Những tiết học sôi động, thú vị
Trường tiểu học Phú Thọ (quận 11, TPHCM) và Công ty TNHH Văn hóa Vân Anh vừa ký kết thỏa thuận hợp tác về việc dạy cách chơi nhạc cụ dân tộc cho học sinh của trường. Theo biên bản ký kết, trong năm học 2025-2026, học sinh mỗi lớp sẽ được các nghệ sĩ của công ty dạy mỗi tuần 1 tiết trong suốt 35 tuần. Ngoài dạy các nội dung của môn âm nhạc theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, nghệ sĩ đàn bầu và đàn tơ rưng (t’rưng) Vân Anh, nghệ sĩ biểu diễn nhạc cụ dân tộc Đỗ Hoàng Nam sẽ phổ cập kiến thức và kỹ năng sử dụng bộ gõ nhạc cụ dân tộc cho học sinh.
Trong các năm học qua, Trường THPT Nguyễn Trung Trực (quận Gò Vấp, TPHCM) thường xuyên tổ chức các hoạt động có lồng ghép nghệ thuật cải lương do cô Lư Tiểu Duy - giáo viên ngữ văn của trường, một thành viên của gánh hát cải lương Thiên Lý - đảm trách. Cô Tiểu Duy cho hay, nhà trường luôn tạo điều kiện để học sinh tiếp xúc với cải lương và các loại hình nghệ thuật truyền thống khác.
 |
Học sinh Trường THCS - THPT Hai Bà Trưng (quận Tân Bình, TPHCM) cùng các nghệ sĩ của Trung tâm UNESCO Bảo tồn và Phát triển Đờn ca tài tử Nam Bộ biểu diễn các tiết mục kết hợp diễn xướng dân gian, đờn ca tài tử, cải lương tuồng cổ - Ảnh: Trang Thư |
Từ năm học 2022-2023, học sinh khối lớp Mười bắt đầu học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, trong đó có bộ môn âm nhạc. Để chuẩn bị cho việc này, trước đó 1 năm, thầy Nguyễn Khắc Lý - Phó hiệu trưởng Trường THPT Phùng Khắc Khoan (huyện Thạch Thất, TP Hà Nội) - đã tham gia khóa học trực tuyến của một giảng viên Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam. Tháng 5/2022, thầy Nguyễn Khắc Lý hoàn thành khóa học. Nhận thấy hiệu quả của khóa học (chất lượng giảng dạy tốt, kinh phí thấp), thầy đề xuất áp dụng cho học sinh. Năm học 2022-2023, học sinh của trường được học kết hợp trực tiếp với trực tuyến. Sau 1 năm, 254/257 học sinh đạt yêu cầu; năm học kế tiếp, có 392/393 học sinh vượt qua bài kiểm tra.
Năm học 2024-2025, riêng khối Mười của Trường THPT Phùng Khắc Khoan có 5 lớp âm nhạc. Đến nay, có hàng ngàn học sinh của trường chọn âm nhạc là một trong các môn tự chọn, biết thổi sáo, đánh đàn ghi ta, chơi trống và có thể hòa tấu trên sân khấu. Với cách làm tương tự, một số trường THPT của TP Hà Nội như Trường THPT Minh Hà (huyện Thạch Thất), Trường THPT Tùng Thiện (thị xã Sơn Tây) cũng đã giảng dạy thành công môn âm nhạc.
Từ năm học 2017-2018 đến nay, Trường THPT Lê Lợi (quận Hà Đông, TP Hà Nội) đưa võ cổ truyền vào giảng dạy môn giáo dục thể chất tự chọn, do các võ sư môn phái Thiên Môn Đạo đứng lớp. 2 giáo viên của trường là thầy Nguyễn Đình Huy và thầy Nguyễn Nam Thắng cũng đi học võ và nay đã thành võ sư.
