Ngôi sao nữ quyền nhạc đồng quê Loretta Lynn qua đời ở tuổi 90

“Người mẹ yêu quý giá của chúng tôi, Loretta Lynn, đã qua đời một cách bình yên vào sáng nay, ngày 4/10, trong giấc ngủ tại nhà, nơi trang trại yêu quý của bà ở Hurricane Mills,” gia đình cho biết.

"Cô ấy đã chỉ cho tất cả chúng tôi cách nói ra sự thật một cách không hối tiếc", ca sĩ kiêm nhạc sĩ nhạc đồng quê Carly Pearce viết trên Twitter. "Một trong những điều tuyệt vời nhất từng có. Tôi sẽ hát 'Dear Miss Loretta' tối nay tại @opry", Pearce nói khi nhắc đến Grand Ole Opry nổi tiếng ở Nashville, Tennessee.

Loretta Lynn tại Trang trại của bà, năm 2008

Trong thế giới nhạc đồng quê do nam giới thống trị vào những năm 1960 và 1970, Loretta Lynn đã tạo dựng được danh tiếng như một nhà nữ quyền đồng quê, người đủ dũng cảm và đủ tài năng để viết các ca khúc của riêng mình. Trong "Xếp hạng X", Loretta Lynn hát về sự bất bình đẳng trong các mối quan hệ nam nữ và bài hát "The Pill" của cô ca ngợi quyền tự do tình dục mà biện pháp kiểm soát sinh sản mang lại cho phụ nữ. Cô cũng hát về những người chồng lừa dối - một chủ đề mà cô biết từ góc độ cá nhân.  

 Từng có 14 bài hát của Loretta Lynn bị các đài phát thanh cấm.

"Tôi không phải là người phụ nữ đầu tiên chơi nhạc đồng quê", cô nói với tạp chí Esquire vào năm 2007. "Tôi chỉ là người đầu tiên đứng lên và nói những gì tôi nghĩ, cuộc sống là gì. Những người còn lại đều e ngại."

Giọng hát trầm lắng của Loretta Lynn là một đặc điểm “nhận dạng” trên các đài phát thanh nhạc đồng quê và các quán bar Honky-tonk (nơi chuyên chơi thể loại nhạc này, phổ biến ở miền Nam và Tây Nam nước Mỹ), trong những năm 1960 và 1970, khi cô ghi được những bản hit với các bài hát như “Fist City”, “Don't Come Home a Drinkin” (With Lovin'on Your Mind), “You Ain’t Woman Enough” (To Take My Man) và khúc ca tự truyện tự tình "Coal Miner's Daughter" (Con gái của thợ mỏ than)...

Trở thành ngôi sao giải trí dường như là thứ không thể xảy ra với Loretta Lynn, vì cô lớn lên trong một khu vực mỏ than đá của Kentucky, nơi cha cô là thợ mỏ và qua đời vì bệnh nám phổi ở tuổi 52. Năm 15 tuổi cô kết hôn và đến 18 tuổi, cô đã là mẹ của 4 đứa con.

Cô và chồng - người dính líu đến buôn bán rượu lậu - chuyển đến tiểu bang Washington vào những năm 1950 và chính tại đó, sự nghiệp âm nhạc của cô bắt đầu nở rộ. Vào sinh nhật lần thứ 24, người chồng đã tặng Lynn một cây đàn guitar trị giá 17 đô la và rất nhiều lời động viên. Cô tự học chơi và bắt đầu biểu diễn tại các đài phát thanh. Đến năm 1960, cô có một hợp đồng thu âm và một bản hit tự viết, "I'm a Honky-Tonk Girl."

Cặp đôi đã lái xe vòng quanh nước Mỹ, ghé thăm các đài phát thanh để quảng bá công việc và niềm đam mê của Loretta Lynn trước khi kết thúc ở “thủ đô âm nhạc đồng quê” Nashville, Tennessee.

Môi quan hệ của Lynn với chồng rất phức tạp và trở nên tồi tệ, bởi việc anh ta uống rượu và lừa dối, lạm dụng ma túy và bạo lực. Tuy thế, "Anh ta chưa bao giờ đánh tôi một lần mà tôi không đánh lại hai lần", cô nói trong một cuộc phỏng vấn của CBS.

Nhưng trước khi người chồng qua đời năm 1996, Lynn đã gác lại sự nghiệp trong 5 năm để ở nhà chăm sóc chồng. "Tôi đã bị tàn phá," cô nói. "Tôi đã lạc lối khi không có anh ấy. Tôi biết mình phải tiếp tục nhưng thật khó khăn."

Trong suốt sự nghiệp sáng tác và trình diễn nhạc đồng quê của mình, Loretta Lynn đã viết hơn 160 bài hát và phát hành 60 album. Cô đã có 10 album quán quân và 16 đĩa đơn quán quân, trên các bảng xếp hạng quốc gia. Lynn đã giành được 3 giải Grammy, 7 giải Âm nhạc Mỹ, 8 giải Broadcast Music Incorporated, 13 giải của Học viện Âm nhạc Đồng quê, 8 giải của Hiệp hội Âm nhạc Đồng quê và 26 giải do người hâm mộ bình chọn của Music City News. Loretta Lynn là người phụ nữ được trao giải nhiều nhất trong làng nhạc đồng quê. Cô cũng là người phụ nữ đầu tiên của dòng nhạc đồng quê nhận được đĩa vàng chứng nhận cho “Don't Come Home a 'Drinkin'” (With Lovin' on Your Mind) năm 1967.

