Ra mắt sách “Đoàn Văn công Giải phóng R – Một dấu ấn lịch sử”

Chương trình nằm trong chuỗi hoạt động “Những ngày Văn học, nghệ thuật TPHCM” nhằm tổng kết 50 năm nền văn học, nghệ thuật TPHCM sau ngày đất nước thống nhất. Đây cũng là hoạt động thiết thực kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025) và 114 năm Ngày Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước (5/6/1911 – 5/6/2025).

Lắng nghe chia sẻ của các nghệ sĩ, nghệ sĩ nhân dân Thanh Thúy nhớ lại thời thanh xuân gắn bó với đoàn Văn công Quân khu 7, mang lời ca tiếng hát phục vụ đồng bào khắp mọi miền Tổ quốc.

Nghệ sĩ nhân dân Thanh Thúy – phó giám đốc Sở VHTT TPHCM – cho biết, cuốn sách Đoàn Văn công Giải phóng R – Một dấu ấn lịch sử là công trình tâm huyết được Sở VHTT TPHCM cùng một số văn nghệ sĩ đoàn Văn công giải phóng (VCGP) ấp ủ, xây dựng ý tưởng biên soạn với mong muốn mang đến cho độc giả cái nhìn mang tính hệ thống, toàn diện hơn về một giai đoạn đặc biệt của nghệ thuật nước nhà.

Công trình thể hiện tình cảm sâu sắc, tinh thần trách nhiệm của các cán bộ, văn nghệ sĩ thế hệ hôm nay đối với truyền thống đầy tự hào của nền văn nghệ giải phóng; là sự tôn vinh những đóng góp đặc biệt của các cán bộ, diễn viên, nghệ sĩ đoàn VCGP nhiều thời kỳ. Đồng thời, truyền tải những thông điệp cao đẹp về lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường của những con người đã biến nghệ thuật thành vũ khí chiến đấu, cũng như tiếp tục “truyền lửa” thắp sáng ngọn lửa đam mê nghệ thuật trong lòng các thế hệ kế thừa.

Nghệ sĩ nhân dân Thanh Thúy tặng hoa cho nghệ sĩ ưu tú Phi Yến - người gắn liền với hình tượng người mẹ trong tác phẩm múa Người mẹ cầm súng.

Ra đời giữa những năm tháng khốc liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, và dù chỉ gần 15 năm hoạt động từ khi thành lập năm 1961 đến đại thắng mùa Xuân 30/4/1975, đoàn VCGP (thuộc Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam) đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình, góp phần quan trọng trong chiến thắng vinh quang của dân tộc, là minh chứng tiêu biểu cho sự phát triển của nền văn hóa nghệ thuật cách mạng miền Nam và nghệ thuật giai đoạn hiện nay.

Lịch sử của đoàn ghi dấu ấn đậm nét của những cái tên như: nhạc sĩ, nghệ sĩ Phạm Minh Tuấn, Vĩnh Bảo, Thế Hải, Trần Mùi, Phan Thao, Lư Nhất Vũ, Hồ Bông, Thanh Trúc, Phan Miêng, Hoàng Việt, Kpa Y Lăng, Hoài Mai; soạn giả Thanh Nha, Mười Đờn, Thanh Hiền, Phạm Ngọc Truyền, Ngọc Cung; đạo diễn Bích Lâm, Ngô Y Linh; biên đạo múa Thái Ly; ca sĩ Tô Lan Phương; nghệ sĩ Múa Minh Nguyệt, Phi Yến; diễn viên Huỳnh Anh, Phạm Minh Thu, Quốc Hòa, Mỹ Long, Vũ Việt Cường, Nguyễn Huỳnh Sanh, Hoàng Dũng, Hồ Thanh Quang, Huỳnh Thu, Hồng Cúc, Trịnh Hùng, Mỹ Lệ, Hương Sen, Huỳnh Minh Tuấn, Nguyễn An Long...

Buổi lễ cũng là dịp để các nghệ sĩ đoàn VCGP, những đồng đội năm xưa được tụ họp, cùng nhau chia sẻ kỷ niệm xưa, động viên nhau tiếp tục truyền ngọn lửa của nền văn nghệ cách mạng đến các thế hệ kế thừa.

