Nhạc sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân Thế Hiển - 'Nhánh lan rừng' đã về với thiên nhiên

Nhạc sĩ, NSND Thế Hiển

Trưởng thành từ phong trào quần chúng

Ấn tượng đặc biệt về nhạc sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Thế Hiển trong mắt đồng nghiệp là nụ cười rạng rỡ, mọi lúc, mọi nơi. Sinh thời, ông vẫn thường nói: “Trong cuộc sống này, niềm vui vẫn phải nhiều hơn nỗi buồn thì cuộc sống mới tồn tại".

Sinh năm 1955 tại Sài Gòn, nhạc sĩ quê gốc Nam Định bén duyên âm nhạc từ phong trào văn nghệ quần chúng. Nhạc sĩ Thế Hiển có 4 anh em, tất cả đều mê ca hát và từng cùng nhau lập một ban nhạc. Sau ngày đất nước thống nhất, 4 anh em tham gia phong trào văn nghệ quần chúng. Khi gặp Thế Hiển, Nghệ sĩ Ưu tú Mỹ An đã khuyên ông đi theo con đường âm nhạc chuyên nghiệp.

NSND Thế Hiển nhiều lần chia sẻ đây là ngã rẽ tuyệt vời nhất trong cuộc đời. Bởi từ đó, công chúng không chỉ biết đến ông như 1 giọng ca khỏe khoắn, 1 tay guitar điệu nghệ, mà còn là 1 nhạc sĩ với hàng trăm ca khúc, trong đó có rất nhiều ca khúc rất phổ biến trong đời sống và sống khoẻ bất chấp thời gian.

NSND Thế Hiển và đoàn làm phim tài liệu “Nhánh lan rừng mãi nở” tại Khánh Hòa năm 2015

Ông bắt đầu học thanh nhạc tại Đoàn nghệ thuật Bông Sen, sau đó trở thành ca sĩ chính của đoàn. Những chuyến đi thực tế phục vụ bộ đội đã đưa ông đến với công việc sáng tác và để lại dấu ấn với loạt ca khúc về người lính.

Năm 1982, nhạc sĩ Thế Hiển viết tác phẩm đầu tay là Bong bóng bay - ca khúc đã được công chúng thời đó đón nhận nồng nhiệt. Nhưng tên tuổi nhạc sĩ Thế Hiển bắt đầu được biết đến nhiều hơn với ca khúc Hát về anh, sáng tác năm 1983. Ca khúc này nhanh chóng lan tỏa trên các phương tiện truyền thông cả nước, được nhiều đoàn nghệ thuật trong nước dàn dựng và biểu diễn. Năm 1987, Hát về anh được nhận giải thưởng Lực lượng Bộ đội biên phòng toàn quốc.

NSND Thế Hiển có thói quen rất đặc biệt, bất biến với thời gian. Trước khi đặt bút sáng tác, ông luôn tự đặt ra cho mình 3 câu hỏi: “Viết cho ai, để làm gì và đem đến hiệu quả gì?”. Bởi theo ông, âm nhạc chỉ có giá trị khi mang tính định hướng. Ông quan niệm: “Người Việt Nam phải hát và sáng tác nhạc Việt Nam. Vậy thì tôi phải viết sao cho từ ông bà, cha mẹ đến con cháu đều nghe được”.

Trong suốt hành trình sáng tác, NSND Thế Hiển trung thành với tư tưởng âm nhạc phải mang tính chân - thiện - mỹ, truyền tải cái đẹp và phục vụ con người một cách thiết thực. Ông không viết để minh họa hay giải trí đơn thuần, mà muốn tác phẩm đi vào đời sống bằng cảm xúc thật, để người nghe thấy một phần của mình trong đó.

Âm nhạc của nhạc sĩ Thế Hiển dung dị, gợi tả, gần gũi và nghe là nhớ. Và ông cũng giống các sáng tác của mình, luôn luôn lạc quan, yêu đời và đầy năng lượng.

