Đi xe điện không cần bằng lái, biển số... như xe xăng?

Câu hỏi nghe tưởng đơn giản mà lại khiến cả nhóm lúng túng. Có người nói chắc là khác, vì xe điện nhẹ nhàng, không gây ô nhiễm. Người khác cho rằng luật giao thông thì luật chung, bất kể xăng hay điện. Rồi ai đó kể chuyện cho con đi học bằng xe máy điện, bị cảnh sát giao thông thổi phạt vì không đội mũ bảo hiểm. Cả nhà ngạc nhiên vì cứ nghĩ xe điện không cần tuân thủ luật giao thông nghiêm ngặt như xe xăng. Nghe đến đó, tôi chợt nhận ra, ngay cả những người có bằng lái, chạy xe lâu năm như chúng tôi cũng chưa thật sự nắm rõ.

Từ câu chuyện ấy, tôi bắt đầu tìm hiểu thêm. Hóa ra, theo quy định hiện hành, xe máy điện và mô tô điện được xem như xe máy xăng, phải đăng ký biển số, mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự, đội mũ bảo hiểm và tuân thủ mọi quy tắc giao thông. Nói cách khác, nếu vi phạm giao thông như vượt đèn đỏ, đi sai làn hay chở quá người quy định, thì áp dụng mức xử phạt y chang. Chỉ có điều, những thông tin này chưa được phổ biến rộng rãi. Thành ra, nhiều người vẫn mang tâm lý “xe điện thì sẽ được châm chước hơn, luật cũng nới lỏng hơn một chút”.

Nhiều mẫu xe điện nhìn đơn giản, nhưng có thể chạy tốc độ cao khiến nhiều người lầm tưởng sẽ không bị kiểm soát như xe máy

Cũng từ đồng nghiệp, tôi nghe được câu chuyện một cô giáo trong trường mua xe điện cho con gái đi học. Cô nghĩ xe điện nhỏ gọn, không cần bằng lái, công an ít để ý. Thế nhưng chỉ vài tuần sau, chiếc xe bị giữ vì chưa đăng ký biển số. Cô vừa bối rối vừa ngỡ ngàng, vì chưa từng nghĩ thủ tục khi mua xe điện lại phức tạp chẳng khác gì xe xăng. Câu chuyện ấy làm tôi thấy rõ hơn khoảng trống thông tin đang khiến người dùng rơi vào cảnh “hiểu lơ mơ, sai lúc nào không hay”.

Không chỉ dừng lại ở đó, còn có những tình huống mà luật chưa thật sự bao quát. Một anh làm cùng cơ quan với chồng chị trưởng phòng kế toán công ty tôi kể, xe điện của cháu anh bị hỏng pin sau khi đi qua đoạn đường ngập nước. Lúc đem đi sửa, kỹ thuật viên cảnh báo nguy cơ chập cháy. Nhưng trong luật hiện nay, chưa có quy định rõ ràng về xử lý tai nạn do pin hay trách nhiệm khi pin phát nổ. Điều này càng khiến nhiều người do dự liệu rằng đi xe điện có được bảo vệ đầy đủ khi gặp sự cố hay không.

Đáng lo hơn nữa là chuyện tự ý thay đổi các bộ phận qua việc độ”, “chế” xe. Trên mạng, không khó bắt gặp hình ảnh những chiếc xe điện được thay pin, gắn thêm động cơ để chạy nhanh gấp đôi. Mấy cậu học sinh cưỡi xe điện phóng vèo vèo như mô tô phân khối lớn. Tôi tự hỏi, nếu tai nạn xảy ra, việc xử lý trách nhiệm sẽ thế nào? Những khoảng trống pháp lý ấy vô tình biến xe điện - vốn được kỳ vọng là phương tiện an toàn, thân thiện - trở thành mối lo tiềm ẩn.

Đi xe điện có nhiều cái lợi như tiết kiệm chi phí, giảm khí thải, hợp xu hướng sống xanh. Tuy nhiên, điều mà ai cũng mong muốn chính là sự rõ ràng trong luật quy định. Tham giao giao thông bằng xe điện có khác gì xe xăng, và khi vi phạm luật, chế tài xử phạt có khác hay không? Khi bị phạt, mức phạt ra sao? Khi gặp sự cố, bảo hiểm xử lý thế nào? Những câu hỏi ấy nếu không có câu trả lời thỏa đáng, thì dù phương tiện mới có ưu điểm đến mấy vẫn khiến người dân đắn đo, chần chừ.

Tôi nghĩ, điều cần thiết lúc này không chỉ là phát triển sản phẩm hay mở rộng trạm sạc, mà còn là truyền thông pháp luật một cách gần gũi, dễ hiểu. Các trường học, khu dân cư, cả những buổi tập huấn nhỏ hoàn toàn có thể giúp người dân hiểu rõ hơn về nghĩa vụ của mình khi đi xe điện. Cập nhật luật giao thông để bao quát các rủi ro đặc thù như pin, sạc, nhất là việc tự ý độ chế các bộ phận của xe cũng là điều không thể chậm trễ.

Nghe đồng nghiệp bàn tán, rồi ngẫm lại những điều mình đọc được, tôi thấy xe điện là xu thế tất yếu, là sự lựa chọn tốt cho tương lai. Tuy nhiên, để người dân yên tâm, để mỗi buổi trò chuyện không còn dấy lên những băn khoăn về luật lệ, chúng ta cần một hành lang pháp lý rõ ràng, cụ thể. Khi đó, mọi người sẽ không còn lo lắng “xe điện có bị phạt giống xe xăng”, mà sẽ thoải mái lựa chọn phương tiện xanh như một phần tự nhiên trong đời sống.

Song Ninh