Xứ người, có bao giờ nghe tiếng gà gáy giữa canh sương…

1. Những hàng cây phong ven đường đã cháy hết mình và lặng lẽ buông từng chiếc lá. Cây như khô kiệt, chơ vơ dưới bầu trời đông, xám đục…

Cùng lúc với cái lạnh cuối năm, ngày thêm buốt giá, là tiếng quạ kêu, rủ nhau bay về phương trời ấm nóng. Lác đác trong những âm thanh náo động, khàn đục của bầy quạ là những tiếng chim cu lẻ loi, từng hồi, quen thuộc. Bất chợt rùng mình, nhớ câu ca dao xưa của quê hương: “Cu kêu ba tiếng, cu kêu/ Cho mau đến tết dựng nêu ăn chè…”. Lại thầm nghĩ trong đầu một câu hỏi… “xưa rồi Diễm” - “Tết sắp đến rồi sao?”, trong một buổi sớm, tuyết giăng, lái xe trên đường đi làm.

Ảnh minh họa - Shutterstock

Mới qua những ngày Giáng sinh tưng bừng và rộn rã cùng năm mới, học sinh được nghỉ gần cả tháng và người đi làm cũng “ăn theo” hơn tuần lễ. Năm nay, năm thiếu nên tết Việt cũng gần kề, lòng cứ nôn nao một nỗi gì khó tả…

Nhẩm, cuộc sống và tuổi đời, cũng đã qua xa lơ xa lắc cái ngày xưa mong mau đến tết để được mặc quần áo mới, nhận tiền lì xì trong những phong bao màu đỏ xinh xinh. Làm người xa xứ, xa cố thổ cả nửa vòng trái đất nên nỗi nhớ quê, nhớ tết thêm canh cánh trong những ngày cuối đông lạnh giá này.

2. Lác đác ở những hàng quán, khu chợ có người Việt, đã thấy bày bán những bloc “lịch ta” in ấn đâu từ quê nhà gửi sang, cùng những hộp bánh mứt, hầu hết đều thấy dòng chữ “made in Việt Nam” mà vui vui trong bụng. Cũng đủ thứ mứt bí, mứt dừa, mứt gừng, hạt sen và cả… “thèo lèo, cứt chuột”, còn có thêm “áo quần, tiền vàng, giấy bạc” cúng ông táo và đưa rước ông bà. Gần sát ngày tết, thêm những lọ dưa mắm, củ kiệu, những đòn bánh tét, bánh chưng bắt mắt, hấp dẫn mà những người Việt xa quê từ lâu đã ao ước. Cũng đủ đầy cho một cái tết.

Tất nhiên, đối với những vùng tập trung đông người Việt như khu vực Little Sài Gòn ở California, hay Houston ở Texas thì không khí rộn ràng và vui tươi, không thiếu món gì, kể cả những cành mai, cành đào từ Việt Nam gửi sang, làm vơi đi nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương và tăng thêm phần ý nghĩa “3 ngày tết”. Còn những nơi có ít người Việt sinh sống, hoặc ở những tiểu bang lạnh như vùng đông bắc Mỹ, số người Việt không đông lại ở rải rác, hàng tết cũng khan hiếm hoặc thiếu thốn, càng làm cho nỗi nhớ thêm đong đầy.

Nhớ tết quê mình, những tháng năm đầu hòa bình, khó khăn, thiếu thốn, nhớ mẹ, cha những ngày cuối năm tất bật, cố gắng lo cho con cái, mỗi đứa có một bộ quần áo mới (mà có lần, do thiếu vải lại thiếu tiền, thương con, mẹ lén giấu cha lấy bộ quần áo cưới kỷ niệm của 2 người cắt sửa lại cho mấy đứa con có áo mới). Cũng có năm khởi sắc, đủ đầy, 30 tết, cha khệ nệ mang về một cành mai lớn, chi chít những nụ thật đẹp, mẹ mang ra lọ độc bình cổ của ông ngoại để lại, lau chùi cho cha chưng cành mai trong căn phòng khách nhỏ bé của gia đình.

Họ hàng, bạn bè đến thăm ai cũng tấm tắc khen cành hoa đẹp, hứa hẹn cái tết no ấm và đầy lộc, nhưng mới qua mùng Hai, tôi và mấy đứa em xúm xít chơi lô tô rồi sinh cãi cọ, rượt đuổi nhau, vướng vào cành hoa mai… Cha mẹ ở nhà sau nghe tiếng đổ vỡ, chạy lên thì thấy nước lênh láng khắp phòng, cành mai ngã, lọ độc bình vỡ ra 3, 4 mảnh, đám con mặt xanh như tàu lá, run rẩy bên bộ ghế sa-lông vương vãi đầy những cánh hoa vàng! Mẹ như “chết đứng” nước mắt ứa ra, còn cha chụp vội cây chổi ở góc phòng vung lên, song mẹ đã chạy đến che chắn cho mấy anh em, mếu máo nói với cha: “Lỡ rồi… Đầu năm, đầu tháng, tết nhất, ông tha cho mấy đứa nó… Ra Giêng rồi tính”. Cha lặng thinh, buông chổi xuống và bước nhanh ra khỏi phòng. Mẹ vừa giúp chúng tôi dọn các mảnh vỡ, nhặt những cánh hoa, vừa ôn tồn, nhẹ nhàng dạy bảo khiến chúng tôi đến bây giờ còn nhắc…