NSND Thế Hiển với nụ cười luôn rạng rỡ

Thành công nhờ sự nhạy cảm của trái tim người nghệ sĩ

Nhiều ca khúc của NSND Thế Hiển ra đời từ những điều rất bình dị. Trong chuyến lưu diễn phục vụ bộ đội tại Campuchia, ông nhìn thấy cảnh các chiến sĩ khoe với nhau 1 nhành lan trắng hái trong rừng. Hình ảnh ấy trở thành chất liệu để ông thi vị hóa thành bài hát Nhánh lan rừng. Hay ca khúc Tóc em đuôi gà lại bắt nguồn từ một va chạm nhỏ với cô nữ sinh trường Marie Curie. Ông từng hóm hỉnh kể: “Chẳng lẽ tôi lại viết thật cô bé chạy ngược chiều tông trúng mình? Nhìn ánh mắt rơm rớm của cô bé, tôi nhớ lại thời mình cũng từng hay trêu các bạn nữ sinh ngày xưa”.

Ca khúc nổi tiếng Dấu chấm hỏi được viết năm 1991 khi ông nhìn thấy một em nhỏ nằm co ro trên vỉa hè giữa mùa đông Hà Nội. Ca khúc hoàn thành chỉ sau 5 giờ mang theo nỗi khắc khoải của chính ông về thân phận, về những bất trắc của đời người.

Hay Người mẹ và hoa sứ trắng - ca khúc được viết sau khi Thế Hiển xem 1 phóng sự truyền hình về người mẹ già mưu sinh bằng cách nhặt hoa sứ và chăm sóc con trai ở bệnh viện. Từ những hình ảnh ấy, ông lặng lẽ chắt chiu thành giai điệu. Và khi ca khúc vang lên trên sóng phát thanh, người mẹ trong phóng sự đã nhận được sự sẻ chia, giúp đỡ để bà có được 1 căn nhà ấm áp.

NSND Thế Hiển trong ngày ra mắt tuyển tập 40 ca khúc “Hát về anh - Nhánh lan rừng” vào năm 2023.Ảnh Internet

Cả sự nghiệp, ông sáng tác hơn 250 ca khúc, phổ biến khoảng 150 tác phẩm, nhưng chưa bao giờ có ý định dừng lại. Ở tuổi 70, nhạc sĩ vẫn giữ tinh thần lạc quan, sẵn sàng lên đường tìm kiếm cảm xúc mới.

Còn một điều đặc biệt khác nữa, đó là trong âm nhạc của ông hiện diện rất nhiều quân, binh chủng, từ bộ binh, tăng thiết giáp, tên lửa phòng không, biên phòng, hải quân, tàu ngầm, đến đặc công, cảnh vệ, công binh, thông tin, cảnh sát giao thông, phòng cháy chữa cháy... Tất cả đều được ông phác hoạ bằng những giai điệu trữ tình, mộc mạc mà vẫn chan chứa cảm xúc.

Vì yếu tố đó, NSND Thế Hiển từng được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập kỷ lục là Nhạc sĩ viết về đề tài người lính nhiều nhất.

Người thầy, người anh, người bạn…

Với nhiều đồng nghiệp thuộc thế hệ đàn em, NSND Thế Hiển là 1 người thầy, người anh luôn nhiệt tình giúp đỡ, chỉ dạy đàn em không chỉ về kinh nghiệm sáng tác, biểu diễn mà còn cả về kinh nghiệm sống. Trong mọi chuyến đi, NSND Thế Hiển luôn là người truyền lửa bằng lời ca tiếng hát và bằng sự trẻ trung, lạc quan yêu đời, ngay cả khi ông đã sắp bước vào tuổi thất thập. Trong mắt bạn bè cùng trang lứa, nhạc sĩ Thế Hiển được nhận xét người quảng giao, sống rộng rãi, không vụ lợi.

Nhánh lan rừng đã mãi đi xa. Ảnh: Internet

Trước khi mất, ông vẫn ấp ủ kế hoạch tổ chức đêm nhạc mang tên mình nhân dịp ông được trao tặng danh hiệu NSND cuối năm 2023. Ông muốn được ngồi ở hàng ghế khán giả, được nghe lại những ca khúc do mình sáng tác. Nhưng sức khỏe không cho phép. Ông đã đi xa, để lại ước mơ còn dang dở… để lại nỗi tiếc thương cho bạn bè, đồng nghiệp và cả những thế hệ khán giả yêu mến ông.

"Nhánh lan rừng" đã về với thiên nhiên, nhưng giai điệu, hình ảnh của ông vẫn ở lại trong ký ức nhiều thế hệ. Chào tiễn biệt ông, người nhạc sĩ tài hoa.

Minh Phát