Cá linh sông mình

Cá linh non mềm như không xương, béo mềm kết hợp cùng vị đậm đà của mắm, cay của ớt, càng ăn càng ghiền

Hồi còn nhỏ, mỗi mùa nước nổi ở miền Tây thì thị xã Tân An quê tôi cũng chỉ ngập nhẹ theo triều cường nên ký ức của tôi về mùa nước cũng không nhiều.

Tôi chỉ nhớ duy nhất tiếng lảnh lót của bà Hai Tòng gánh 2 thúng cá, đi rao quanh xóm “Ai cá linh sông mình hôn”. Giọng rao đặc sệt Nam bộ nghe thiệt thà và dễ thương tới lạ. Đám con nít tụi tôi chạy lẽo đẽo đằng sau rao phụ “Ai cá linh sông mình hôn”.

Ba tôi là dân miền Tây chính hiệu, tới mùa cá thì ba lại trổ tài bếp núc. Cá linh lớn thì ba hay kho lạt với me dốt hoặc nấu canh chua với lá me non, ngon tuyệt. Cái vị chua nhẹ, thanh thanh khác hẳn với vị chua của chanh hay me chín. Cá nhỏ thì ba chiên từng mảng vừa ăn. Rồi ba ra vườn cắt thêm mớ rau sống để cuốn bánh tráng. Chiều mùa nước, trời cũng hay đổ mưa rả rích. Cả nhà cùng ăn cơm với món "cá linh sông mình", bóng đèn tròn vàng tỏa ra ánh sáng ấm cúng và hạnh phúc.

Tôi không nhớ từ khi nào miền Tây không còn mùa nước nổi. Tôi quên luôn tiếng rao của bà Hai, cũng quên luôn cái món "cá linh sông mình" kho lạt của ba mà tôi thích nhất.

Cá linh được chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn - Ảnh: HMy

Mãi tới năm nay, mùa nước lại về. Tôi nhớ ba, nhớ da diết món cá linh kho lạt mà ông đã nấu. Tôi không nhớ rõ mùi vị ngày xưa, chắc cũng không ngon như những món Tây Tàu tôi ăn ở nhà hàng thành phố, nhưng khi nhớ lại, tôi lại thấy mặn bởi những giọt nước mắt vô thức chảy ra.

Bây giờ, đã ngoài bốn mươi tuổi, tôi hay lẩn thẩn tự hỏi: Ủa, tại sao là "cá linh sông mình"? Còn cá linh sông nào nữa? Tôi bật cười với câu hỏi của mình và tự đi tìm câu trả lời. Thì ra cá linh từ thượng nguồn sông Mê Kông đổ về miệt Sông Tiền, Sông Hậu, khoảng thời gian từ tháng Tám tới tháng Mười một âm lịch. Tới khúc "sông mình" (sông của Việt Nam -PV) thì sinh sôi và lớn lên nên "cá linh sông mình" tươi hơn, ngon hơn và đúng mùa hơn.

Ngày xưa, tôi chỉ thấy vui vì có món ngon, chứ đâu hiểu rằng đó là một vòng quay của đất trời, của sự sống và ân huệ. Ba tôi nói, mùa nước nổi, "cá linh sông mình" không chỉ là lộc trời ban mà còn là niềm tự hào và tình cảm của người dân sông nước.

Tôi chợt nhận ra, cá linh sông mình không chỉ là tiếng rao của bà Hai, cũng không phải vị chua độ mặn rõ ràng của món cá linh kho lạt mà là cả một trời ký ức. Những ký ức tưởng như ngủ yên trong góc nhỏ của tâm trí, giờ lại sống dậy rõ mồn một. Tôi như nghe lại tiếng nước mưa ngoài hiên, tiếng muỗi vo ve trong đêm, và đâu đó, tiếng rao “ai cá linh sông mình” vọng lại. Những âm thanh tưởng bình thường ấy, vậy mà lại là sợi dây nối ta với quê hương.

Bây giờ, tôi có thể mua cá linh, nấu lại những món ba nấu ngày xưa, nhưng không thể tìm thấy hương vị cũ. Có lẽ không phải do cá, cũng không phải do cách nấu mà là thiếu bóng dáng người nấu, thiếu hương vị tình yêu, thiếu hơi ấm của căn bếp quê trong buổi chiều mưa lất phất.

Có lần, tôi kể cho con nghe về “cá linh sông mình”. Tụi nhỏ không hiểu hết, nhưng tôi hy vọng mai này, khi lớn lên, tụi nó cũng sẽ có một ký ức nào đó để nhớ về, như tôi nhớ tiếng rao của bà Hai, nhớ bữa cơm chiều bên ánh đèn vàng yếu ớt, nhớ cái vị ngọt thanh và chua nhẹ của món cá linh kho lạt ba nấu...

Tôi nghĩ mỗi người đều có một “cá linh sông mình”, một hình ảnh, một món ăn, một âm thanh gợi nhớ cả tuổi thơ. Một điều gì đó nằm sâu trong tâm hồn, nơi ta tìm về mỗi khi lòng chông chênh, mệt mỏi.Tôi mường tượng nếu được trở lại nơi ấy, chắc tôi sẽ lại chạy theo giọng rao “Ai cá linh sông mình hôn” như ngày nào.

Và lần này, tôi sẽ dừng lại, mua một rổ đầy, đem về nấu nồi canh chua thiệt ngon, để cảm ơn mùa nước, dòng sông và cả tuổi thơ của mình, những điều tưởng đã xa, mà hóa ra vẫn luôn chảy trong tim, như dòng sông quê, chẳng bao giờ ngừng lại.

Tố Hoa