Thí điểm 5 sàn giao dịch tài sản số sẽ ngăn chặn được các sàn "ma"?

Ông Trần Xuân Tiến - Tổng thư ký Chi hội Blockchain TPHCM - cho biết, con số 17 triệu người dùng hay hơn 155 tỉ USD rót vào thị trường tiền số Việt Nam có thể lớn nhưng chưa phản ánh đúng thực tế, bởi vì trong suốt thời gian dài, thị trường này vẫn nằm trong vùng xám, chưa phản ánh đúng thực tế.

Ông Tiến cho rằng, thời gian qua có rất nhiều sàn giao dịch “ma” được thành lập, lôi kéo các nhà đầu tư rót tiền và gặp rủi ro rất lớn.

Khi 5 sàn giao dịch tài sản số được thí điểm, người dùng sẽ ưu tiên chọn các sàn được cấp phép và minh bạch, sẽ hạn chế các sàn giao dịch “ma”.

Dù luật chính thức sẽ có hiệu lực từ năm 2026, nhưng việc chính phủ đã mạnh mẽ xử lý các sàn lừa đảo cho thấy quyết tâm làm sạch thị trường.

Một khi các sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam có hành lang pháp lý rõ ràng, sẽ ngăn chặn được các sàn "ma" - Ảnh minh họa

Để cạnh tranh với các sàn giao dịch quốc tế, Việt Nam cần xác định rõ chiến lược. Trong giai đoạn thí điểm ban đầu, mục tiêu là cạnh tranh ngay trong nước.

Thay vì đối đầu, các sàn Việt nên học hỏi công nghệ và mô hình quản lý của họ. Thế mạnh ban đầu của các sàn trong nước là sự bảo hộ từ chính sách pháp lý, nhưng lợi thế này sẽ không còn khi thị trường dần hòa nhập.

Một trong những tiêu chí cơ bản nhất mà các sàn Việt Nam phải đáp ứng là có một cơ sở hạ tầng hoạt động 24/7, không ngừng nghỉ, điều này khác biệt hoàn toàn so với thị trường chứng khoán truyền thống chỉ hoạt động trong giờ hành chính.

Sàn cũng cần có một đội ngũ hỗ trợ khách hàng (customer service) am hiểu sản phẩm và túc trực 24/7 để giải quyết vấn đề kịp thời.

Ông Nguyễn Thế Vinh - CEO Ninety Eight - đánh giá, số liệu ông được biết, dù là thị trường mới, nhưng số lượng nhà đầu tư sở hữu tài sản mã hóa hiện tại cao gấp nhiều lần so với chứng khoán.

Khó khăn lớn nhất mà các startup blockchain Việt gặp phải không phải là việc tiếp cận vốn mà là những rào cản về mặt pháp lý và tâm lý cộng đồng.

Trong quá khứ, nhiều dự án blockchain do người Việt sáng lập đã phải đăng ký ở nước ngoài và thậm chí không dám công khai danh tính vì lo ngại rủi ro pháp lý và sự tiêu cực từ cộng đồng. Việc thiếu một khung pháp lý rõ ràng đã khiến nhiều startup tiềm năng lo sợ và ngần ngại phát triển tại Việt Nam.

Khi Việt Nam có sàn giao dịch tiền số hợp pháp, có khung pháp lý rõ ràng, nhà đầu tư vừa được bảo vệ tài sản bởi pháp luật, nên kinh tế sẽ thu hút được vốn đầu tư từ nước ngoài. Điều này giúp Việt Nam xây dựng một hệ sinh thái tài chính và công nghệ hiện đại, khẳng định vị thế trên bản đồ Web3 và blockchain toàn cầu.

“Về việc nên đi nhanh hay đi chậm, quan điểm của tôi là chắc chắn phải đi nhanh. So với các nước dẫn đầu, chúng ta đã đi sau một thời gian rồi. Nếu đi chậm, chúng ta không chỉ có nguy cơ không đảm bảo được an toàn cho người dùng, mà còn chắc chắn vụt mất cơ hội, trong khi nguồn lực của chúng ta đã sẵn sàng để đi nhanh” – ông Nguyễn Thế Vinh nói.

Ông Huỳnh Quốc Nam - Giám đốc phát triển kinh doanh OKX Global - cho rằng, để một sàn giao dịch tiền số hoạt động minh bạch và hiệu quả, để nhà đầu tư an tâm, cần thành lập một đội ngũ an ninh mạng (cyber security) chuyên nghiệp để phòng chống các hoạt động tiêu cực như rửa tiền hoặc gian lận, có cơ sở dữ liệu khách hàng đầy đủ. Điều này giúp các cơ quan chức năng có thể hỗ trợ người dùng tốt hơn khi có sự cố lừa đảo xảy ra.

Thứ hai, việc bảo chứng tài sản (proof of reserve) là vô cùng quan trọng. Như sự sụp đổ của một sàn giao dịch lớn trên thế giới cách đây 3 năm đã cho thấy, khi sàn dùng tài sản của nhà đầu tư để đầu tư vào việc khác và không đủ khả năng chi trả, hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.

Vì vậy, các sàn cần công bố báo cáo bảo chứng tài sản định kỳ, ví dụ như hàng tháng, để nhà đầu tư có thể kiểm tra và yên tâm rằng tiền của họ vẫn được giữ an toàn trên sàn.

Ngoài ra, các sàn cũng nên cung cấp bảo hiểm tài sản cho người dùng, tách biệt rõ ràng tài sản của sàn và tài sản của người dùng để tránh rủi ro.

Luật sư Đào Tiến Phong - Giám đốc điều hành hãng luật Investpush - cho rằng, giai đoạn bùng nổ của các game blockchain đã làm ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của người Việt, vì nhiều dự án hoạt động trong "vùng xám" pháp lý. Khi có luật, mọi thứ sẽ trở nên minh bạch.

Các quốc gia như Hồng Kông, Singapore, và cả những nơi từng có quy định lỏng lẻo như El Salvador, giờ đây đều đã siết chặt các quy định cấp phép. Họ yêu cầu các sàn phải có quỹ dự trữ, mua bảo hiểm, và tuân thủ các quy định tại địa phương.

Thanh Hoa