Năm 1972, Loretta Lynn là người phụ nữ đầu tiên được Hiệp hội Âm nhạc Đồng quê vinh danh là "Người giải trí của năm". Năm 1980, bà là người phụ nữ duy nhất được Viện Hàn lâm Âm nhạc Đồng quê vinh danh là "Nghệ sĩ của thập kỷ" trong thập niên 1970. Lynn được giới thiệu vào Đại sảnh Danh vọng Âm nhạc Đồng quê vào năm 1988 và Đại sảnh Danh vọng Âm nhạc Phúc âm Đồng quê vào năm 1999.

Bà cũng được nhận giải thưởng Kennedy Center Honors, giải thưởng do Tổng thống Mỹ George W. Bush trao tặng vào năm 2003. Lynn được xếp hạng 65 trong 100 Người phụ nữ vĩ đại nhất của Rock & Roll của VH1; và là nữ nghệ sĩ nhạc đồng quê đầu tiên nhận được một ngôi sao trên Đại lộ Danh vọng Hollywood năm 1977. Năm 1994, bà nhận được giải thưởng tiên phong trong lĩnh vực âm nhạc đồng quê do Học viện Âm nhạc Đồng quê trao tặng.

Năm 2001, khúc ca "Con gái của thợ mỏ than" ("Coal Miner's Daughter") được vinh danh trong danh sách "100 bài hát quan trọng nhất thế kỷ 20" của NPR. Năm 2002, Lynn có thứ hạng cao nhất, thứ 3, trong số 40 người phụ nữ vĩ đại nhất của nhạc đồng quê, đối với bất kỳ phụ nữ nào còn sống - ở chương trình đặc biệt của kênh truyền hình CMT.

Vào tháng 3/2007, Loretta Lynn được trao bằng Tiến sĩ Âm nhạc Danh dự từ Đại học Âm nhạc Berklee, trong buổi biểu diễn của bà tại Grand Ole Opry.  

Loretta Lynn được giới thiệu vào Đại sảnh Danh vọng Nhà soạn nhạc ở Thành phố New York năm 2008. Bà nhận được Giải thưởng Thành tựu trọn đời Grammy cho 50 năm hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc đồng quê vào năm 2010.

Loretta Lynn được vinh danh trong 50 năm Âm nhạc Đồng quê tại Lễ trao giải Nhạc đồng quê thường niên lần thứ 44, vào ngày 10/11/ 2010.

Sony Music đã phát hành một CD tưởng nhớ Loretta Lynn với tựa đề “Coal Miner's Daughter”: A Tribute to Loretta Lynn” vào tháng 11/ 2010. Năm 2011, Lynn được đề cử cho giải thưởng của Học viện Âm nhạc Đồng quê, CMT Video và Hiệp hội Âm nhạc Đồng quê cho "Sự kiện Giọng hát của năm" cho “Coal Miner's Daughter”- được phát hành dưới dạng video và đĩa đơn từ CD.

Loretta Lynn được tổng thống Barack Obama trao tặng Huân chương Tự do của Tổng thống vào năm 2013.

Lynn cũng nhận được Giải thưởng Di sản Billboard năm 2015 dành cho Phụ nữ trong Âm nhạc.

Năm 2016, cô là chủ đề của một bộ phim tài liệu “Loretta Lynn: Still a Mountain Girl” trên PBS.

Loretta Lynn được CMT vinh danh là Nghệ sĩ Trọn đời vào năm 2018.

Vào năm 2020, một bức tượng của Loretta Lynn đã được công bố trên “Con đường biểu tượng” của Thính phòng Ryman.

Cuốn tự truyện năm 1976 của Lynn "Con gái của thợ mỏ than" đã lọt vào danh sách bán chạy nhất của New York Times và đã được dựng phim do Michael Apted đạo diễn, ra mắt năm 1980. Phần lớn bộ phim được quay tại trang trại rộng 1.500 mẫu Anh (600ha) của Lynn, cách Nashville 75 dặm (120km) về phía Tây, nơi bà có một biệt thự. Lynn và chồng đã mua thị trấn Hurricane Mills - bưu điện và tất cả - để bắt đầu trồng ngô và nuôi ngựa quý thuần chủng, đồng thời liên tục tổ chức các buổi hòa nhạc đồng quê.

Lynn bị đột quỵ vào tháng 5/2017, hơn 2 tuần sau khi kỷ niệm sinh nhật lần thứ 85 của mình với 2 đêm diễn tại Thính phòng Ryman lịch sử của Grand Ole Opry; và bị gãy xương hông vào tháng 1/2018.

Phước Châu (theo Reuters)