Câu chuyện nhân văn phía sau nghề hóa trang cho người chết

Ông Yoshihiro Naoshima - một thợ chuyên hóa trang cho người đã mất tại Dịch vụ ướp xác Hokuriku ở Kanazawa - Ảnh: The Japan News

Nghề hóa trang cho người đã khuất

Trang điểm, hóa trang, bảo quản xác đang trở thành một nghề ngày càng phổ biến ở Nhật Bản. Quy trình này bắt đầu theo trình tự từ sự kết hợp giữa khử trùng, bảo quản thi thể và phục hồi thẩm mỹ. Tất cả nhằm giúp các gia đình thêm một cơ hội cuối cùng để nhìn thấy những người thân yêu của họ bình thường, quen thuộc như trong cuộc sống hằng ngày.

"Nhiệm vụ của chúng tôi là khôi phục lại hình ảnh của người đã khuất", anh Yoshihiro Naoshima - một thợ ướp xác tại Dịch vụ ướp xác Hokuriku ở Kanazawa - chia sẻ. Người đàn ông 33 tuổi này đã xử lý khoảng 1.500 trường hợp trong thời gian qua.

Yoshihiro Naoshima đến với nghề hóa trang cho người chết kể từ sau khi cha anh từ giã cõi đời. Đó là năm anh đang học năm cuối trung học, người cha thân yêu đã đột ngột qua đời ở tuổi 42 do đột quỵ. Bi kịch này cuối cùng đã thúc đẩy Yoshihiro Naoshima quyết định tham gia vào ngành công nghiệp tang lễ.

"Không thể chấp nhận thực tế về cái chết của cha, tôi đã tìm thấy niềm an ủi từ một nhân viên nhà tang lễ, người đã dành thời gian để nghe tôi tâm sự về cha mình", Yoshihiro Naoshima nói. Trải nghiệm này đã để lại ấn tượng lâu dài và anh nhận ra rằng tham gia vào thực hiện đám tang còn có nghĩa là hỗ trợ mọi người về mặt tinh thần. Vì thế, anh gia nhập một công ty tang lễ ở Osaka ở tuổi 23.

Yoshihiro Naoshima kể, một trải nghiệm để lại ấn tượng lớn đối với anh với tư cách là một người hóa trang xác chết là trường hợp của một bà mẹ 2 con chết sau khi bị tai nạn xe hơi. Cơ thể cô bị tổn thương nặng, với nhiều vết thương và gãy xương trên mặt. Người chồng dù không muốn nhưng vẫn miễn cưỡng để 2 đứa con nhỏ của mình được nhìn thấy mẹ lần cuối.

Thế là, Naoshima đã sử dụng bông và các vật liệu khác để khôi phục hình dạng khuôn mặt của người mẹ. Anh khâu lại vết thương cho cô, sau đó hóa trang để gương mặt không thể nhìn thấy vết khâu, thậm chí là làm mịn da cho cô.

Khi nhìn thấy hình ảnh vợ sau hóa trang, người chồng đã bật khóc và nói với Naoshima: "Tôi rất biết ơn, tôi rất vui vì các con tôi có thể nhìn thấy mẹ mình vẫn đẹp".

Yoshihiro Naoshima muốn rơi nước mắt khi thấy 2 đứa trẻ lặng lẽ đặt những bức thư "Gửi mẹ" vào trong quan tài. "Tôi có trách nhiệm đảm bảo rằng tang quyến không hối tiếc về cuộc chia tay cuối cùng của họ" - Naoshima chia sẻ.

Nghề bị xem nhẹ

Theo Hiệp hội Khoa học tang lễ quốc tế Nhật Bản (IFSA), số lượng trường hợp sử dụng dịch vụ bảo quản và hóa trang cho người đã khuất ở Nhật Bản lần đầu tiên vượt quá 10.000 trong năm 2000, tăng từ 191 trường hợp trong năm 1988, khi cơ sở đầu tiên về ngành này được thành lập.

Sự gia tăng này một phần là do sự chú ý của việc bảo quản xác sau trận động đất lớn Hanshin năm 1995. Đến năm 2024, con số này đã tăng lên 82.068 và số lượng cơ sở chuyên phục vụ dịch vụ này đã lên đến 90 công ty chỉ trong 10 năm.

Mặc dù nhu cầu ngày càng nhiều nhưng Nhật Bản đang thiếu hụt những người làm thợ hóa trang. Để có thể làm thợ hóa trang và bảo quản cho người chết, người thợ phải theo học một trường dạy nghề 2 năm và vượt qua kỳ thi chứng chỉ IFSA hoặc có giấy phép ở nước ngoài.

Tính đến giữa năm 2025, số người làm công việc bảo quản xác, hóa trang đang hoạt động chỉ là 237 trong tổng số 350 người được cấp chứng nhận. "Thực tế thì chúng tôi cần gấp đôi số người làm nghề này", Tổng thư ký IFSA Yuji Kato nói.

Naoshima nói về nghề hóa trang và bảo quản thi thể là nghề không chỉ làm đẹp cho người vừa mất mà còn nâng đỡ, thấu hiểu người ở lại: "Chúng tôi cố gắng để tang quyến nói lời tạm biệt cuối cùng theo cách trân trọng nhất bên cạnh đó cũng giúp mọi người đối phó với nỗi buồn mất người thân" - Naoshima chia sẻ.

Mặc dù nghề này vất vả và nhiều áp lực cũng như căng thẳng nhưng nhiều người làm nghề này không được đánh giá cao ở Nhật Bản. Yuko Nakajima - một nữ nhân viên làm việc cho Aqua Quality Staff Co. có trụ sở tại Tokyo - cho biết cô đã bị nhiều người tỏ ra khinh thường khi biết cô làm việc với người chết. "Cả bố mẹ tôi cũng không hoàn toàn ủng hộ công việc này. Nhưng một khi mọi người nhìn thấy những gì chúng tôi đang làm, chắc chắn họ sẽ thay đổi suy nghĩ”.

Yuko cho biết cô phải xử lý nhiều xác chết với các giai đoạn phân hủy khác nhau. Có nhiều trường hợp rất tồi tệ, có những xác chết đã bị phân hủy đến mức không thể nhận dạng được. Đặc biệt là những xác chết cô đơn của người già khiến cô ám ảnh mãi về sau.

Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi, số ca tử vong ở Nhật Bản vào năm 2023 là khoảng 1,576 triệu, tăng 50% trong 20 năm. Tỉnh Ishikawa sử dụng dịch vụ này nhiều nhất trên cả nước, trung bình khoảng 15.000 ca trong năm.

Thảo Nguyễn (theo Asian)