Ở huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai, từ năm 2020, võ cổ truyền được đưa vào trường dưới dạng lồng ghép bài quyền vào môn giáo dục thể chất. Học sinh tiểu học làm quen với bài quyền căn bản gồm 27 động tác, học sinh THCS được tập luyện bài quyền 36 động tác. 5 năm qua, ngành giáo dục huyện Bắc Hà đã chủ động mời các võ sư đứng lớp tập huấn, đồng thời tổ chức bồi dưỡng chuyên môn định kỳ cho 100% giáo viên thể dục khối tiểu học và THCS. Thầy Trần Trung Đức - giáo viên thể dục Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Lùng Phình 1, huyện Bắc Hà - cho hay, giáo viên không chỉ dạy kỹ thuật đi quyền mà còn kết hợp nhạc, trống sôi động nên bây giờ, học sinh thích tập võ hơn cả múa hát.
Bộ GD-ĐT nên hướng dẫn cụ thể
Từ những mô hình trên, có thể thấy, khi có sự tham gia giảng dạy của nghệ sĩ, võ sư, học sinh không chỉ được truyền cảm hứng mà còn được dạy môn nghệ thuật, thể chất một cách thực chất, có cả “học” và “hành”. Tuy nhiên, những mô hình như trên vẫn mang tính tự phát, phụ thuộc vào điều kiện, nỗ lực riêng của từng trường hoặc từng địa phương.
 |
Nữ sinh Trường THPT Lê Lợi (quận Hà Đông, TP Hà Nội) biểu diễn võ cổ truyền - Ảnh: M.T. |
Theo ông Cao Đức Khoa - Hiệu trưởng Trường THCS Huỳnh Khương Ninh (quận 1, TPHCM) - việc mời văn nghệ sĩ, vận động viên đứng lớp dạy các bộ môn nghệ thuật, thể chất tạo tác động rất lớn đến học sinh. Những nội dung giảng dạy phong phú, chuyên nghiệp sẽ giúp tăng sức hút, phù hợp với định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới là phát triển năng lực, phẩm chất người học. Tuy nhiên, muốn làm được điều này, các trường cần xây dựng nội dung thực chất để học sinh chủ động chia sẻ với phụ huynh những giá trị tích cực sẽ nhận được, phụ huynh mới sẵn sàng đóng góp kinh phí. Để ban giám hiệu các trường chủ động xây dựng nội dung, mời chuyên gia đứng lớp, cần có hướng dẫn cụ thể từ Bộ GD-ĐT, sở GD-ĐT về nội dung dạy, tiêu chí chọn người dạy, cơ chế tài chính để thực hiện.
Nhiều năm qua, Liên đoàn Võ thuật cổ truyền Việt Nam đã tổ chức một số hội thảo bàn về việc đưa võ cổ truyền vào dạy ở trường phổ thông, cử võ sư đứng lớp. Trên thực tế, từ năm 2016, võ cổ truyền đã được đưa vào tiết học thể dục ở các trường tiểu học của tỉnh Quảng Trị; 100% giáo viên thể dục bậc THPT và 60 giáo viên thể dục bậc THCS của tỉnh này từng được tập huấn võ cổ truyền. Thế nhưng, sau thời gian đầu sôi nổi, hoạt động dạy và học võ trong trường dần lắng xuống vì nhiều lý do, trong đó có việc thiếu hướng dẫn của Bộ GD-ĐT về nội dung, cách thức tổ chức dạy và học, tiêu chí đánh giá kết quả, kinh phí tổ chức…
 |
Học sinh Trường tiểu học Phú Thọ (quận 11, TPHCM) xem nghệ sĩ trình diễn đàn tơ rưng - Ảnh: Trang Thư |
Một cán bộ ngành giáo dục ở TPHCM cho hay, việc mời nghệ sĩ, vận động viên tham gia giảng dạy trong nhà trường đã được áp dụng từ lâu ở các nước phát triển. Các nghệ sĩ, vận động viên không chỉ truyền đạt kỹ năng “thực chiến” cho học sinh mà còn là những tấm gương về đam mê và nghị lực, góp phần nuôi dưỡng tinh thần tích cực ở học sinh. Nhưng các nghệ sĩ, vận động viên này cũng phải có bằng đại học chuyên ngành và chứng chỉ sư phạm.