Anh Thanh Tao (thứ ba từ trái sang), con trai nghệ sĩ Thanh Trúc của đoàn VCGP, đã không kìm được xúc động khi nghe người đi trước chia sẻ về ký ức làm nghệ thuật từ chiến trường có sự đóng góp của cha mình.

Từ thực tiễn chiến trường sôi động, những tác phẩm đầu tiên của “nền văn nghệ sinh ra từ trong máu lửa” đã ra đời, như: bài hát Qua sông, Bài ca người nữ tự vệ Sài Gòn, Người sống mãi trong lòng miền Nam, Đâu có giặc là ta cứ đi... cùng nhiều tác phẩm múa, cải lương, kịch ngắn. Đó là những tác phẩm mang hơi thở của chiến trường và nhịp sống kháng chiến, có sức lay động lớn lao, góp phần làm nên đại thắng mùa Xuân năm 1975.

Các nghệ sĩ Nhà hát Kịch TPHCM biểu diễn kịch ngắn Đâu có giặc là ta cứ đi (tác giả Ngô Y Linh) - tiết mục góp công lớn kêu gọi thanh niên theo kháng chiến năm xưa.

Sau ngày thống nhất, những hạt giống nghệ thuật do đoàn VCGP gieo trồng tiếp tục phát triển mạnh mẽ, trở thành nền tảng vững chắc cho sự hình thành và lớn mạnh của các đơn vị nghệ thuật lớn của TPHCM, như: nhà hát Ca múa nhạc dân tộc Bông Sen, nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang, nhà hát Kịch TPHCM.

Các đơn vị không chỉ kế thừa tinh thần nghệ thuật cách mạng, mà còn tiếp tục sáng tạo, mang hơi thở của thời đại mới vào từng tác phẩm, góp phần đưa nền nghệ thuật nước nhà phát triển lên một tầm cao mới.

Các nghệ sĩ - chiến sĩ của đoàn VCGP năm xưa giao lưu tại lễ ra mắt sách.

Là người chịu trách nhiệm thực hiện nội dung quyển sách, nhà thơ - nhà báo Lê Minh Quốc khẳng định đoàn VCGP đóng vai trò tiên phong, tập hợp lực lượng và chỉ đạo xuyên suốt dòng văn hóa văn nghệ kháng chiến miền Nam.

“Các anh chị đoàn VCGP có vai trò như những người anh hùng, đã làm được một việc mà lịch sử sân khấu miền Nam phải ghi lại. Lần đầu tiên, Trung ương Cục đã mở ra trường Lam Giang đào tạo 300 diễn viên, nghệ sĩ của các tỉnh miền Nam – trở về R để học tập và trở thành những người tiếp tục sự nghiệp văn nghệ kháng chiến.

Đoàn VCGP là tổ chức văn nghệ kháng chiến có quy mô lớn nhất miền Nam, có công lớn nhất là đã hình thành một dòng chảy văn nghệ kháng chiến từ trong các vùng giải phóng, từ chiến trường miền Nam...” – ông Lê Minh Quốc chia sẻ.

Nhà thơ Lê Minh Quốc cũng cho biết, trong quá trình gặp gỡ các nhân chứng lịch sử, ông nhận ra rằng, những người nghệ sĩ có lòng yêu nước vĩ đại và trong hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt, luôn đối đầu với cái chết, thì họ hướng về một ngôi sao trong tâm tưởng để vượt qua chính mình mà đi đến đích cuối cùng. Và ngôi sao dẫn đường đó chính là Bác Hồ.

Tại chương trình, mọi người cũng đã được gặp gỡ và lắng nghe những chia sẻ của những người nghệ sĩ – chiến sĩ của đoàn VCGP năm xưa, là: nhạc sĩ Phạm Minh Tuấn, nghệ sĩ múa Phi Yến, diễn viên An Long, Minh Thu, nghệ sĩ rối Mỹ Long…

Nội dung sách gồm 3 phần: “Vai sát vai chung một bóng cờ (bối cảnh và lịch sử hình thành đoàn VCGP); “Chân dung tài hoa ngược dòng thác lũ” (hồi ký của các văn, nghệ sĩ thuộc đoàn VCGP); và “Duyên này thì giữ vật này của chung” (bao gồm 50 ca khúc cách mạng ra đời trong thời kỳ này, và những lá thư từ tuyến đầu Tổ quốc).

Đông A