Hôn mê, tổn thương não vì ngậm phải cồn giả chữa đau răng

Nam bệnh nhân nguy kịch vì dùng phải cồn giả chữa đau răng - ảnh: BVCC

Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, mới đây đã tiếp nhận một bệnh nhân nam (55 tuổi, trú tại quận Hoàng Mai, Hà Nội) nhập viện trong tình trạng hôn mê, suy hô hấp, nhiễm toan chuyển hóa nặng.

Xét nghiệm trong máu cho thấy nồng độ cồn công nghiệp methanol cao 116,63 mg/dL. Kết quả chụp MRI não cho thấy tổn thương hoại tử nhân bèo và biến chứng chảy máu não.

Điều đáng nói là bệnh nhân không có tiền sử nghiện rượu, cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên, bệnh nhân có thói quen dùng cồn để súc miệng, ngậm chữa đau răng.

Theo người nhà bệnh nhân, khoảng một tuần trước khi nhập viện, bệnh nhân bị viêm tủy răng, đã mua cồn 70 độ ở hiệu thuốc gần nhà để súc miệng và ngậm. Mỗi ngày bệnh nhân ngậm 3 - 4 lần, mỗi lần kéo dài tới một giờ.

Trước khi nhập viện ba ngày, bệnh nhân bắt đầu có biểu hiện ăn uống kém, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn, người mệt mỏi và xuất hiện thêm triệu chứng nhìn mờ. Sau đó, bệnh nhân được đưa đến Trung tâm Thần kinh Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu.

Khi nhập viện, bệnh nhân vẫn tỉnh táo, các chỉ số sinh tồn, tim phổi bình thường, không rối loạn cảm giác. Tuy nhiên, chụp MRI não cho thấy có ổ nhồi máu nhỏ ở nhân bèo trái. Các chỉ số xét nghiệm khí máu cho thấy nhiều bất thường.

Tình trạng bệnh nhân nhanh chóng diễn biến xấu, ý thức giảm dần, đồng tử giãn, suy hô hấp, hôn mê và phải đặt nội khí quản thở máy.

Nghi ngờ bệnh nhân bị ngộ độc methanol, các bác sĩ đã chuyển ngay bệnh nhân tới Trung tâm Chống độc để xử trí và lọc máu khẩn cấp.

Các bác sĩ Trung tâm Chống độc xác định bệnh nhân bị ngộ độc methanol. Kết quả xét nghiệm mẫu cồn mà bệnh nhân sử dụng, mặc dù nhãn mác ghi rõ là “Ethanol cồn 70 độ”, nhưng thực tế không hề có ethanol mà chứa tới 77,5% cồn công nghiệp methanol.

Bệnh nhân sử dụng loại “cồn” này trong thời gian dài, có tổn thương hở ở vùng miệng do viêm tủy răng nên methanol dễ dàng thẩm thấu qua niêm mạc. Không loại trừ khả năng trong quá trình ngậm, bệnh nhân đã nuốt phải một phần lượng cồn, dẫn đến ngộ độc nghiêm trọng như hiện nay.

Loại cồn giả bệnh nhân dùng phải - BVCC

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai - nhiều năm qua, Trung tâm đã tiếp nhận nhiều trường hợp tương tự. Phần lớn bệnh nhân bị mù mắt, di chứng não hoặc tử vong do ngộ độc methanol. Trung tâm đã nhiều lần gửi công văn thông báo tới các cơ quan chức năng, báo chí nhằm cảnh báo và đề xuất giải pháp.

Loại cồn sát khuẩn phổ biến và được phép sử dụng trên người là ethanol. Trong khi đó, methanol là cồn công nghiệp, một loại hóa chất độc hại, khả năng sát trùng rất kém và tuyệt đối không được dùng làm cồn sát khuẩn. Methanol có thể dễ dàng thẩm thấu qua đường tiêu hóa, qua da hoặc qua đường hô hấp. Đặc biệt, methanol rất dễ bay hơi, vì vậy việc hít nhiều trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến ngộ độc.

Hiện nay, các sản phẩm cồn nguy hiểm này thường được đóng chai dưới hai dạng chính. Thứ nhất là hàng giả, có hình thức và nhãn mác tương tự như sản phẩm cồn sát trùng hợp pháp – ghi rõ công dụng sát trùng, hỗ trợ sát trùng, khử trùng với thành phần ethanol 70-90 độ.

Thứ hai là dạng nhập nhèm thông tin, thiết kế mẫu mã giống cồn y tế, nhưng công dụng được ghi là dùng để lau chùi, vệ sinh hoặc để đốt; thành phần chỉ ghi chung chung là “cồn” hoặc ghi rõ là “methanol”, không nhắc tới việc sát khuẩn.

Thực chất, những chai cồn chứa methanol là hóa chất độc hại được dán nhãn và thiết kế để đánh lừa người tiêu dùng, đồng thời trốn tránh sự kiểm tra của các cơ quan chức năng.

Thực trạng này đã kéo dài nhiều năm và gây ra không ít hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe cộng đồng. Thậm chí đã có những trường hợp nhầm lẫn do chai lọ giống nhau với nước muối sinh lý để rửa mắt, mũi, dẫn đến bỏng niêm mạc, ngộ độc nặng, mù mắt, tổn thương thần kinh và tử vong.

Trước sự nguy hiểm của sản phẩm cồn sát trùng giả, Bệnh viện Bạch Mai đã từng triển khai lấy mẫu toàn bộ các sản phẩm cồn đang sử dụng trong bệnh viện để xét nghiệm, nhằm kiểm tra xem có chứa methanol hay không, đồng thời đánh giá nồng độ ethanol hoặc isopropanol. Công tác này được thực hiện định kỳ, đột xuất, nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân và nhân viên y tế.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này không khác gì câu chuyện rượu dỏm chứa methanol. Methanol vốn là hóa chất được nhập khẩu hoặc sản xuất với quy mô lớn để phục vụ nhiều lĩnh vực, trong đó có pha xăng E5. Tuy nhiên, do việc quản lý hóa chất còn nhiều lỗ hổng, một lượng lớn methanol bị tuồn ra ngoài, rơi vào tay kẻ xấu để sản xuất cồn dỏm và rượu dỏm.

Để giải quyết thực trạng này, theo các chuyên gia, cần áp dụng biện pháp nhận diện rõ ràng methanol bằng cách pha màu nhận biết như một số quốc gia tiên tiến, giúp người dân dễ dàng phân biệt đâu là hóa chất độc hại.

H.Anh