Theo vị cán bộ này, để ngành giáo dục TPHCM làm được điều đó, rất cần có những quy định, chính sách cụ thể. Các cơ quan liên quan cần đưa ra tiêu chí rõ ràng về bằng cấp, thành tích chuyên môn của nghệ sĩ, vận động viên cũng như cơ chế tuyển dụng họ, cách đánh giá chất lượng đào tạo (đầu ra).
Yêu cầu Bộ GD-ĐT hướng dẫn cụ thể về việc tổ chức dạy học 2 buổi mỗi ngày Ngày 6/6, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 17/CT-TTg về việc tổ chức dạy học 2 buổi mỗi ngày và tổ chức sinh hoạt hè cho trẻ em, học sinh. Thủ tướng yêu cầu Bộ GD-ĐT chủ trì ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về việc tổ chức dạy học 2 buổi mỗi ngày với các tiêu chí rõ ràng: mục tiêu, nội dung, phương pháp, đối tượng, kết quả… Việc học buổi thứ hai không đơn thuần là học kiến thức mà chú trọng phát triển toàn diện về năng lực, phẩm chất, kỹ năng sống, thể chất, nghệ thuật, STEM, hướng nghiệp, ngoại ngữ, công nghệ số và trí tuệ nhân tạo. Chỉ thị cũng yêu cầu rà soát, bổ sung đội ngũ giáo viên còn thiếu, tăng cường xã hội hóa giáo dục, kêu gọi sự tham gia của các nghệ nhân, vận động viên, chuyên gia… vào hoạt động giáo dục. Trước đó, tại cuộc họp của Bộ Chính trị, Ban Bí thư vào ngày 3/5, Tổng bí thư Tô Lâm chia sẻ: “Hôm trước làm việc với Bộ GD-ĐT tôi nói học 2 buổi mỗi ngày. Buổi chiều có thể cho các cháu học thêm những môn khác. Các đồng chí nói bây giờ phải cần thêm cả trăm nghìn giáo viên. Cái này không được máy móc. Dạy nhạc thì mời luôn ca sĩ, mời luôn những nghệ sĩ giỏi dạy cho các cháu, (ký) hợp đồng luôn. Thể dục, thể thao cũng như thế thôi, mời vận động viên. Hoặc là mời họa sĩ hướng dẫn các cháu học vẽ”. Tổng bí thư cũng nhấn mạnh: “Trong hòa bình, các cháu đều được phát triển. Học hết lớp Mười hai ít nhất phải biết chơi 1 loại nhạc cụ”. |
Làm sống lại các ban, nhóm nhạc học sinh Cuối tháng 4/2025, Sở GD-ĐT TP Hà Nội tổ chức đêm chung khảo Liên hoan các ban, nhóm nhạc học sinh phổ thông TP Hà Nội lần thứ hai, năm 2025 với chủ đề “Xây dựng trường học hạnh phúc” với 37 ban nhạc dự liên hoan, 7 ban nhạc có mặt trong đêm chung kết. Kết quả, ban nhạc của Trường THPT Việt Đức và Trường THCS - THPT Olympia đồng giải Nhất, riêng ban nhạc của Trường THCS - THPT Olympia còn giành giải đặc biệt từ nhạc sĩ Huy Tuấn để biểu diễn tại Festival âm nhạc quốc tế Hò Dô 2025 cùng các nghệ sĩ, ban nhạc trong và ngoài nước. Năm 2023, có 35 nhóm nhạc, ban nhạc đến từ 31 trường THPT công lập, tư thục và các trường có yếu tố nước ngoài dự Liên hoan các ban, nhóm nhạc học sinh phổ thông TP Hà Nội lần thứ nhất. Ban nhạc, nhóm nhạc học sinh từng khá phổ biến ở Việt Nam những năm 1980-1990 nhưng dưới áp lực học hành, thi cử, phong trào này đã lắng xuống trong thời gian dài. Việc tái khởi động sân chơi này là tín hiệu đáng mừng của đời sống tinh thần học đường, cho thấy học sinh bây giờ không chỉ học tốt mà còn được phát triển năng lực toàn diện và được sống trọn vẹn với đam mê. |
Trang Thư - Minh Tuệ