Lại nhớ những tiếng pháo giao thừa rộn rã. Nhớ cả sau này, khi lệnh cấm đốt pháo có hiệu lực, đêm giao thừa đi viếng lễ chùa trong không gian thoáng đãng, thanh tịnh, yên bình. Ký ức như hiện về, những đêm ngồi canh nồi bánh chưng, bên bếp lửa hồng, xua tan cái lạnh của đêm trường, tai nghe tiếng nước reo trong nồi mà tưởng nhớ những người thân thiết, giờ chỉ còn lại cái tên qua từng câu chuyện kể. Rồi lắng nghe tiếng của một con vật nào đó kêu lên trước tiên, để theo người xưa mà đoán vận may, rủi của năm mới! Ôi, những giây phút thiêng liêng, hạnh phúc và là kỷ niệm khó quên của một đời người…

3. Vì là cái tết được tính theo âm lịch, không phải là ngày nghỉ lễ theo lịch của Mỹ hay phương Tây, nên phần đông việc mua sắm, chuẩn bị cho tết đều được thực hiện trước đó, vào lúc nghỉ ngơi, rảnh rỗi hay ngày thứ Bảy, Chủ nhật.

Thôi thì “xưa bày, nay đặt”, cũng gọi là làm theo truyền thống dân mình mà tưởng nhớ ông bà tổ tiên, quê cha đất tổ. Áo quần mới cho con cháu, thức ăn cho 3 ngày tết, bông hoa, mâm trái cây. Vạn thọ, hoa cúc thì không thiếu. Mai, đào không có hoa thật thì bày hoa… giả, cũng tạm “oke”. Mâm trái cây, quê nhà thường bày ngũ quả với “cầu, sung, vừa, đủ, sài” (mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài), thì giờ phiên phiến “vừa, đủ, sài”, thêm nho, lê, táo - tuy “ta, Tây” mà cho cảm giác sung túc!

Để đón giao thừa, rước ông bà, mâm cơm cũng không thể thiếu thịt kho tàu, canh khổ qua dồn thịt, dưa món, củ kiệu, đĩa bánh tét hay bánh chưng, những món mà ngày thường ít nấu. Chiều tối 30, con cháu sum vầy, đầy đủ, cùng ăn bữa cơm gia đình, ôn lại những kỷ niệm sum họp gia đình, nhắc nhớ ông bà, nguồn cội… Đêm giao thừa, nếu không phải ngày mai cuối tuần, thì lui cui, lọ mọ những người… già, người trung niên, bày biện, cúng kiến. Con cháu đi ngủ sớm, vì sáng mùng Một vẫn phải đi làm, đi học… Có năm, sơ ý đốt giấy tiền vàng bạc, để quên nên khói ngún lên, chuông cảnh báo kêu inh ỏi, cả nhà hốt hoảng thức dậy, may mà hàng xóm chưa… gọi cảnh sát và xe cứu hỏa! Nhờ vậy mà mấy đứa cháu thức luôn để nghe ông bà, cha mẹ “ôn cố tri tân” mà cùng “nghiêng mình nhớ đất quê” trong đêm giao thừa ở xứ xa…

3 ngày tết, cũng tranh thủ đi lễ chùa, hay nhà thờ và thăm thú nhau, hoặc gọi điện, nhắn tin, chúc tết lẫn nhau. Cũng có khi gặp gỡ một đêm để cùng nhau “ăn tết” và vui tết… Song những thú vui như khi còn ở quê nhà như tổ tôm, tài xỉu, bầu cua, cá, cọp xin đừng… nhắc tới!

Giao thừa, tết Việt, thêm năm, thêm tuổi… lòng bỗng chợt nao nao nhớ những câu thơ xưa lắc của nhà thơ Kiên Giang - Hà Huy Hà: “Năm mươi năm, bỏ làng xa xứ/ Đầu bạc mới tìm về cố hương/ Quên mất Vàm ngoài, sông Cái Nước/ Không nghe gà gáy giữa canh sương…” (Chậu nhỏ đựng đầy hồn cố thổ).
Xứ người, có bao giờ nghe tiếng gà gáy giữa canh sương…

Katy, Texas những ngày cuối năm

Trần Hoàng Vy