cộng đồng để thực hiện tốt nhất chủ trương “tiết kiệm là mục tiêu, chống lãng phí là nhiệm vụ” trong toàn xã hội.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (TP Huế) lại cho rằng, do phạm vi của dự thảo luật rộng nên có quy định chưa nhất quán với cách tiếp cận của đa số luật chuyên ngành, từ đó khó xác định biện pháp chế tài. Bà đề nghị phân biệt rõ khu vực công và tư, chỉ điều chỉnh đối với khu vực ngoài nhà nước khi liên quan nguồn lực nhà nước, nguồn lực công.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (TP Cần Thơ) góp ý, dự thảo đã có quy định về xử lý vi phạm và bồi thường thiệt hại nhưng chưa cụ thể hóa việc miễn trừ và giảm nhẹ trách nhiệm cho cán bộ sáng tạo. Điều này có thể dẫn đến sự e ngại đối với công tác đổi mới sáng tạo trong thực tiễn. Bà đề nghị ban soạn thảo cân nhắc bổ sung nội dung cụ thể hóa việc miễn trừ, giảm nhẹ trách nhiệm pháp lý đối với cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo để khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.

Tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho hay, các nội dung về cơ chế phát hiện, xử lý hành vi lãng phí, quyền và trách nhiệm của các cơ quan liên quan, thời điểm công khai kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí... đang được quy định chi tiết trong Nghị định số 84 của Chính phủ. Dự thảo luật này đã kế thừa các quy định hiện hành, đồng thời tuân thủ nguyên tắc lập pháp là không luật hóa những nội dung đã được thực hiện ổn định trong các văn bản dưới luật. Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan rà soát, chỉnh lý, đảm bảo các quy định trong dự thảo luật được cụ thể hóa hơn các văn bản hướng dẫn thi hành, đảm bảo tính rõ ràng và tính khả thi cao.

Như Diệp