Cuối năm, cấp bách ngăn chặn thực phẩm bẩn

Bày bánh mì, xôi tênh hênh giữa nắng, bụi

Nguyên liệu không rõ nguồn gốc, không hạn sử dụng là điểm chung của thực phẩm dọc đường và gần chợ truyền thống ở TPHCM. Các điểm bán này hoạt động từ sáng sớm đến tối, thu hút đông đảo người mua.

Xe bán cá viên, bò viên, xúc xích trên đường Hoàng Diệu 2, phường Thủ Đức - Ảnh: Nguyễn Văn

Ở khu chợ Bà Chiểu, phường Gia Định, các xe bán bánh mì, bún riêu, bánh canh, hủ tíu lề đường hoạt động nhộn nhịp từ tờ mờ sáng. Những rổ bánh mì di động thản nhiên chen ra làn đường dày đặc xe cộ, vừa gây cản trở giao thông, vừa phơi thực phẩm giữa nắng gió, khói bụi. Các xe bánh mì này được bán từ sáng đến chiều. Khi hết 1 đợt hàng, người bán liền mở chiếc giỏ tre cũ để lấy bánh mới.

Chiếc giỏ lẫn khăn phủ bánh đều sậm màu khói bụi. Bên trong xe đẩy, không có lò bánh hay dụng cụ chế biến gì. Người bán vừa cầm điện thoại nói chuyện, vừa dùng tay trần lấy bánh đưa cho khách, không găng tay, không kẹp gắp.

Cách đó khoảng 200m, một quán xôi trong chợ luôn đông khách. Cứ vài phút, lại có người dừng xe mua, chủ quán làm không ngơi tay. Tại đây, các mâm xôi, gà lấn ra lối đi, trực tiếp hứng bụi bởi xôi không có tủ kính, không nắp che, nguyên liệu và món ăn được bày tênh hênh. Thỉnh thoảng, có chuột chạy qua khu vực chế biến, tranh thủ ăn những mẩu gà, miếng xôi rơi trên mặt đất ngay trước mặt khách.

Buổi sáng, trước cổng một trường THPT trên đường Trần Quốc Toản, phường Tân Định, xe bánh mì cũ kỹ sát mép đường thu hút khá đông học sinh ghé mua. Chủ xe vừa cắt bánh, vừa phết pa tê rồi bốc thịt nguội, tất cả đều bằng tay trần bóng dầu mỡ. Mọi nguyên liệu như rau, đồ chua, thịt nguội đều được đựng trong những hộp nhựa cũ, nhiều hộp đã ngả màu vàng ố. Phía dưới xe đẩy, một thùng xốp nhỏ đựng đá và nước ngọt chảy rỉ nước ra mặt đường.

Quầy xôi giữa chợ Bà Chiểu, phường Gia Định không che chắn, rất dễ nhiễm khuẩn - Ảnh: Thanh Tâm

Đường Hoàng Diệu 2, phường Thủ Đức từ lâu được mệnh danh là “thiên đường” cá viên chiên. Vào mỗi buổi chiều, nhiều người bán đẩy xe tự chế ra đậu ở lề đường để bày bán các loại cá viên, bò viên, xúc xích đủ màu sắc. Thế nhưng, đằng sau vẻ ngoài bắt mắt đó là dấu hỏi lớn về nguồn gốc, chất lượng và độ an toàn của thực phẩm trên các xe đẩy này.

Nhận biết thực phẩm có nguy cơ nhiễm khuẩn

Theo Bộ Y tế, từ đầu năm 2025 đến giữa tháng 11/2025, cả nước ghi nhận 64 vụ ngộ độc thực phẩm, làm 1.255 người mắc, trong đó có 16 người tử vong. Chỉ riêng trong tháng 11/2025, đã xảy ra 7 vụ ngộ độc thực phẩm, làm 301 người mắc, trong đó có 2 vụ được xác định do hóa chất và vi sinh vật, 5 vụ chưa rõ nguyên nhân.

Bác sĩ Trần Xuân Linh - Trưởng khoa Nội tiêu hóa, Bệnh viện Nhân dân Gia Định - cho biết, khi vi khuẩn theo thực phẩm xâm nhập cơ thể, chúng sẽ tấn công niêm mạc ruột và gây ra các triệu chứng cấp tính như đau bụng, nôn ói, sốt. Vi khuẩn có nhiều nhất là trong nhóm thực phẩm chế biến sẵn.

Đối với thực phẩm nhiễm salmonella - vi khuẩn thường lây từ phân gà lên vỏ trứng - nạn nhân không thể nhận ra được điều bất thường khi ăn do độc tố này không màu, không mùi, không vị. Nếu trứng gà không được sát khuẩn đúng quy trình, không nấu chín (như trứng lòng đào) thì nguy cơ ngộ độc rất cao.

Một tiệm bánh mì ở gần chợ Bà Chiểu, phường Gia Định bảo quản thực phẩm khá qua loa, dễ bị nhiễm khuẩn - Ảnh: Thanh Tâm

Vi khuẩn cũng có nhiều trong trái cây không tươi hoặc rau xanh. Ngộ độc xảy ra thường do chất bảo quản như paraffin hoặc benzoat. Người dân cần cảnh giác với trái cây có màu sắc quá bóng hoặc rau có lá xanh, dày một cách đồng đều. Vi khuẩn cũng có nhiều trong thức ăn đóng hộp. Do đó, không nên ăn đồ hộp hết hạn dùng, bị phồng hay móp méo bởi chúng có nguy cơ nhiễm độc tố botulinum do vi khuẩn clostridium botulinum gây ra.

Theo bác sĩ Trần Xuân Linh, triệu chứng ngộ độc thực phẩm là đau bụng từng cơn kèm nôn ói. Khi có biểu hiện tương tự, cần biết mình đã ăn gì đó bất thường. Đặc biệt, nếu 2 người trở lên cùng ăn chung và có chung triệu chứng, phải nghĩ ngay tới ngộ độc để có hướng can thiệp kịp thời. Về xử trí ban đầu, nếu bệnh nhân ăn vào và ói liền trong vòng 4-6 giờ đầu (thức ăn còn trong dạ dày), bác sĩ có thể xử trí bằng cách rửa dạ dày, dùng than hoạt tính để hấp thụ chất độc và truyền nước điện giải. Tuy nhiên, khi bệnh nhân có triệu chứng sốt (dấu hiệu của nhiễm trùng đã lan từ niêm mạc ruột vào máu), bệnh nhân sẽ phải dùng kháng sinh. Với người có bệnh nền, tình trạng trở nặng rất mau, thậm chí có thể phải thở máy.

Tuy nhiên, bác sĩ Trần Xuân Linh lưu ý, đau bụng, nôn ói cũng có thể do nguyên nhân khác chứ chưa chắc ngộ độc thực phẩm. Vì vậy, người dân không nên tự ý dùng thuốc mà cần được bác sĩ tư vấn để có hướng can thiệp phù hợp.

Thanh Huyền - Thanh Tâm