Ngõ dốc

Từ ngày mẹ nuôi đàn lợn sữa, khoảng ao ấy không còn những bông hoa tím ngát. Mẹ bấm những ngón chân xuống bờ ao đất nhũn và ướt rượt, một tay víu chặt lấy thân cây ổi chắc nịch. Bố trong nhà lầm rầm: “Ra bảo mẹ mày về”. Ông kéo một hơi thuốc lào dài thật dài, nhả chậm rãi, rồi miên man theo khói thuốc đục ngầu. Nghĩ thế nào, vừa bước tới bậu cửa, ông gọi tôi lại.

- Mày đi xin cho bố một nhúm thuốc lào.

Tôi “vâng ạ”, chậm chạp ra tới ngõ thì chạm mặt mẹ. Mặt mẹ vừa hong nắng, đỏ hừng hực. Tay chân mẹ bám chi chít bèo tấm. “Đi đâu?”, một câu gọn lỏn, vừa lạnh vừa thô kệch, hầm hừ, nhưng lắm tầng nghĩa. Đi đâu giờ này cho nắng đổ ngập đầu? Chân khập khễnh bước xuống sao được con dốc? Chao chát như tiếng mắng, nhưng ấy là mẹ lo. Ba tuổi, tôi bị cơn sốt viêm não Nhật Bản đánh gục chân phải, muốn xuống ngõ dốc, phải dựa dẫm vào hàng rào tre, tự tay mẹ ken lấy.

- Con đi xin thuốc lào cho bố.

- Lào liếc gì. Về!

Chữ “về” dằn xong, bước đi của mẹ nặng nhọc. Đợi mẹ thêm dăm bảy bước, tôi cũng lích nhích xuống đường.

Tôi vào sân nhà bà Phụng, cả đàn chó con nhao nhao, vừa cắn xỉa vừa giật lùi theo bước tiến của tôi. Tiếng bà Phụng xua đàn chó, rồi vọng ra qua tấm mành chắn cửa sổ.

- Ai đới?

- Dạ, cháu con bố Bắc, qua xin bà ít thuốc lào ạ.

- Không còn đâu. Về nhớ khép cổng lại giùm cái.

ẢNH: Xuân Bình

Giọng bà bỗng chùng xuống, lạnh queo. Nghĩ ngợi thế nào, bà lại ra, dúi vào tay tôi một nhúm vụn vụn. Tôi khum chặt những ngón tay cho khỏi rơi. Bà Phụng đưa những ngón tay nhăn gầy, vuốt má tôi, nói ngọt như đường thốt nốt: “Con gái bố Bắc, xinh đáo để”.

Ở cái làng này, lắm kẻ sống bằng mấy mặt người, ẩm ương như thời tiết, chẳng biết đâu mà lần. Sáng ra chạm mặt nhau có khi nói lời dẻo quẹo, mà trưa đã ngó đầu sang nhà bên kia để chửi đổng chỉ vì con gà không dưng bị mất. Chân tập tễnh chỉ qua dăm ba nhà quanh quẩn cái khoảng ao xanh bèo, nhưng tôi biết tỏng từng người. Tôi quay ra, gáy còn ớn lạnh bởi cái giọng nhuyễn như mèn mén của bà Phụng.

Về tới sân, tôi vẫn thấy mẹ loay hoay rửa bèo ngoài giếng, làu bàu câu gì đó trong miệng. Bố gác chân lên ghế, giọng lẩy bẩy như thèm thuốc. Tôi úp lòng bàn tay gọn lỏn vào hộp đựng thuốc lào.

- Xin nhà ai đây?

- Bà Phụng ạ.

- Con mụ già keo thế. Vụn tơi thế này nhét sao cho vừa lỗ điếu.

Bố rúm rúm, rắc rắc cho vụn rơi xuống, lọc lấy những sợi thuốc dài, cũng vừa vặn một điếu. Bố tần ngần dúi vào lỗ điếu, kéo hơi bị hụt, rồi dằn cái điếu trúc xuống gầm bàn. Bố đi ra ngõ, nhòa theo bóng nắng.

Đêm qua tôi thấy mẹ hái mấy quả bầu đất, mướp hương. Rạng sáng, mẹ nịt chặt bì vào xe, lao vút xuống con dốc mờ sương. Tiếng xe kèn kẹt vừa dứt, bố đã tỉnh dậy, lạo xạo trong buồng tìm thứ gì đó. Bố lay tôi dậy, thều thào: “Mày có biết tiền bán trâu mẹ mày để đâu không?”. Tôi dụi mắt, lắc đầu. Bố đảo tung những nia, những giỏ, những chum, những vại. Hình như dò được bọc tiền mẹ cất giấu, bố cười khầng khậc. Tôi lao xuống giường, ôm ghì lấy chân bố, gào lên:

- Con xin bố, bố đừng lấy tiền của mẹ, mẹ gom tiền để chữa chân cho con. Bố đừng đi, bố ơi.

Bố day day cái chân hệt như con trâu bị ngứa cố day cho con đỉa đói dứt ra, tôi càng siết chặt. Bố trợn mắt, con mắt trắng dã nuốt chửng tôi: “Mày không phải con tao”.

Giọng bố gãy gọn, mà từng chữ cứ xoắn xít trong đầu tôi. Tay tôi mềm nhũn, buông thõng khỏi chân bố, hai vai bủn rủn như lúc trời sắp chuyển mùa. Cái chân bị bại liệt mười mấy năm nay bỗng nhói buốt.

