Sự ‘hồi hương’ của những danh tác Việt

Trưng bày nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ban hành Sắc lệnh 65/SL về thành lập Đông Phương Bác cổ học viện, có nhiệm vụ bảo tồn cổ tích trên toàn cõi Việt Nam (23/11/1945 - 23/11/2025) và kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản văn hóa Việt Nam (23/11/2005 - 23/11/2025).

Khai mạc trưng bày chuyên đề Trở về - Ảnh: Ngọc Tuyết

Tinh hoa mỹ thuật Đông Dương gặp gỡ mỹ thuật Gia Định

Theo Phó giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM Trần Minh Công, không gian trưng bày Trở về mở ra một trường đối thoại đa tầng giữa các dòng chảy mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XX.

Khách xem tranh - Ảnh: Ngọc Tuyết

Tại đây, người xem sẽ gặp gỡ tinh hoa mỹ thuật Đông Dương với vẻ đẹp lụa là, tạo hình tinh tế và chiều sâu nội tâm trong tác phẩm của các danh họa Lê Phổ, Bùi Xuân Phái, Vũ Cao Đàm, Tạ Tỵ... Đồng thời cảm nhận được cá tính sáng tạo mạnh mẽ và tinh thần hiện đại trong thế giới nghệ thuật của những Trịnh Cung, Đinh Cường, Bửu Chi, Võ Đình… đại diện cho mỹ thuật Gia Định.

Nhà phê bình nghệ thuật Thụy Khuê bên bức tranh Thiên Thai (Phạm Tăng) mà bà cho là một trong 2 tác phẩm quý nhất bộ sưu tập - Ảnh: Ngọc Tuyết

Tác phẩm thứ hai được bà Thụy Khuê xem là quý nhất đợt này là Phụ nữ Bắc vấn tóc trần (Vũ Cao Đàm) - Ảnh: Ngọc Tuyết

Tác phẩm Đời tuồng (Bùi Xuân Phái) rất quý vì không dễ mua được tranh... thật của Bùi Xuân Phái - Ảnh: Ngọc Tuyết

Tác phẩm Tắm trăng (Văn Đen) được mua với giá rẻ bất ngờ vì cửa hàng đóng cửa - Ảnh: Ngọc Tuyết

Đặc biệt, chuỗi tác phẩm Phong cảnh bất khuất của họa sĩ Lê Bá Đảng tạo nên điểm nhấn giàu cảm xúc. Ở đó, phong cảnh không chỉ là khung cảnh thiên nhiên hữu hình, mà trở thành biểu tượng cho tinh thần bất khuất, nghị lực vươn lên và khát vọng tự do của con người Việt Nam.

Tác phẩm của Lê Bá Đảng rất giàu tính biểu tượng - Ảnh: Ngọc Tuyết

“Mỗi tác phẩm là một dấu chỉ văn hóa, mỗi họa sĩ là một bản thể sáng tạo độc lập cùng nhau hóa thành một bản giao hưởng thị giác, nơi truyền thống và hiện đại không tách rời mà bổ trợ, làm phong phú thêm diện mạo mỹ thuật Việt Nam” - ông Trần Minh Công nhận định.

Di sản của người Việt phải trở về đất mẹ

Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM Nguyễn Minh Nhựt phát biểu tại lễ khai mạc trưng bày - Ảnh: Ngọc Tuyết

Theo Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM Nguyễn Minh Nhựt, việc ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê hiến tặng các tác phẩm mỹ thuật này vượt ra khỏi khuôn khổ của sự hào phóng vật chất. Đó là một nghĩa cử văn hóa phi thường, thể hiện khát vọng cao đẹp: “Di sản mỹ thuật của người Việt Nam ở nước ngoài được trở về và phục vụ nhân dân, tại đất Mẹ Việt Nam”.

Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM Nguyễn Minh Nhựt (bìa trái) và Phó giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM Trần Minh Công (bìa phải) tri ân ông bà Lê Tất Luyện và Thụy Khuê - Ảnh: Ngọc Tuyết

Đó thực sự là niềm đau đáu của nhà phê bình nghệ thuật Thụy Khuê từ đợt hiến tặng đầu tiên vào năm 2018 với bộ sưu tập tác phẩm của nữ danh họa Lê Thị Lựu. “Tôi tự hứa sẽ không để tác phẩm của bà Lựu tản mát ở nước ngoài mà nước mình không có…” – bà Thụy Khuê chia sẻ.

Vượt qua những bỡ ngỡ, e dè ban đầu sau nhiều năm mới trở lại quê hương cùng tinh thần trách nhiệm và sự hết mình của tập thể lãnh đạo, nhân viên Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM qua các thời kỳ, ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê đã có sự tin tưởng để tiếp tục đưa bộ sưu tập của danh họa Lê Bá Đảng về nước (2023) và lần này là hơn 40 tác phẩm chủ yếu được ông bà mua sưu tầm trong nhiều năm.

Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM tri ân PGS.TS Lâm Nhân (Hiệu trưởng trường Đại học Văn hóa TPHCM) và TS Phạm Lan Hương đã đồng hành, hỗ trợ công tác sưu tầm và tiếp nhận các bộ sưu tập trong gần một thập niên qua - Ảnh: Ngọc Tuyết

Theo ban tổ chức, Trở về không chỉ là sự trở lại của những tác phẩm quý, mà còn là cơ hội để công chúng nhìn nhận toàn diện bức tranh mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XX - giai đoạn nhiều khuynh hướng sáng tác giao thoa, bổ sung cho nhau cùng tạo nên một bức tranh mỹ thuật đa chiều đầy phong phú.

Triển lãm tại Bảo tàng Mỹ thuật TPHCM (phường Sài Gòn) từ 21/11/2025 đến hết 4/1/2026.

Đông A