Cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội sẽ rút ngắn 200 ngày làm thủ tục xây dựng

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh - cho biết, số lượng dự án nhà ở xã hội hoàn thành đến nay vẫn chưa đạt được mục tiêu đề ra. Nhiều dự án dù đã được khởi công nhưng tiến độ thi công còn chậm, thậm chí một số chưa triển khai xây dựng.

Mặc dù các địa phương đã chủ động bố trí quỹ đất tương đối lớn, đáp ứng về mặt số lượng cho việc phát triển nhà ở xã hội, nhưng chất lượng của quỹ đất này vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều khu đất được quy hoạch nằm ở vị trí xa trung tâm, hạ tầng kỹ thuật và xã hội chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc triển khai. Một số nơi còn gặp vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng, dẫn đến việc chưa thể bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ triển khai dự án.

Một dự án nhà ở xã hội ở TP Thủ Đức

Trước tình hình đó, Bộ Xây dựng đã chủ động đề xuất với Chính phủ và trình Quốc hội xem xét. Đáng chú ý, ngày 29/5/2025 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 201 về thí điểm cơ chế đặc thù nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Đây là bước đột phá quan trọng, nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thủ tục đầu tư, từ đó đẩy nhanh tiến trình phát triển nhà ở xã hội, giải quyết các tồn tại thực tiễn.

Một trong những điểm mới đáng chú ý là đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia – một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, không hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận. Mục tiêu của Quỹ là tạo nguồn vốn để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đi kèm, đồng thời hỗ trợ phát triển quỹ nhà để cho thuê, nhất là đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động.

Ngoài ra, Nghị quyết cũng đặt ra yêu cầu cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư xây dựng nhà ở xã hội. Việc chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm sẽ giúp giảm bớt gánh nặng thủ tục.

Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM - đánh giá Nghị quyết 201 của Quốc hội là một bước đột phá lớn, với sự đóng góp quan trọng từ Bộ Xây dựng trong việc lắng nghe, tiếp thu và đề xuất cơ chế đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Theo ông Châu, Nghị quyết này sẽ góp phần thúc đẩy mục tiêu xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030 và xa hơn nữa. Hiện nay, tiến độ thực hiện vẫn rất chậm, cả nước mới đạt hơn 10% mục tiêu, riêng TPHCM mới chỉ đạt khoảng 6.000 căn, tương đương hơn 6% so với chỉ tiêu 100.000 căn.

“Nếu vẫn theo cơ chế cũ thì mục tiêu là bất khả thi, do đó cần cơ chế đặc thù, nhất là trong cải cách thủ tục đầu tư. Như các cơ quan quản lý đã đúc kết, nghị quyết sẽ giảm được 200 ngày làm thủ tục nhà ở xã hội. Tuy vậy, theo tôi đây là tính theo thời gian trong các quy định, còn thực tế có thể rút ngắn được hơn 1.000 ngày (không dưới 3 năm)” – ông Châu nói.

Ông Châu dẫn chứng, hiện nay doanh nghiệp gặp vướng mắc ngay từ bước đầu tiên là thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Mặc dù thủ tục này đã được sửa đổi trong năm 2024, nhưng vẫn chưa được áp dụng rộng rãi trên thực tế. Theo quy định của Luật Đầu tư 2020, nhà đầu tư phải đáp ứng nhiều điều kiện, như phù hợp với quy hoạch phân khu 1/2000. Nếu "tắc" ở bước này thì toàn bộ các bước tiếp theo như phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 cũng bị đình trệ. Thậm chí khi đến bước duyệt 1/500, doanh nghiệp lại tiếp tục bị vướng do yêu cầu về quy mô dân số. Với hàng loạt thủ tục rườm rà như vậy, có những dự án mất đến 3 năm vẫn chưa thể triển khai.

Bích Trần