***

Mẹ về, dựng xe vào vách bếp, mặt hơn hớn:

- Hôm nay chẳng ế thứ gì. Mướp hương vừa đổ ra, người ta đã giành mua. Con gái thấy mẹ có may không chứ!

Hiếm lắm mẹ mới có một ngày vui. Và hiếm lắm mẹ mới gọi tôi là “con gái”. Nhưng mấy chữ bố ném lại trước lúc đi còn ong ong trong tâm trí, tôi gắng gượng, nấn ná cho mẹ vui thêm chút đỉnh. Mẹ cười ha hả lúc tháo dây nịt giằng ở ghế ngồi xe đạp. Tiếng cười vừa dứt, mẹ lại cằn nhằn:

- Bố mày ngủ kỹ thế, vào gọi bố dậy còn đi tát nước trên Cồn Đâu.

- Bố đi rồi.

Mấy chữ cứ thản nhiên trôi ra khỏi miệng tôi.

- Bố mày đi đâu? Hay sáng ra lại qua nhà nào bắn thuốc lào rồi.

- Bố không về nữa mẹ ơi.

Nói đến đấy, tôi bật khóc. Mẹ khựng lại ở nút thắt dây nịt cuối cùng. Mẹ luống cuống chạy vào lục chum lúa nếp. Mẹ lao ra khỏi cửa, bóng mẹ xô về phía nắng trên ngõ dốc. Mẹ đi tìm bố. Không, mẹ đi tìm bọc tiền, đi tìm ước mơ của tôi.

***

Bố biệt tăm từ dạo ấy. Mẹ bất lực, không còn mong ngóng tin bố.

Dạo này mẹ nhận cái chức tổ phó tổ nông dân, đâu một quý được dăm bảy chục ngàn. Nào có nhàn, thấy ngày nào mẹ cũng loay hoay với mấy cuốn sổ, viết rồi xé đi. Không có máy tính, lại tiếc mấy trang giấy trắng, mẹ đánh liều nháp vào bắp chân và đùi nhoe nhoét. Cũng hay là chỉ lội ruộng một buổi chiều, vết mực sẽ sạch trơn. Tổ trưởng tổ nông dân là bác Chàm, trạc tuổi bố, nhưng mỏi mòn rồi mà chưa vợ. Thi thoảng bác ghé qua, dựng xe ở vách bếp, kẹp cuốn sổ ở nách, bước vào. Bác Chàm ở tận cuối xóm, chỉ dịp Tết, tôi mới có dịp đi tới đó. Cái chân khập khễnh của tôi đến được nhà bác Chàm thì chắc là rệu rã, không còn sức quay về. Bác Chàm lần nào qua cũng có xoài xanh hay vài quả na ngọt lịm cho tôi. Mẹ biết bác sang, tất tả xách ấm tích đi pha chè xanh nóng. Tôi quý bác Chàm lắm. Cái mái nhà dột cũng do bác sửa sang, che chắn. Cái rào tre bị con bò ngứa sừng húc gãy, bác cũng giằng lại cho chắc. Thỉnh thoảng, mẹ bắt được cá rô đồng, đều gọi bác qua ăn. Dần dà, thấy bác Chàm chăm chỉ, chất phác, mẹ cũng thương thương. Có đêm, mẹ từ buồng trong nói vọng ra:

- Mày thấy bác Chàm sao?

Bác Chàm ghé qua nhiều hơn mỗi ngày. Có đêm bác ngủ lại cùng mẹ ở gian buồng. Tôi đã lớn, cũng hiểu rằng mẹ cần có người đàn ông để bấu víu, nương vai. Hàng xóm với nhau mấy chục năm trời, chắc cũng đủ thấu lòng nhau.

Tôi gặp ác mộng, bố trở về khi túi đã cạn, xồng xộc vào nhà đòi mẹ đưa tiền. Tôi ghì chặt lấy chân bố, van vỉ. Bố day day chân rồi đạp mạnh, tôi ngã nhào ra đất: “Mày không phải con tao. Mày không phải con tao…”. Tôi giật mình bật dậy, sờ thấy trán ướt rượt, cứ nghĩ chỗ nằm bị dột mưa. Đầu óc váng vất câu nói của bố. Từ khi bố ôm theo ước mơ của tôi lao xuống ngõ dốc, tôi chưa một lần hỏi mẹ về chuyện ấy. Tiếng mẹ và bác Chàm thì thào trong buồng.

- Anh muốn chữa chân cho bé Na, anh và em cố gắng cuối năm nay đưa bé Na đi chữa trị nhé? Anh có chút tiền tiết kiệm được mấy năm nay, sáng ra anh sẽ đưa em cất giữ, gom góp dần.

- Cảm ơn anh đã thương con em - Mẹ mếu máo - Lão già chết tiệt đã lấy hết tiền của em rồi. Em đang dành dụm tiếp được một ít. Em đưa anh giữ, chứ để ở trong nhà, biết đâu lão ấy về đột ngột, lại thêm một bận khổ.

Tôi thương mẹ và bác Chàm, cả cuộc đời mẹ đã đi mòn ngõ dốc chênh vênh, cõng trên lưng ước mơ của tôi. Những nếp nhăn xô lại ở khóe mắt mẹ, như đang rượt đuổi theo thời gian... 

Dương Hằng