Ai sẽ viết sách cho tuổi già?

Ít sách trong nước

Nhà xuất bản Trẻ vừa ra mắt loạt sách dịch hướng đến đối tượng bạn đọc ngoài tuổi 50. Bên cạnh những tựa sách về sức khỏe, tâm lý còn có những câu chuyện chia sẻ về trải nghiệm sống, vượt qua nỗi đau và khuyến khích tinh thần của người già. Chẳng hạn: Sống đời ngân vang (Stephen R. Covey) giới thiệu triết lý sống gọi là tinh thần ngân vang, rằng tuổi tác không thể ngăn bất kỳ ai học hỏi, hướng tới tương lai; Món quà của sinh mệnh mang đến nhiều cảm xúc về tình yêu thương lẫn sự mất mát trong cuộc đời những người già...

Một số tựa sách Việt viết về, viết cho người lớn tuổi đã được xuất bản

Đơn vị cũng đã phát hành nhiều tựa sách dịch về y học - sức khỏe, chăm sóc thể chất và tinh thần cho người lớn tuổi. Bên cạnh đó, ở mảng sách văn học cũng có những tác phẩm mà người già là nhân vật trung tâm, với những câu chuyện vừa thú vị vừa ý nghĩa như: Ông trăm tuổi trèo qua cửa sổ và biến mất, Ông trăm tuổi tái xuất và giải cứu thế giới... (Jonas Jonasson), Người đàn ông mang tên Ove, Bà ngoại tôi gửi lời xin lỗi (Fredrik Backman), Nhật ký bí mật của ông Hendrik Groen (Hendrik Groen)... Với cách viết dí dỏm cùng nhiều tình tiết hài hước lẫn không tưởng, thế giới người già hiện lên sinh động, vừa mang đến tiếng cười cho độc giả vừa để lại nhiều suy nghĩ và thấu hiểu cho tuổi già.

Chị Đào Mai Ly - Trưởng phòng truyền thông Nhà xuất bản Trẻ - cho biết, đơn vị có rất nhiều sách dành cho người lớn tuổi. Tuy nhiên, phần lớn là sách dịch. “Có một nhận xét thú vị rằng sách dịch thường thẳng thắn xác định lứa tuổi độc giả, ví dụ bộ sách Quà tặng của thời gian có các tựa: 40 chịu chơi - đỉnh cao cuộc đời, 50 vẫn tươi - hiểu người hiểu đời, 60 cứ cười - tuổi đá vàng, Lướt sóng khủng hoảng trung niên, Về hưu không ưu tư… Sách Việt có tựa đề uyển chuyển hơn nhiều, thường tránh nhắc tới tuổi tác. Tập tản văn Tuổi 40 yêu dấu của tác giả Ann Lee, truyện dài Bà nội du học của tác giả Lê Lan Anh có thể xem là ngoại lệ” - chị Mai Ly nói.

Với đối tượng độc giả lớn tuổi, các đơn vị làm sách vẫn thường có xu hướng xuất bản sách kiến thức về sức khỏe, kinh nghiệm thực tiễn trong phòng và chữa bệnh hơn là những câu chuyện truyền cảm hứng hay sẻ chia, tự sự trong thế giới người già.

Để tuổi già không bị lãng quên

Một trong những nghịch lý là có rất nhiều tác giả Việt lớn tuổi viết sách nhưng lại không nhiều nội dung viết về tuổi già. Phần lớn các nhà văn, tác giả chọn viết về hoài niệm, ký ức tuổi thơ còn dạng sách chia sẻ trải nghiệm sống, chữa lành chủ yếu hướng đến người trẻ. Sách cho tuổi già của tác giả Việt vẫn có nhưng không nhiều. Một trong những tác giả được yêu thích là bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc, với những tác phẩm vượt khỏi khuôn khổ y khoa để trở thành những trang viết có giá trị sẻ chia về tinh thần: Già ơi... Chào bạn!, Gió heo may đã về..., Cành mai sân trước.

Bên cạnh đó, có thể kể đến các tựa: Hạnh phúc không mọc trên cây (tiến sĩ Trần Hữu Đức), Như cơn gió thoảng (Nguyễn Văn Tuấn), Dặn với mai kia..., Ngộ..., Về..., Cội... (Tôn Thất Nguyễn Thiêm)... Đây đều là những trang viết chia sẻ từ góc nhìn của những người từng trải, với những chiêm nghiệm sâu sắc. Với văn học, truyện dài Bà nội du học (Lê Lan Anh) mang đến hơi thở mới cho văn chương từ câu chuyện độc đáo về hành trình du học của nhân vật bà nội. Đó là hành trình nhiều thử thách về tuổi tác, rào cản văn hóa, ngôn ngữ cùng những câu chuyện dở khóc dở cười được kể bằng giọng văn vui tươi, hóm hỉnh, truyền cảm hứng. Đây cũng là tác phẩm văn học hiếm hoi hiện nay chọn người già làm nhân vật trung tâm, với góc nhìn hiện đại và những sáng tạo khác biệt.

“Tôi cho rằng hiện tại còn có một số quan niệm khiến tác giả Việt ngần ngại khi viết cho tuổi trung niên và cao niên. Thứ nhất vì thói quen mua sách của nhóm đối tượng này chưa phổ biến. Thứ hai là sự kiêng cữ, né tránh khi nhắc tới tuổi tác, bệnh tật. Thứ ba là quan niệm bó hẹp rằng người lớn tuổi chỉ thích sách về tôn giáo, thiền… trong khi thật ra họ có thể thích đa dạng thể loại (văn học, văn hóa... thậm chí truyện tranh có nội dung phù hợp)” - chị Mai Ly chia sẻ.

Mỗi độ tuổi đều có những khủng hoảng riêng nhưng dường như thế giới nội tâm ấy trên trang sách dành cho tuổi già hiện vẫn còn rất nhiều khoảng trống. Câu hỏi “Ai sẽ viết sách cho tuổi già?” có lẽ vẫn chưa thể có lời giải đáp ở thời điểm này.

Lục Diệp